Ο άξονας – δρεπάνι κατά της Τουρκίας με σύμμαχο το Ιράν

Το νέο δόγμα Κοτζιά στην εξωτερική πολιτική
Η ανταλλαγή του Κοσσόβου με την ΑΟΖ της Κέρκυρας και την προστασία της Ελληνικής μειονότητας

Του Μανώλη Κοττάκη

Ήταν Κυριακή απόγευμα και πρωτομηνιά. Ο εκπρόσωπος Τύπου του υπουργείου Εξωτερικών Κωνσταντίνος Κούτρας, ένας κλασικός διπλωμάτης που «επέζησε» τριών υπουργών στο νεοκλασικό κτίριο της οδού Ακαδημίας, κατευθυνόταν με το αυτοκίνητό του προς το κέντρο της Αθήνας. Μετά από μία κοπιαστική εβδομάδα σχεδίαζε να χαλαρώσει πηγαίνοντας στο «Παλλάς» για να παρακολουθήσει την αποχαιρετιστήρια παράσταση της υπέργηρης γαλλίδας ερμηνεύτριας και ιέρειας των υπαρξιστών, της Ζιλιέτ Γκρεκό, προσωπικής φίλης του Ζαν Πολ Σαρτρ. Οι τούρκοι, όμως, που δεν φημίζονται για την ευαισθησία τους και την ροπή τους στο γαλλικό τραγούδι, είχαν άλλη γνώμη εκείνη την ημέρα.

Αίφνης, ο Κούτρας είδε να σχηματίζεται στην οθόνη του κινητού του ο αριθμός του υπουργού Εξωτερικών και πολιτικού του προϊσταμένου, Νίκου Κοτζιά. «Όπου κι αν είσαι, κάνε μεταβολή και έλα στο υπουργείο. Έχουμε θέμα με μία notam της Τουρκίας που δεσμεύει το μισό Αιγαίο και πρέπει να ενημερώσουμε τα Μέσα Ενημέρωσης για τις κινήσεις μας» του είπε.
Έτσι και συνέβη. Λίγη ώρα μετά, τα κινητά και τα σταθερά, πρώτα των αρχισυντακτών των τηλεοπτικών δελτίων και έπειτα των εφημερίδων, άρχισαν να κουδουνίζουν δαιμονισμένα για να πληροφορηθούν από πρώτο χέρι την είδηση.
Λίγες ημέρες πριν, ο υπουργός Εξωτερικών είχε αποκαλύψει δημοσίως, σε τηλεοπτική συνέντευξη, στη δημοσιογράφο Σοφία Παπαϊωάννου, ότι φοβήθηκε θερμό επεισόδιο με την Τουρκία «μεταξύ της εκλογικής νίκης του ΣΥΡΙΖΑ και της ορκωμοσίας Τσίπρα», γι αυτό και ο νέος πρωθυπουργός έσπευσε να ορκιστεί στον Κάρολο Παπούλια.
Οι Τούρκοι, όμως, είχαν αλλάξει τακτική και κράτησαν το θερμό επεισόδιο για τον αγαπημένο τους μήνα, που διενεργούν τέτοιες προκλήσεις, τον Μάρτιο (τον Μάρτιο του 1987 είχαμε την κρίση των τριών ημερών στο Αιγαίο). Ήταν Κυριακή πρώτη Μαρτίου λοιπόν. Η ημέρα ήταν ηλιόλουστη και ο υπουργός Εξωτερικών κατά πάγια συνήθειά του είχε στείλει προς όλους τους φίλους του το καθιερωμένο γραπτό ποιητικό μήνυμα στα κινητά τους.
«Μάρτης ονείρων αντοχής η αντοχής ονείρων μας; Μάρτης αγώνων ή Μάρτης αγωνίας;» διερωτούνταν, για να καταλήξει εκφράζοντας την «ιστορική αισιοδοξία του».

Το απόγευμα της ίδιας ημέρας, ο Κοτζιάς κατάλαβε ότι ο μήνας δεν μπήκε με το… αριστερό. Η Τουρκία εκμεταλλεύθηκε τη συγκυρία και με notam επιχείρησε να δεσμεύσει το μισό Αιγαίο, από τη Σκύρο μέχρι τη Λήμνο, ως πεδίο βολής διεξαγωγής στρατιωτικών ασκήσεων. Η αντίδρασή του ήταν άμεση. Μίλησε με όλους τους διεθνείς παίκτες και ενημέρωσε τους Αμερικανούς, όπως κάνει από την πρώτη στιγμή για όλα τα μεγάλα θέματα, για την αναστάτωση που προκαλούσαν οι γείτονες στη νοτιο-ανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ, σε μία εποχή που η συμμαχία έχει συγκεντρωμένη όλη την προσοχή της στο μέτωπο στην Ουκρανία και στον Πούτιν.
Οι Αμερικανοί κατάλαβαν πολύ καλά τι θα παιζόταν εκείνη την ημέρα αν άφηναν – ανεχόταν την τουρκική αδιαλλαξία γι αυτό και ανέλαβαν δράση στο παρασκήνιο. Οι γνωρίζοντες λένε ότι «έπεσε πολύ διπλωματικό ξύλο στην Άγκυρα», η οποία ανακάλεσε κακήν κακώς, την αμέσως επόμενη ημέρα, τα επίμαχα έγγραφα σε δύο δόσεις. Στις 11.30 ανακάλεσε τη δέσμευση της Λήμνου και στις 14.38 τα υπόλοιπα. «Δεν θα συνεχίσουμε να είμαστε η χώρα της φάπας» συνηθίζει να λέει ο νέος υπουργός, ο οποίος εγκαλείται ότι λόγω των ανοιγμάτων του σε Ρωσία και Κίνα επαναπροσδιόρισε την εξωτερική μας πολιτική και την έθεσε σε νέα βάση. Όχι όμως προς την κατεύθυνση που νομίζουν.

Η αλήθεια είναι ότι η εξωτερική μας πολιτική επαναπροσδιορίστηκε τουλάχιστον προς το δημόσιο ύφος της αμέσως μετά την ανάληψη του θώκου από τον Νίκο Κοτζιά. Εγγονός του δημάρχου Αθηναίων, Κωνσταντίνου Κοτζιά, το όνομα του οποίου φέρει η ομώνυμη πλατεία, γόνος μεγάλης ιστορικής οικογενείας των Αθηνών, μακροσυγγενής της οικογένειας Μητσοτάκη από την πλευρά της Μαρίκας Γιαννούκου και κοινωνικός γνώριμος της οικογένειας Σαμαρά, ο νέος υπουργός μοιάζει να έχει απόλυτη αίσθηση του ιστορικού καθήκοντος που ανέλαβε. Η θητεία του στο υπουργείο Εξωτερικών, στο οποίο προσελήφθη με διαγωνισμό ως εμπειρογνώμονας αρχές δεκαετίας του 1990, χωρίς μέσον, ξεκίνησε θορυβωδώς με το άνοιγμά του στη Ρωσία για το θέμα των κυρώσεων και με τα δημοσιεύματα που τον εμφάνιζαν να έχει σχέση με εξτρεμιστές συμβούλους του Πούτιν, όπως ο καθηγητής Ντούγκιν. Η ίδια η ζωή απέδειξε ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι.

Οι μετέπειτα ενέργειες και δηλώσεις του έδειξαν ότι να μεν πιστεύει ότι η Ελλάδα δεν πρέπει να είναι δεδομένη, αλλά να έχει σχέσεις με Κίνα – Ρωσία («για να μην είναι χώρα της φάπας» όπως είπε), στην πραγματικότητα όμως πρόκειται για έναν πολιτικό που δίνει έμφαση στον πατριωτισμό και στον ατλαντισμό. Στην εξασφάλιση εθνικών κερδών μέσα από τη Συμμαχία. Απόδειξη ότι έπιασε το νήμα από εκεί που το άφησε όταν θήτευσε στο υπουργείο Εξωτερικών, δίπλα στον Γιώργο Παπανδρέου το 2004, τοποθετώντας μάλιστα, δίπλα του ως γενικό γραμματέα τον διευθυντή του διπλωματικού γραφείου του Γιώργου, τον έμπειρο διπλωμάτη Δημήτρη Παρασκευόπουλο.
Η αντίληψή του για τον ρόλο που μπορεί να παίξει η Ελλάδα, κάνοντας τον αξιόπιστο διαμεσολαβητή μεταξύ κρίσιμων χωρών στη λεκάνη της νοτιο-ανατολικής Μεσογείου, εξασφαλίζοντας κέρδη και για τον εαυτό της, είναι ακριβώς ίδια με του Παπανδρέου της εποχής εκείνης, με τη διαφορά όμως ότι ο Κοτζιάς ξέρει να την ασκεί. Ο νέος υπουργός Εξωτερικών χειρίστηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του δίπλα στον Γιώργο Παπανδρέου τις κρίσιμες διατυπώσεις της συμφωνίας του Ελσίνκι το 1999, που προσδιόριζε την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, ήξερε άριστα τις λεπτομέρειες της προσφυγής στη Χάγη που ετοίμαζε η τότε κυβέρνηση για τα ελληνοτουρκικά, ενώ είχε δείξει ότι στα εθνικά θέματα δεν φοβάται τις ανταλλαγές, αν πρόκειται για win win situation.

Ο ίδιος, άλλωστε, τον Ιανουάριο του 2013, αποκάλυψε στον γράφοντα, στο πλαίσιο μίας τηλεοπτικής συνέντευξης, ότι «ευχαρίστως θα αντάλλασσα με τους Αλβανούς την εκ μέρους μας αναγνώριση του Κοσσόβου με μία συμφωνία για την αναγνώριση της ΑΟΖ μας στην Κέρκυρα και με μία συμφωνία για την προάσπιση των δικαιωμάτων της Ελληνικής Μειονότητας στη Βόρειο Ήπειρο».
Αν ήθελε, λοιπόν, να χαρακτηρίσει κάποιος τον Κοτζιά και να αποκρυπτογραφήσει τη στρατηγική του, θα έπρεπε να γνωρίζει ότι είναι ένας συγκρουσιακός πολιτικός που επιδιώκει για την Ελλάδα το μέγιστο εντός της Συμμαχίας που βρίσκεται, μη διστάζοντας να παίζει ακόμη και επικίνδυνες φιλορωσικές μπλόφες. Η αντίληψή του για τη Ρωσία, άλλωστε, καταγράφεται στον υπό έκδοση συλλογικό τόμο από τις εκδόσεις Πατάκη «Η εξωτερική πολιτική της Ρωσίας και οι ελληνορωσικές σχέσεις», στον οποίο, επικαλούμενος την ιστορική εμπειρία της συνεργασίας Γερμανίας – Ρωσίας ως ηττημένων του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, καταλήγει με το συμπέρασμα ότι στο τέλος έγιναν σύμμαχοι.

Ο λόγος που βρέθηκε, άλλωστε, δίπλα στον Γιώργο Παπανδρέου, ήταν μία… σύγκρουση. Ο Κοτζιάς εκτίμησε έναν διάλογο που είχε ο Γιώργος το 1999 με την τότε ομόλογό του, Μαντλίν Ολμπράιτ, όταν προετοιμαζόταν ο βομβαρδισμός της Γιουγκοσλαβίας. «Λέτε ανοησίες!» της είπε δύο φορές ο Παπανδρέου όταν εκείνη του ζήτησε να μετάσχει η Ελλάδα στον… βομβαρδισμό του Κοσόβου, εξηγώντας της πως αν δεχόταν την πρότασή της, η Ελλάδα δεν θα είχε πρόσωπο να εμφανιστεί στην περιοχή των Βαλκανίων για πολλά πολλά χρόνια. Αντ’ αυτού, της προτάθηκε η έλευση των στρατευμάτων του ΝΑΤΟ από ελληνικό έδαφος. Όπερ και εγένετο.

Οι παλαιότεροι θυμούνται ότι ο Παπανδρέου, τον οποίο ο Κοτζιάς εγκατέλειψε όταν τοποθέτησε τον «υποδεέστερο» Δρούτσα στο υπουργείο Εξωτερικών, το 2009 είχε ως δόγμα του την «κινητικότητα» και την ανάληψη ρόλου μεσολαβητή μεταξύ των κρατών της περιοχής. Στην πρόσφατη τηλεοπτική του συνέντευξη, ο Νίκος Κοτζιάς τάχθηκε υπέρ της συγκρότησης του γεωπολιτικού άξονα που έχει προτείνει στον Πρόεδρο Αναστασιάδη ο αμερικανός αντιπρόεδρος Τζο Μπάιντεν κατά την πρόσφατη επίσκεψή του στο νησί. Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ – Αίγυπτος. Αυτό που έκανε τη διαφορά ήταν μία προσθήκη που έκανε ο Κοτζιάς για να περιγράψει τον «άξονα – δρεπάνι», όπως τον ονόμασε. Περιέλαβε σε αυτόν και το Ιράν, χώρα με την οποία έχουμε παραδοσιακά καλές σχέσεις καθώς εισάγουμε πετρέλαιο από αυτήν. Οι σχέσεις ΗΠΑ – Ιράν επαναπροσδιορίζονται μετά από πολλά χρόνια ψυχρότητας και η Ελλάδα ως κοντινός γείτων θα μπορούσε να παίξει τον ρόλο του αξιόπιστου ενδιάμεσου.

Ένα τέτοιο πανίσχυρο μέτωπο θα μπορούσε να είναι το ιδανικό αντίβαρο στην τουρκική αδιαλλαξία. Κατόπιν εισηγήσεως του Κοτζιά, περιελήφθη, άλλωστε, στην ομιλία Τσίπρα για τις προγραμματικές δηλώσεις και η θεωρία για το γεωπολιτικό τρίγωνο εντός του οποίου, στην καρδιά του για την ακρίβεια, βρίσκεται η Ελλάδα. Το ορίζουν η Ουκρανία στην κορυφή και η Συρία – Λιβύη στις δύο άκρες. Η οριοθέτηση αυτή κάνει τον υπουργό Εξωτερικών να πιστεύει ότι η γεωπολιτική δυναμική Ελλάδος – Κύπρου βοηθά την ό,ποια ισχύ μας στις διαπραγματεύσεις με τους Ευρωπαίους. Μένει να αποδειχθεί. Στην πραγματικότητα, η Ελλάδα είναι αναγκαία λόγω των αεροδρομίων της εν όψει της επερχόμενης στρατιωτικής σύρραξης με το «Ισλαμικό Κράτος».

Τον ίδιο μεσολαβητικό ρόλο φιλοδοξεί να παίξει ο Κοτζιάς και στα Βαλκάνια, γι αυτό και επιθυμεί την επίλυση των εκκρεμοτήτων που καθηλώνουν την εξωτερική μας πολιτική. Στο τελευταίο του βιβλίο, με τον τίτλο «Πατριωτισμός και Αριστερά», ο Νίκος Κοτζιάς μιλά για έναν «αδιέξοδο Μακεδονισμό», ενώ με την τοποθέτησή του στον τηλεοπτικό σταθμό ALPHA ξεκαθάρισε για το εκκρεμές θέμα των Σκοπίων ότι «το όνομα δεν είναι το πρόβλημά μας, αλλά ο αλυτρωτισμός που κρύβεται πίσω από το όνομα». Ο Κοτζιάς, ο οποίος ηγείται της «Πατριωτικής Συνιστώσας» του ΣΥΡΙΖΑ, με την ονομασία «Πράττω» -μετέχει σε αυτήν και ο δικός του άνθρωπος στο υπουργείο Άμυνας, ο υφυπουργός Νίκος Τόσκας- έχει, τέλος, μεγάλο ενδιαφέρον για τις εξελίξεις στη Θράκη.

Στην προεκλογική περίοδο παρακολούθησε μέσω των διαύλων του στην περιοχή, ανίερες συμπράξεις μεταξύ παραγόντων της διπλωματίας, ελληνικής και τουρκικής, θύμωσε, ενοχλήθηκε που ένα εξαιρετικής εθνικής σημασίας θέμα ενεπλάκη στον προεκλογικό αγώνα, γι αυτό και προτίθεται να λάβει μέτρα.

Πηγή περιοδικό Crash


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση