Stratfor: Οι εξελίξεις στην Ευρώπη μετά τη νίκη ΣΥΡΙΖΑ

Η Ευρώπη βιώνει μια βαθιά κρίση, κοινωνική και πολιτική. Στην Ελλάδα ο ΣΥΡΙΖΑ πέτυχε σημαντική νίκη και σχηματίζει συμμαχική κυβέρνηση, παρακάμπτοντας τα παραδοσιακά κόμματα. Πρόκειται για μια συμμαχική κυβέρνηση μεταξύ κομμάτων που το μόνο κοινό τους είναι η αντίδραση στη λιτότητα που επέβαλε η ΕΕ.

Η οικονομική κρίση του 2008 στις ΗΠΑ, προκάλεσε μια κρίση χρέους στην Ευρώπη. Ορισμένες ευρωπαϊκές χώρες δεν μπορούσαν να πληρώσουν τα χρέη τους και απειλούσαν το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Η γερμανική άποψη, η οποία και επικράτησε, έλεγε ότι η κρίση χρέους οφείλεται στην κακή διαχείριση των υπερχρεωμένων κρατών. Η άποψη αυτή οδήγησε στη λήψη σκληρών μέτρων, με τα γνωστά επακόλουθα. Η άλλη άποψη, η οποία δεν ακούστηκε καθόλου σχεδόν, έρχεται σήμερα και επιφάνεια.

Η άποψή αυτή λέει πως η κρίση οφείλεται στην ανευθυνότητα της Γερμανίας, της τέταρτης μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, η οποία εξάγει προϊόντα ίσης αξίας με το 50% του ΑΕΠ της. Η Γερμανία λοιπόν κατηγορείται ότι υποχρέωσε στη λήψη των μέτρων λιτότητας για να συνεχίσει να εξάγει. Οι Γερμανοί γνώριζαν πως τα χρέη των υπερχρεωμένων χωρών δεν μπορούν να πληρωθούν.

Η γερμανική άποψη προκάλεσε σοβαρά προβλήματα στην Ελλάδα, αλλά και στην Ισπανία και σε μικρότερο βαθμό στην Πορτογαλία. Ο Μεσογειακές χώρες είχαν ενταχθεί στην ΕΕ με την προοπτική ανόδου του βιοτικού επιπέδου των λαών τους. Η κρίση χρέους όμως τις έπληξε ιδιαίτερα σκληρά.

Υπήρχε στην Ευρώπη μια πεποίθηση ότι τελικά η κρίση θα ξεπεραστεί και τα φιλοευρωπαϊκά κόμματα ψηφίζονταν ξανά και ξανά. Το 2015 όμως, καθώς η κατάσταση δεν βελτιώνονταν, σε πολλές χώρες οι φωνές κατά της λιτότητας αυξήθηκαν. Η αλλαγή αυτή έγινε ορατή και με την απόφαση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) να χαλαρώσει τα μέτρα λιτότητας, παρέχοντας ρευστότητα. Η κίνηση αυτή όμως έγινε πολύ αργά και όχι στην έκταση που απαιτείται. Ο ευρωπαϊκός Νότος βρίσκεται σε βαθιά ύφεση, καθώς έχουν καταστραφεί οι δομές παραγωγής πλούτου. Θα χρειαστούν δεκαετίες για να υπάρξει ανάκαμψη. Επίσης η ΕΚΤ εξαίρεσε την Ελλάδα από το εν λόγω πρόγραμμα χαλάρωσης.

Σε όλη την Ευρώπη, δε, έχουν σχηματιστεί αντιευρωπαϊκές κινήσεις και κόμματα. Τα περισσότερα από αυτά βρίσκονται στη δεξιά πλευρά του πολιτικού φάσματος, αλλά από την αριστερά, όπως οι Ποδέμος στην Ισπανία. Ο ΣΥΡΙΖΑ ακολουθεί μετριοπαθή στάση έναντι της ΕΕ, λέγοντας πως θέλει να διαπραγματευτεί ένα νέο πρόγραμμα για την Ελλάδα. Υπάρχουν λόγοι που οδηγούν στο συμπέρασμα ότι μπορεί να πετύχει. Οι Γερμανοί δεν ενδιαφέρονται αν η Ελλάδα θα μείνει ή θα φύγει από τη ζώνη του ευρώ. Τη Γερμανία όμως απασχολεί ιδιαίτερα η εξάπλωση φωνών που θα θέσουν σε κίνδυνο την ευρωπαϊκή ζώνη εμπορίου. Τα δεξιά κόμματα θέλουν να κλείσουν τα σύνορα και να περιορίσουν την ελεύθερη διακίνηση εργαζομένων και εμπορευμάτων, ότι δηλαδή δεν συμφέρει τη Γερμανία.

Στην Ελλάδα τα κόμματα που υποστήριξαν τη λιτότητα ηττήθηκαν εκλογικά. Το παράδειγμα της Ελλάδας προκαλεί ανάπτυξη των ευρωσκεπτικιστών. Το πρόβλημα πάντως δεν είναι το ευρώ. Αντίθετα το βασικό ζήτημα είναι η επίδραση όλων αυτών των δομικών και μη δομικών αδυναμιών στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα και στο πως η ΕΚΤ δεν θα φορτώσει τα χρέη των υπερχρεωμένων χωρών στη Γερμανία. Δεύτερο και σημαντικότερο ζήτημα είναι το μέλλον της ευρωπαϊκής ζώνης ελευθέρου εμπορίου.

Αν η ζώνη αυτή πάψει να υφίσταται η Γερμανία θα χάσει το βασικό της εμπορικό εργαλείο, εντός Ευρωζώνης. Η άνοδος του προστατευτισμού στην Ευρώπη θα προκαλέσει σοβαρά προβλήματα στη γερμανική οικονομία, καθώς θα συντρίψει τις εξαγωγές της.

Το ερώτημα για τη λιτότητα πάντως έχει ήδη λήξει. Η ΕΤΚ τελείωσε τη βασιλεία της λιτότητας και η νίκη του ΣΥΡΙΖΑ έστειλε ένα σοβαρό μήνυμα στο ευρωπαϊκό πολιτικό σύστημα. Αν λοιπόν η ΕΕ αρχίσει να καταρρέει το ζήτημα δεν είναι το ευρώ, είναι η διατήρηση ή η κατάργηση της ζώνης ελευθέρου εμπορίου. Αυτό θα είναι το ερώτημα καθώς η γερμανική οπτική χάνει έδαφος και η ελληνική κερδίζει.

Μια ζώνη εμπορίου όμως όπου ο ισχυρός δεν εισάγει, επίσης, δεν μπορεί να δουλέψει. Στην Ευρώπη ο ισχυρός είναι η Γερμανία, αλλά αυτή, αντί να λειτουργεί ως ατμομηχανή της οικονομίας, γινόμενη εισαγωγέας, έγινε η τέταρτη μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο εξάγοντας το ήμισυ του ΑΕΠ της.

Υπάρχουν τρεις βασικοί άξονες σκέψης στην Ευρώπη σήμερα. Ο πρώτος αφορά τον έλεγχο των συνόρων. Ο δεύτερος αφορά την ισχυροποίηση του ευρωπαϊκού εθνικισμού και της έννοιας έθνους-κράτους, μέσω και της πολιτικής της ΕΚΤ. Ο τρίτος αφορά τις αλλαγές στην πολιτική βάση της Ευρώπης.

Το ερώτημα δεν είναι αν η Ευρώπη μπορεί, πλέον, να διατηρήσει τη σημερινή της μορφή, αλλά το πόσο ριζικά η μορφή αυτή θα αλλάξει. Βασικό ερώτημα είναι αν η Ευρώπη θα διατηρήσει την ενότητά της, ή αδυνατώντας να τη διατηρήσει, επιστρέψει στον εθνικισμό, με κάθε πιθανή συνέπεια.

Η Ευρώπη είναι η πιο πλούσια περιοχή στον κόσμο. Το συνολικό της ΑΕΠ είναι μεγαλύτερο αυτού των ΗΠΑ. Έχει κοινά σύνορα με την Ασία, την Αφρική, τη Μέση Ανατολή. Αν όμως επικρατήσει ο εθνικισμός ο πόλεμος μπορεί να επιστρέψει. Μια σειρά πολέμων θα αλλάξει όχι μόνο τη Ευρώπη, αλλά τον κόσμο ολόκληρο.

Το ενδεχόμενο έκρηξης πολέμου στην Ευρώπη είχε εξαλειφθεί στην Ευρώπη, μερικά χρόνια πριν. Είναι μακρινό και σήμερα. Όμως η Ουκρανίας είναι μέρος της Ευρώπης, όπως ήταν και η πάλαι ποτέ Γιουγκοσλαβία. Καθώς το ευρωπαϊκό οικοδόμημα παρουσιάζει, όμως, τριγμούς, το ερώτημα τι θα γίνει μετά καθίσταται επιτακτικό. Η Ιστορία σπάνια απαντά με τον τρόπο του περιμένουμε.

Πηγή: Stratfor
Απόδοση-Επιμέλεια: On Alert


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση