Ο Αρμαγεδδώνας, το Eurogroup και η στρατηγική της Πυρηνικής Αποτροπής

Οι πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Οικονομικών Γιάννη Βαρουφάκη στον Guardian και η φράση του πως για στην Αθήνα «Συνεχώς ακούμε “αν δεν υπογράψετε, θα έρθει ο Αρμαγεδδών”. Η απάντησή μου είναι “ας έρθει”. Δεν υπάρχει σχέδιο υπαναχώρησης. Αυτό είναι το δικό μου plan B», δεν αποτελούν ρητορικό σχήμα αλλά μία στρατηγική η οποία έχει τη δική της λογική και βρίσκει τις ρίζες της στο πεδίο της Θεωρίας των Παιγνίων αλλά και στην περίοδο του Ψυχρού Πολέμου και της Πυρηνικής Αποτροπής. (σ.σ. η ενδιαφέρουσα ανάλυση είχε γραφτεί προ των εξελίξεων στο Eurogroup, έχει όμως μεγαλύτερο ενδιαφέρον για την κατανόηση των τελευταίων εξελίξεων…) 

Του Δρ. Γεωργίου Κ. Φίλη

Τόσο η επιστημονική ειδικότητα του νέου υπουργού Οικονομικών, όσο και η στρατηγική που εφαρμόζει η Αθήνα στις διαπραγματεύσεις της με τους «Θεσμούς» (ΔΝΤ, ΕΚΤ και Ευρωπαϊκή Επιτροπή) καθιστούν ξεκάθαρο το γεγονός πως η Ελλάδα για πρώτη φορά από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και σίγουρα για πρώτη φορά μετά τη Μεταπολίτευση χρησιμοποιεί τεχνικές υψηλής στρατηγικής -αλλά και υψηλού ρίσκου- για να επιτύχει έναν εθνικό στόχο του οποίου η υλοποίηση θα σημάνει πράγματι μία τεράστια ανακούφιση τόσο στην κοινωνία όσο και στα δημόσια οικονομικά του κράτους.

Η σοκαριστική δήλωση του Έλληνα υπουργού -προφανώς σε συνεννόηση με το Μαξίμου- αναφορικά με την έλευση «Αρμαγεδδώνα» σε περίπτωση που δεν επέλθει συμφωνία μέχρι τα τέλη Φεβρουαρίου για το πρόγραμμα «γέφυρα», μπορεί στην χώρα μας να έμεινε σχεδόν ασχολίαστη, στην Δύση όμως, και ειδικά στις χώρες του Αγγλοσαξονικού μπλόκ το μήνυμα που πέρασε ήταν σαφές: H Ελλάδα δεν θα κάνει πίσω, εάν πιεστεί σε επίπεδο που να μην γίνουν δεκτά τα δίκαια αιτήματά θα προτιμήσει ως εναλλακτική να δημιουργηθεί μία τέτοια κατάσταση ώστε να επέλθει μία οικονομική καταστροφή αποκαλυπτικών διαστάσεων, σε ολόκληρη την Ευρωζώνη και κατ’ επέκταση τη ζώνη Ευρώ-Δολαρίου.

Είναι προφανές πως η στρατηγική της χώρας μας αναφορικά με το οικονομικό μας πρόβλημα φαίνεται να έχει μεταβληθεί κατά 180 μοίρες. Η προηγούμενη κυβέρνηση, ακολούθησε μία πολιτική «κατευνασμού» απέναντι στις απαιτήσεις της Τρόικα και των δανειστών μας η οποία έφερε μεν ένα απτό αποτέλεσμα στα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη της χώρας μας -τα οποία αποτελούν ας μην γελιόμαστε βασικά στηρίγματα στην προσπάθεια της νέας ηγεσίας- δημιούργησε δε μία κατάσταση κοινωνικής και οικονομικής ασφυξίας σε συντριπτικά μεγάλα ποσοστά του ελληνικού πληθυσμού, ενώ η ανθρωπιστική κρίση που βιώνουμε μόνο με τις δεκαετίες του 40 και 50 μπορεί να συγκριθεί.

Η στρατηγική της νέας ελληνικής κυβέρνησης μετά την 25η Ιανουαρίου, από τον «κατευνασμό» μεταβλήθηκε τόσο σε επίπεδο ρητορικής όσο και πράξης. Η εμπειρία των διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες της εβδομάδας που πέρασε -συνεπικουρούμενες από διπλωματικές πρωτοβουλίες προς την πλευρά της Μόσχας και της Ουάσιγκτον- αλλά και η ρητορική αρχής γεννωμένης από την ιστορική πλέον επίσκεψη του Γερούν Ντάισελμπλουμ στο υπουργείο Οικονομικών πριν από δύο εβδομάδες έδωσαν την αίσθηση πως η Ελλάδα αλλάζει στρατηγική και εισέρχεται σε ένα παίγνιο υψηλών αποδόσεων αλλά και επικινδυνότητας.

Οι δηλώσεις Βαρουφάκη στον Guardian κλείνουν τον πρώτο κύκλο κινήσεων της Αθήνας με τον πλέον εμφατικό τρόπο και αναδεικνύουν σε όλη τους την έκταση την νέα στρατηγική της Ελλάδας η οποία δεν μπορεί παρά να προσομοιάσει με την περίφημη ψυχροπολεμική στρατηγική MAD (Mutually Assured Destruction) ελληνιστή Βεβαιότητα Αμοιβαίας Καταστροφής. Υπενθυμίζεται πως η προσέγγιση αυτή είναι συνδεδεμένη με τον στρατηγικό αναλυτή και οπαδό της Θεωρίας Παιγνίων John Von Neumann (1903-1957) ο οποίος κατέλαβε σημαντικές θέσεις στα πρώτα στάδια του Ψυχρού Πολέμου.

Με λίγα λόγια η προσέγγιση του «Τρελού» («Mad» στα αγγλικά) προϋποθέτει πως και οι δύο αντίπαλοι έχουν την απαραίτητη πυρηνική ισχύ ώστε να καταστρέψουν τον άλλον, και πως και οι δύο πλευρές ακόμα και εάν δεχτούν επίθεση πρώτες θα είναι σε θέση να απαντήσουν με ίδια ή και ακόμα μεγαλύτερη καταστρεπτική δύναμη. Το αποτέλεσμα είναι πως κάθε κλιμάκωση της κρίσης από την μία πλευρά, θα οδηγήσει σε μία αμοιβαία, ολοκληρωτική σίγουρη καταστροφή.

Εάν κάποιος λάβει υπόψη του τη στρατηγική MAD, την ειδικότητα του νέου υπουργού Οικονομικών -στη Θεωρία Παιγνίων- αλλά και τη κρισιμότητα και σπουδαιότητα των στόχων της Ελλάδας τότε η έννοια του «Αρμαγεδδώνα» ως το μόνο «σχέδιο Β’» της χώρας μας λαμβάνει τις πραγματικές τους διαστάσεις.

Θα κλείσουμε τη συγκεκριμένη ανάλυσή μας με τρεις παρατηρήσεις οι οποίες έχουν να κάνουν με τη συγκεκριμένη στρατηγική και φυσικά θα κρίνουν και το μέγεθος της επιτυχίας της η οποία φυσικά δεν θα πρέπει να έχει να κάνει με την υλοποίησή της αλλά με την συνομολόγηση μίας συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών: 

Πρώτον, η συγκεκριμένη στρατηγική προϋποθέτει πως ο αντίπαλος δεν έχει τη δυνατότητα να προστατευθεί από τη στιγμή που έχει εξαπολυθεί η επίθεση της άλλης πλευράς. Με άλλα λόγια, εάν οι δανειστές μας έχουν θωρακίσει έτσι το σύστημα ώστε να μπορεί να απορροφήσει τους τεκτονικούς κραδασμούς από ένα Grexit τότε ολόκληρη η στρατηγική MAD καταρρέει από την πλευρά μας και ο ελληνισμός θα πρέπει να ετοιμάζεται ή να αλλάξει ξανά στρατηγική ή να επιβιώσει σε μία χώρα εκτός Ευρώ με μία Ευρωπαϊκή Ένωση στην οποία η ευρωζώνη θα έχει επιβιώσει. 

Δεύτερον, το βασικότερο ακόμα και σε σχέση με τη προηγούμενη παρατήρηση έχει να κάνει με το πόσο αποφασισμένη είναι η Αθήνα να τραβήξει τη σκανδάλη σε περίπτωση που δει πως δεν υπάρχει άλλη επιλογή. Στις Διεθνείς Σχέσεις, και όχι μόνο, η αξιοπιστία υλοποίησης της απειλής αποτελεί τον κυριότερο παράγοντα αποτροπής του αντιπάλου. Εξάλλου, το πραγματικά αδύνατο σημείο της προηγούμενης κυβέρνησης ήταν ότι εξ αρχής απέκλεισε κάθε ενδεχόμενο ρήξης, με αποτέλεσμα να πέφτει συνεχώς στην παγίδα των τελεσιγράφων της μορφής «take it or leave it» (ή αυτό ή τίποτα… σε ελεύθερη μετάφραση). 

Τρίτον, για να μπορείς να μπεις στη διαδικασία μία τέτοιας αντιμετώπισης των πραγμάτων θα πρέπει να δεχτεί κάποιος πως οι αντιμαχόμενες παρατάξεις δρουν ορθολογικά, οι παίκτες είναι λογικά όντα που σκοπό έχουν το μέγιστο όφελος με το μικρότερο κόστος, οι ενέργειές τους είναι συμμετρικές και ακολουθούν μία λογική συνέπεια και συνέχεια.

Με βάση όλα τα παραπάνω συνάγουμε πως η Ελλάδα ακολουθεί μία στρατηγική η οποία δύναται να της αποφέρει τα αποτελέσματα που προσδοκά το έθνος. Η επιλογή του MAD αποτελεί απόφαση υψηλής ευθύνης και ρίσκου ενώ προϋποθέτει τεράστια διπλωματική ικανότητα αλλά και προσωπική και εθνική «ψυχραιμία». Τα αποτελέσματα μίας τέτοιας στρατηγικής με βάση την ιστορική εμπειρία του Ψυχρού Πολέμου, μας λένε πως τελικά ο πυρηνικός πόλεμος απεφεύχθη όχι βέβαια χωρίς να έχουν συμβεί κρίσεις οι οποίες μας έφεραν στο χείλος αυτού.

Τέλος, είναι σίγουρο πως για την επιτυχία μίας τέτοιας στρατηγικής θα πρέπει οι αντίπαλοι να είναι σίγουροι πως δεν μπορούν να προστατευθούν από ένα τέτοιο χτύπημα, να εκτιμούν πως η απειλή του αντιπάλου είναι αξιόπιστη, δηλαδή πως μπορεί και έχει τη θέληση να προβεί σε μία τέτοια κίνηση και τέλος και οι δύο πλευρές να ενεργούν ορθολογικά. Σε κάθε άλλη περίπτωση είναι σίγουρο πως ο Αρμαγεδδώνας βρίσκεται στη γωνία.

Πηγή Defence-Point


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση