Μόσχα προς Δύση: «Σας ευχαριστούμε για τις κυρώσεις»

Οι κυρώσεις της Δύσης, είναι ένας σημαντικός παράγοντας για να προχωρήσει η Ρωσία με ταχύτητα σε μεγάλες οικονομικές μεταρρυθμίσεις που έπρεπε να έχει κάνει εδώ και καιρό, αλλά και να πάρει κρίσιμες αποφάσεις για το μέλλον της.

Μια διαφορετική, αλλά και προχωρημένη, άποψη για τη σημερινή γεωπολιτική πραγματικότητα και τις συνέπειες των Δυτικών κυρώσεων στην οικονομία της Ρωσίας. Η χώρα πρέπει να δει τις κυρώσεις, όχι απλά ως πλήγμα, αλλά ως ευκαιρία για να οικοδομήσει μια νέα, ισχυρή οικονομικά και πολιτικά Ρωσία.

Οι κυρώσεις, τα γεγονότα στην Ουκρανία, είναι ένα μέρος αυτού που ονομάζεται γεωπολιτική. Η παγκόσμια τάξη είναι πάντα ένας αγώνας κάποιου με κάποιον. Μια σκακιέρα. Ορισμένες αυτοκρατορίες εξαφανίζονται, κάποιες άλλες ενισχύονται, κάποιες τρίτες στριμώχνουν στη γωνία τις τέταρτες. Σήμερα, βγαίνει στο προσκήνιο ένας πολυπολικός κόσμος, και οι χώρες ανταγωνίζονται σκληρά για τις σφαίρες επιρροής τους. Η τελική κατανομή των δυνάμεων είναι άγνωστη. Θα μείνουν οι ΗΠΑ με τη G-7 το κέντρο των πάντων, ή θα εμφανιστεί μια πιο σύνθετη αρχιτεκτονική του κόσμου; Γι’ αυτό θα μάθουμε μετά από αρκετά χρόνια.

Σε κάθε περίπτωση, θα κερδίσει αυτός που θα έχει περισσότερες ιδέες και ενέργεια, περισσότερη δημιουργικότητα και ελευθερία, υψηλότερη ποιότητα ζωής. Ως εκ τούτου, η Ρωσία θα πρέπει να απαντήσει στην πρόκληση. Να γίνει πιο δημιουργική, πιο καινοτόμα, πιο ευέλικτη για να ανυψωθεί οικονομικά. Με μυαλό και όχι με σιδηρά πυγμή. Να βρει τη δική της συνταγή για ένα «οικονομικό θαύμα». Να γίνει πόλος έλξης και όχι μια περιοχή απ’ την οποία φεύγουν για την Ευρώπη, την Ασία, ή για οπουδήποτε αλλού. Εάν και όταν η Ρωσία θα παράγει το 6% με 8%, αντί του 2,8% του παγκόσμιου ΑΕΠ, τότε θα μπορούμε να συζητήσουμε σε διαφορετική βάση.

Μικρές οι άμεσες συνέπειες των κυρώσεων

Πρέπει, ωστόσο, να κάνουμε διάκριση μεταξύ βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων επιπτώσεων των κυρώσεων. Η «αυριανή» -άμεση- επίδραση τους δεν είναι πολύ μεγάλη. Οι κυρώσεις έχουν σχεδιαστεί έτσι ώστε σε καμία περίπτωση να μην επηρεάζουν τη τρέχουσα ροή και τις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου προς την Ευρώπη. Αυτό σημαίνει, ότι διατηρείται πλήρως το σύνολο της ροής των εσόδων σε ξένο συνάλλαγμα το οποίο στηρίζει τη ζωντάνια της ρωσικής οικονομίας.

Την περίοδο Ιανουαρίου-Μαΐου 2014, σύμφωνα με τη ρωσική στατιστική υπηρεσία «Rosstat», το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας ανήλθε σε σχεδόν 100 δισεκατομμύρια δολάρια, έχοντας αυξηθεί κατά 10%. Αυτό σημαίνει, ότι οι επιχειρήσεις έχουν τους πόρους για να πληρώσουν τις δανειακές τους υποχρεώσεις σε συνάλλαγμα.

Το μεγάλο επιχειρείν έχει βασιστεί πολύ στην απόκτηση πόρων από το εξωτερικό. Η εγχώρια οικονομική μηχανή συγκρατιόταν τεχνητά σε «χαμηλές στροφές», παρέμενε μικρή, περιφερειακού επιπέδου. Τώρα, υπάρχει λόγος για να ασχοληθούμε μαζί της. Είναι καλύτερα να κορεστεί η οικονομία με ρευστό, με δάνεια, να μειωθούν τα επιτόκια χρηματοδότησης, να αναζωογονηθεί -με προσοχή- το ρούβλι (σήμερα είναι υπερτιμημένο), να ενισχυθούν οι χρηματοπιστωτικές αγορές. Να εισαχθεί ένα πακέτο φορολογικών ελαφρύνσεων γι’ αυτούς που είναι έτοιμοι να αυξήσουν την παραγωγή. Μπροστά μας βρίσκεται ο αναπτυξιακός στόχος, το κίνητρο για τη ρωσική οικονομία: Η μείωση των εισαγωγών και, αν φερθούμε έξυπνα, η οικονομική ανάπτυξη, με συγκεκριμένα και αποτελεσματικά βήματα για την αντικατάσταση των εισαγωγών.

Για όλους αυτούς τους λόγους, μπορούμε να πούμε στους Δυτικούς «φίλους» μας: Σας ευχαριστούμε για τις κυρώσεις! Ήταν ένα ταρακούνημα που το χρειαζόμασταν από καιρό. Αλλά όλα τα παραπάνω θα συμβούν, μόνο εάν εκείνοι που αποφασίζουν στην «κορυφή» της ρωσικής κυβέρνησης, θα αντιμετωπίσουν τις κυρώσεις έξυπνα. Δίνοντας όσο το δυνατόν περισσότερα κίνητρα για την αύξηση της εγχώριας ζήτησης και προσφοράς.

Εκτός ευρωπαϊκής ενεργειακής αγοράς;

Οι επιπτώσεις των κυρώσεων θα είναι σκληρότερες σε μακροπρόθεσμη βάση. Η επίσημη πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των Ηνωμένων Πολιτειών είναι να εκδιώξουν τη Ρωσία από την αγορά καυσίμων στην Ευρώπη. Επιπρόσθετα, η εφαρμογή ενός «τεχνολογικού» μποϊκοτάζ και η διακοπή των καναλιών εξωτερικής χρηματοδότησης για τις ρωσικές επιχειρήσεις. Και εννοείται, όχι η στιγμιαία - προσωρινή διακοπή. Αλλά η απομόνωση της χώρας από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές για μεγάλο χρονικό διάστημα. Είναι μια σκληρή πρόκληση που θα είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί. Διότι, μια σειρά από σημαντικούς τομείς της ρωσικής οικονομίας, βασίζονται κατά 50%-80% από τις εισαγωγές.

Με αυτή την κατάσταση βρεθήκαμε σ’ ένα σταυροδρόμι. Ποιόν δρόμο θα ακολουθήσουμε; Η σωστή απάντηση είναι: Να προχωρήσουμε σε εκσυγχρονισμό της οικονομίας, να απελευθερώσουμε την ενέργεια της μεσαίας τάξης και των επιχειρήσεων, να ενισχύσουμε με αναπτυξιακά κίνητρα την παραγωγική οικονομική δραστηριότητα, να αυξήσουμε το μερίδιο της συσσώρευσης κεφαλαίου, να προχωρήσουμε σε μια γρήγορη οικονομική ανάπτυξη, όπως έγινε στην Κίνα, την Κορέα, τη Σιγκαπούρη. Να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε το δικό μας οικονομικό θαύμα σε συνθήκες διεύρυνσης των επιχειρηματικών ελευθεριών, μείωσης των κινδύνων στη χώρα. Να κάνουμε τα πάντα για να έρθουν ξένες άμεσες επενδύσεις, που φέρνουν μαζί τους νέες τεχνολογίες. Και να είστε σίγουροι. Από οποιαδήποτε χώρα του κόσμου και να χρειαστεί, θα βρεθεί ο δρόμος που οδηγεί στη Ρωσία.

Υπάρχουν όμως και οι λάθος απαντήσεις: Να κλειστούμε στον εαυτό μας, να απομονωθούμε και να προχωρήσουμε σε ένα είδος «οικονομικής επιστράτευσης». Αυτός είναι ένας δρόμος που δεν οδηγεί πουθενά, αντίθετα, θα επιφέρει τεράστιες απώλειες σε όλα τα στρώματα του πληθυσμού. Μια άλλη κακή επιλογή είναι να μείνουμε εκεί που είμαστε τώρα. Να συγκεντρώσουμε τα πάντα στα χέρια του κράτους, να αφεθούμε δηλαδή σε μια φορολογική και διοικητική πίεση. Αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος αν θέλουμε τελικά να μείνουμε πίσω τεχνολογικά, να γίνουμε οικονομικά πιο αδύναμοι.

Ερχονται δύσκολες ώρες

Σε κάθε περίπτωση, μπροστά μας έχουμε δύσκολους καιρούς. Για τρεις μήνες, για ένα ή δύο χρόνια ακόμα, η βλάβη δεν θα έχει επιδιορθωθεί. Μπορεί να υπάρξουν περίοδοι προσωρινής συμφιλίωσης με τη Δύση. Μπορεί να γίνουν δύο ή τρία βήματα πίσω από τη τρέχουσα συγκρουσιακή κατάσταση, αλλά οι πληγές από τις πρόσφατες εξελίξεις και τις κυρώσεις είναι βαθιές για να επουλωθούν σύντομα. Η αποκατάσταση του προηγούμενου επιπέδου ολοκλήρωσης της Ρωσίας στη διεθνή κοινότητα μπορεί να πάρει από 10 μέχρι 15 χρόνια. Φυσικά, με τον όρο ότι θα γίνουμε ισχυρότεροι σαν οικονομία, θα καταπιαστούμε με μεταρρυθμίσεις και θα πετύχουμε τον εκσυγχρονισμό της χώρας, θα παραμείνουμε μια ανοικτή αγορά, και θα μπορέσουμε να βελτιώσουμε την ποιότητα της ζωής μας. Με την προϋπόθεση, ότι θα γίνουμε τιμιότεροι και θα εξαλείψουμε τη διαφθορά. Αυτή η πραγματικότητα μπορεί να μην αρέσει. Μπορεί να αξιολογηθεί με διαφορετικούς τρόπους για το ποιός έχει δίκιο και ποιός άδικο. Αλλά είναι η πραγματικότητα.

Η διαδικασία επιβολής κυρώσεων, πάντως, επηρεάζει μικρά κομμάτια της παγκόσμιας οικονομίας και δεν βλάπτει το πιο σημαντικό πράγμα που δίνει σταθερότητα στην ΕΕ: Τις απρόσκοπτες ροές πρώτων υλών από τη Ρωσία. Για εκείνες τις Δυτικές εταιρείες που δεν τις ακουμπάνε οι κυρώσεις, υπήρχε ο χρόνος και η δυνατότητα να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Μείωσαν τις συναλλαγές τους με τη Ρωσία, άλλαξαν τους εμπορικούς εταίρους και προορισμούς τους. Ο κόσμος κινείται και ετοιμάζεται να αναπτυχθεί μετά την κρίση, επιμένοντας να αγνοεί τις επιμέρους διαταραχές.

Ο Ιάκωβ Μίρκιν, είναι ο επικεφαλής του τμήματος διεθνών αγορών κεφαλαίου του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Οικονομίας και Διεθνών Σχέσεων της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών.

Πηγή RBTH

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση