Νέο Αμυντικό Δόγμα προϋπόθεση για την αναχαίτιση τουρκικού επεκτατισμού

Του Γιώργου Δημητρακόπουλου

Η πρόσφατη επιθετική δραστηριότητα της Τουρκίας με τις προκλήσεις στην Κυπριακή ΑΟΖ, και το Αιγαίο, τις απαράδεκτες δηλώσεις Ερντογάν και τις επίσης απαράδεκτες και απειλητικές δηλώσεις Νταβούτογλου σε συνδυασμό με την δραστηριότητα των Τουρκικών πολεμικών πλοίων, αλλά και η παρουσία Ρωσικών ναυτικών και Ισραηλινών αεροπορικών δυνάμεων στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου που κρίθηκε αναγκαία ώστε να αναχαιτισθεί η επικίνδυνη Τουρκική αυτή αμετροέπεια, αλλά και να τονισθεί η ανάγκη σεβασμού και περιφρούρησης βασικών αρχών του διεθνούς δίκαιου όπως ο σεβασμός των κυριαρχικών δικαιωμάτων ανεξάρτητων κρατών στην συγκεκριμένη περίπτωση της Κύπρου, και η Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας του1982, δείχνει, δυστυχώς, ότι η Διπλωματία που ως σήμερα αποτελούσε το κύριο και ενδεδειγμένο μέσο για την αντιμετώπιση των κρίσεων και άλλων διεθνών ζητημάτων δεν επιφέρει από μόνη της τα επιθυμητά αποτελέσματα. Έτσι θεωρείται ότι πρέπει να συνοδεύεται και από στρατιωτικές ενέργειες όπως αυτές που τις τελευταίες ημέρες παρατηρούνται στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου.

Ως σήμερα, και για μια ένα μεγάλο σχετικά χρονικό διάστημα η Ελλάδα ακολούθησε την πολιτική του διαλόγου με την γείτονα χώρα, την συμπεριέλαβε σε διεθνή ενεργειακά σχέδια όπως ο αγωγός TGI, και στήριξε την Ευρωπαϊκή προοπτική της Τουρκίας παρά τις αντιρρήσεις ορισμένων Ευρωπαίων Εταίρων. Την ίδια λογική ακολούθησε κατ’ αναλογία και η Κύπρος η οποία παρά τα όσα έχει υποστεί από την Τουρκία, επέλεξε τις διακοινοτικές συνομιλίες ως κύρια μέθοδο για την αναζήτηση δίκαιης και διαρκούς λύσης του Κυπριακού.

Τόσο η Ελλάδα όσο και η Κύπρος περιόρισαν την αμυντική - στρατιωτική διάσταση των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν στις απολύτως απαραίτητες ενέργειες αναχαίτησης των Τουρκικών δραστηριοτήτων. Η πρόσφατη όμως απαράδεκτη και καταδικαστέα συμπεριφορά της Τουρκίας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η γειτονική χώρα δεν εξετίμησε την Ελληνική και Κυπριακή αυτή στάση. Αντίθετα η νέα Τουρκική πολιτική ηγεσία «συνεπαρμένη» μάλιστα και από τις πρόσφατες εκλογικές επιτυχίες της αλλά και πιεσμένη από τις κρίσεις στην ευρύτερη περιοχή και τα ζητήματα που ανέκυψαν από αρκετούς ανεπιτυχείς χειρισμούς της, επέλεξε την ένταση και την κλιμάκωσή της προκειμένου να προωθήσει τις επεκτατικές θέσεις της.

Η κλιμάκωση της έντασης που επιχειρεί η Τουρκία δεν ακυρώνει βέβαια την ως σήμερα Ελληνική και Κυπριακή πολιτική που είχε ως κύριο άξονα την θέση σύμφωνα με την οποία οι λύσεις στα θέματα και τα προβλήματα που συνιστούν τις σχέσεις των δυο χωρών με την Τουρκία θα πρέπει να αναζητώνται με διπλωματικά και πολιτικά μέσα. Επιβάλλει όμως την επανεξέταση της πολιτικής και των δυο απέναντι στην Τουρκία με στόχο, την βελτίωση υφιστάμενων δράσεων και απόφαση για νέες, όπου αυτό κριθεί απαραίτητο, προκειμένου να αντιμετωπισθεί με επιτυχία η Τουρκική προκλητική συμπεριφορά.
Όπως είναι γνωστό, η Τουρκική επιθετική δραστηριότητα που αναπτύσσεται με στρατιωτικά μέσα εκτείνεται ουσιαστικά σε δυο επίπεδα:

Το πρώτο αφορά στα FIR Αθηνών και Λευκωσίας αντίστοιχα αφενός με παραβάσεις των κανόνων των FIR, αφετέρου με παραβιάσεις των εθνικών εναέριων χώρων.

Το δεύτερο αφορά στην θαλάσσια περιοχή του Αιγαίου και την θαλάσσια περιοχή της Κύπρου όπου η Τουρκία καλυπτόμενη και πίσω από το γεγονός ότι δεν έχει υπογράψει και κυρώσει την Σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας αμφισβητεί τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, και βέβαια και της Κύπρου.

Η αμφισβήτηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κύπρου, είναι κατ’ αρχήν σοβαρότατη παράβαση των αρχών του Διεθνούς Δικαίου. Παράλληλα δημιουργεί και πρόσθετα προβλήματα στις σχέσεις των δυο χωρών με άλλες χώρες -μέλη της ΕΕ και όχι μόνο. Και τούτο γιατί, για παράδειγμα οι παραβάσεις των κανόνων των FIR Αθηνών και Λευκωσίας από την Τουρκική πολεμική αεροπορία υποχρεώνουν τις δυο χώρες, που όπως προβλέπουν διεθνείς συμφωνίες είναι οι υπεύθυνες αρχές για τα αντίστοιχα FIR, να λάβουν μέτρα όπως είναι τα μέτρα ελέγχου της εναέριας κυκλοφορίας,(flow control measures) που έχουν ως αποτέλεσμα καθυστερήσεις και διάφορα άλλα προβλήματα στην ομαλή ροή της εναέριας κυκλοφορίας, πέρα βέβαια από τους κινδύνους σοβαρών ατυχημάτων. Αντίστοιχα προβλήματα δημιουργούνται και στη ναυσιπλοΐα, ιδιαίτερα όταν στην δραστηριότητα των τουρκικών πολεμικών προστίθεται και η δραστηριότητα των τουρκικών υποβρυχίων.

Η επανεξέταση της Ελληνικής και Κυπριακής πολιτικής δεν σημαίνει, σε στρατιωτικό - επιχειρησιακό επίπεδο, την αλλαγή της βάσης της που ως σήμερα ήταν και πρέπει να παραμένει αμυντική. Κάτι τέτοιο θα εξασθενούσε την πάγια και σωστή Ελληνική και Κυπριακή θέση ότι οι δυο χώρες δεν έχουν επεκτατικές προθέσεις αλλά απλώς υπερασπίζονται την εθνική κυριαρχία τους Σημαίνει όμως επανεξέταση ορισμένων σημείων της ήδη ακολουθούμενης πολιτικής και βελτίωση και ενίσχυση των οργανωτικών δομών μέσα από τις οποίες αυτή διαμορφώνεται και των μέσων με τα οποία υλοποιείται. Σημαίνει ακόμη συμπερίληψη νέων πραγματικοτήτων που έχουν δημιουργηθεί μετά την νέα εποχή στις σχέσεις και των δυο χωρών με το Ισραήλ και φυσικά με την Αίγυπτο ιδιαίτερα μετά την επιτυχή χθεσινή τριμερή Διάσκεψη.

Η Ελληνική πολιτική όπως και η Κυπριακή αναπτύσσονται σε διμερές, περιοχικό και διεθνές επίπεδο, γεγονός που σηματοδοτεί την δραστηριότητα στα πλαίσια των Διεθνών Οργανισμών στους οποίους μετέχουν οι δυο χώρες, με στόχο όχι μόνο την ενημέρωση και τη λήψη αποφάσεων που να εγκαλούν την Τουρκία και να την θέτουν προ των ευθυνών της, αλλά και την προβολή της στρατηγικής θέσης τους, ιδιαίτερα στους σημερινούς γεωπολιτικούς συσχετισμούς δυνάμεων, με επίκεντρο τον ενεργειακό. Η νέα σχέση με το Ισραήλ και την Αίγυπτο συμβάλλει ουσιαστικά στην κατεύθυνση αυτή. Πέρα από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών και την Ευρωπαϊκή Ένωση μεγάλη σημασία έχει η παρουσίαση των επιχειρημάτων αυτών στα όργανα του ΝΑΤΟ όπως η Επιτροπή Αμυντικού Σχεδιασμού και ειδικότερα οι δυο κορυφαίες διαδικασίες που αναπτύσσονται στα πλαίσιά της, η διαδικασία δήλωσης των δυνάμεων που η κάθε χώρα διαθέτει στη Συμμαχία (Country Chapters) και η διαδικασία σχεδιασμού των ασκήσεων.

Στη διαδικασία αυτή τον κύριο ρόλο επωμίζεται η Ελλάδα αφού είναι χώρα - μέλος του ΝΑΤΟ, ενώ η Κύπρος λόγω της Τουρκικής αντίθεσης όχι. Μεγάλη σημασία έχει επίσης και η παρουσίαση των Ελληνικών και Κυπριακών επιχειρημάτων στον Διεθνή Οργανισμό Πολιτικής Αεροπορίας (ICAO) και στον Διεθνή Οργανισμό Ναυσιπλοΐας (IMO). Στην προσπάθεια αυτή όπως και στην αντίστοιχη στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών μπορούν να συμβάλλουν και το Ισραήλ και η Αίγυπτος. Παράλληλα, τόσο το Ισραήλ όσο και η Αίγυπτος μπορούν να συμβάλλουν στην παρουσίαση των επιχειρημάτων και στις ΗΠΑ θεσμοί των οποίων όπως το Αμερικανικό Κογκρέσο έχουν σημαντική προϊστορία στην εξέταση των θεμάτων αυτών. Η αποτελεσματικότητα όμως της επανεξέτασης της πολιτικής που ως σήμερα ακολουθήθηκε έχει ορισμένες προϋποθέσεις.

Η πρώτη βασική προϋπόθεση για την επιτυχή υλοποίηση της αναπροσαρμοσμένης στρατηγικής αφορά στην επαναφορά του στρατιωτικού παράγοντα ως παράλληλου μέσου με τον πολιτικό. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί εδώ στην διαδικασία του πολιτικο - στρατιωτικού συντονισμού.

Η δεύτερη βασική προϋπόθεση, ιδιαίτερα μετά τις τελευταίες εξελίξεις, είναι η αναβάθμιση των υπαρχόντων συμφωνιών σε Συμφωνία–πλαίσιο εκτεταμένης αμυντικής συνεργασίας ανάμεσα στη Ελλάδα, την Κύπρο το Ισραήλ και την Αίγυπτο κατά πρότυπο των συμφωνιών της ΕΕ με τρίτες χώρες (Framework or Partnership Agreements). Σε μια τέτοια συμφωνία θα πρέπει να προβλέπεται η σύσταση και λειτουργία Επιτροπών που να συνεδριάζουν σε μόνιμη βάση. Στην πρόσφατη ιστορία των Ελληνοτουρκικών σχέσεων είχαν δημιουργηθεί στην Ελλάδα μεικτές διυπουργικές επιτροπές, όπως η Επιτροπή Αεροναυτιλίας και Εναέριου χώρου με τη συμμετοχή των Υπουργείων Εξωτερικών, Άμυνας και Μεταφορών, αλλά και ειδικών επιστημόνων που συνέβαλαν ουσιαστικά στην αντιμετώπιση των κρίσιμων ζητημάτων όπως η παράβαση των κανόνων του FIR λαμβάνοντας σημαντικές αποφάσεις και αναδεικνύοντας τους κινδύνους που περικλείει η Τουρκική συμπεριφορά, ενώ παράλληλα, με τις τακτικές συνεδριάσεις της διασφάλιζε και την συνέχεια στην παρακολούθηση των αναπτυχθέντων δράσεων.

Τρίτη βασική προϋπόθεση είναι η διαμόρφωση μιας σχετικά ενιαίας πολιτικής στον τομέα των εξοπλισμών που να ενισχύει την ετοιμότητα και την ευελιξία των «συμμαχικών» ενόπλων δυνάμεων με βάση και την σημερινή πραγματικότητα όπως αυτή έχει διαμορφωθεί υπό το φως και των τελευταίων εξελίξεων στην ευρύτερη περιοχή. Είναι σε όλους γνωστό ότι ο τομέας των εξοπλισμών είναι ο πλέον ευαίσθητος και λόγω της οικονομικής κρίσης και λόγω των πιέσεων που συνήθως ασκούνται από τις χώρες που παράγουν εξοπλιστικά συστήματα. Δεν υπάρχει δε αμφιβολία ότι στο ζήτημα των εξοπλισμών πέρα από τα επιχειρησιακά υπάρχουν και πολιτικά κριτήρια που πάντα λαμβάνονται υπόψη για την διαμόρφωση των τελικών αποφάσεων. Σε καμία περίπτωση όμως η πραγματικότητα αυτή δεν εμποδίζει την βελτίωση της πολιτικής των εξοπλισμών με στόχο την διασφάλιση των Εθνικών δικαίων και συμφερόντων. Μια πολιτική εξοπλισμών με σωστές αρχές, στόχους όπως η διαχρονικά ισχύουσα αρχή της διατήρησης της στρατιωτικής ισορροπίας στην περιοχή -το γνωστό από την ιστορία, 7 προς 10 στην αποστολή αμερικανικής στρατιωτικής βοήθειας στην Ελλάδα και Τουρκία- και με έμφαση στην τεχνολογική διάστασή τους μπορεί να γίνει και με ελεγχόμενο οικονομικό κόστος αλλά και με προσοχή στη διαφύλαξη των απαραίτητων ισορροπιών.

Τέταρτη προϋπόθεση η σημαντική ενίσχυση και όπου κριθεί απαραίτητο η βελτίωση των διαδικασιών για την συλλογή και οργάνωση στρατιωτικών πληροφοριών. Σήμερα ο έλεγχος και η διαχείριση των πληροφοριών είναι κύριο συστατικό στοιχείο για την διαμόρφωση και υλοποίηση της κάθε πολιτικής και βέβαια πρόκριμμα για στρατιωτική υπεροχή αλλά και αποτρεπτική ισχύ. Πρόκειται βέβαια για ένα ευαίσθητο τομέα που προϋποθέτει προσεκτικό σχεδιασμό και χειρισμούς.

Η επανεξέταση της πολιτικής είναι επιβεβλημένη όχι μόνο για την αναχαίτηση των Τουρκικών ενεργειών που αναπτύσσονται, αλλά και για την κατοχύρωση της θέσης της Ελλάδας και της Κύπρου στους νέους διεθνείς συσχετισμούς που ήδη αναπτύσσονται.

* Ο Γιώργος Δημητρακόπουλος είναι πρώην Αντιπρόεδρος του Ευρωπαϊκού Koινοβουλίου
Πηγή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση