WSJ: Οι νέες προκλήσεις της Ε.Ε. είναι γεωπολιτικές και ενέχουν κινδύνους

Οι νέες προκλήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι γεωπολιτικές, επισημαίνει ο Simon Nixon στη WALL STREET JOURNAL με τίτλο «EU’s Next Challenges Are Geopolitical», δίνοντας έμφαση στην ουκρανική κρίση και στην επιδείνωση των σχέσεων με τη Ρωσία, όπως και στις ταραχές στη Μέση Ανατολή, στην Τουρκία και στον ευρύτερο μουσουλμανικό κόσμο στη βόρεια Αφρική, οι οποίες δημιουργούν τις προϋποθέσεις για νέα κύματα λαθρομεταναστών που θα ασκήσουν πιέσεις στις χώρες της νότιας Ευρώπης, όπως την Ελλάδα και την Ιταλία.

Όπως επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, οι κίνδυνοι για την Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν έως τώρα εσωτερικοί, καθώς η κρίση στην Ευρωζώνη δημιουργούσε ενίοτε την εντύπωση ανάδυσης σοβαρών κοινωνικών εξεγέρσεων ή ακόμη και διάλυσης της νομισματικής ένωσης. Παρά ωστόσο την ενίσχυση των ευρωσκεπτικιστικών κομμάτων στις πρόσφατες ευρωεκλογές ο κίνδυνος μιας εσωτερικής κρίσης στην Ευρωζώνη έχει υποχωρήσει από το 2012.

Αντίθετα οι πιο πιεστικές απειλές για την ευρωπαϊκή σταθερότητα είναι σήμερα εξωτερικές. Εάν αποδειχθεί ρωσική εμπλοκή στην πτώση του μαλαισιανού αεροπλάνου τότε θα είναι δύσκολο να αποφευχθεί σκλήρυνση της στάσης της ΕΕ έναντι της Ρωσίας. Η ΕΕ βρίσκεται επίσης έναντι μιας γενικευμένης αστάθειας στα νότια σύνορά της με τη Συρία, το Ισραήλ και τα Παλαιστινιακά Εδάφη, ενώ οι Ευρωπαίοι ηγέτες εμφανίζονται ανήσυχοι εξαιτίας των πρόσφατων πολιτικών ταραχών στην Τουρκία.

Σε πρόσφατη έρευνα της Bank of England οι επενδυτές έθεσαν τις γεωπολιτικές απειλές ως τον δεύτερο μεγαλύτερο κίνδυνο για την Βρετανία, μετά την κατάρρευση της αγοράς ακινήτων.

Μολονότι, όπως επισημαίνεται, οι μεσοπρόθεσμες απειλές από την γεωπολιτική αστάθεια στα ευρωπαϊκά σύνορα μοιάζουν διαχειρίσιμες οι μακροπρόθεσμες προκλήσεις είναι τεράστιες. Οι βίαιες εξεγέρσεις στην ανατολική και νότια Μεσόγειο έχουν ήδη προκαλέσει προσφυγικές κρίσεις στη νότια Ευρώπη. Στην Ελλάδα και στην Ιταλία, ιδιαίτερα, η πρόκληση της διαχείρισης μιας τεράστιας εισροής μεταναστών αποτελεί φλέγον πολιτικό ζήτημα.

Χάρη στην αρχή της ελεύθερης μετακίνησης των ατόμων εντός της ΕΕ τα σύνορα των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας αποτελούν σύνορα της ίδιας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό σημαίνει ότι οι εντάσεις στην περιφέρεια μεταφέρονται γρήγορα στον πυρήνα της ΕΕ, καθώς οι μετανάστες κατευθύνονται στον πλούσιο βορρά, ενισχύοντας τη στήριξη προς τα δεξιά, ευρωσκεπτικιστικά κόμματα, που τάσσονται κατά των μεταναστών. Παρόλα αυτά η ΕΕ δεν έχει κοινή πολιτική για την περιφρούρηση των συνόρων της, ενώ το βάρος πέφτει στις χώρες, τις λιγότερο ικανές να το αντιμετωπίσουν. Το θέμα αυτό τέθηκε εμφατικά από τον Ιταλό Π/Θ, Matteo Renzi, σε πρόσφατη ομιλία του στο Ευρωκοινοβούλιο.

Η αστάθεια στα σύνορα της ΕΕ προκαλεί αστάθεια και στο εσωτερικό της. Εκφράζονται ανησυχίες σε χώρες της βόρειας Ευρώπης, όπως τη Γαλλία και τη Βρετανία για τις επιπτώσεις που μπορεί να έχουν οι διενέξεις της Μέσης Ανατολής στις δικές τους μεγάλες μουσουλμανικές κοινότητες. Παρομοίως οι χώρες της αν. Ευρώπης που διαθέτουν μεγάλες ρωσικές μειονότητες ανησυχούν για τις αποσταθεροποιητικές τοπικές συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία.

Μέχρι πρόσφατα η ΕΕ μπορούσε να σταθεροποιεί τα σύνορά της προσφέροντας την προοπτική ένταξης ή μιας προνομιακής πρόσβασης στην αγορά σε μια σειρά από χώρες όπως την Τουρκία, την Ουκρανία, την Αρμενία, την Γεωργία, την Μολδαβία και την Σερβία. Οι ανησυχίες ωστόσο από τις συνέπειες της ελεύθερης μετακίνησης στην ενιαία αγορά και η κρίση στην Ουκρανία έδειξαν ότι η ΕΕ έφθασε στα όρια αυτής της προσέγγισης. Ο νέος Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Jean-Claude Juncker, δήλωσε την προηγούμενη εβδομάδα ότι δεν πρόκειται να υπάρξουν νέα μέλη της ΕΕ την επόμενη πενταετία. Παρ’ όλα αυτά η ΕΕ προσπαθεί να δημιουργήσει μια εναλλακτική σχέση με τους Ανατολικούς και Νότιους γείτονές της που θα επιτρέπει μια αρμονική συνύπαρξη.

Η «ήπια ισχύς» ωστόσο δεν μπορεί μόνη της να σταθεροποιήσει τα σύνορα της ΕΕ. Η βρετανική κυβέρνηση θεωρεί ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την ευρωπαϊκή ασφάλεια είναι η αποτυχία της να υπερασπισθεί την εθνική κυριαρχία. Ένας από τους λόγους κλιμάκωσης της ουκρανικής κρίσης είναι αδυναμία της ΕΕ να ασκήσει αποτελεσματική πίεση. Η εξωτερική πολιτική της ΕΕ απαιτεί ομοφωνία μεταξύ των 28 κ-μ της, η οποία δύσκολα επιτυγχάνεται λόγω των αντικρουόμενων προτεραιοτήτων.

Ταυτόχρονα οι αμυντικές δυνατότητες της ΕΕ είναι περιορισμένες. Η Ευρώπη δαπανά μόλις το 1,4% του ΑΕΠ της για την άμυνα, το χαμηλότερο ποσοστό από οποιαδήποτε άλλη περιοχή στον κόσμο, ενώ η έλλειψη συντονισμού μεταξύ των κρατών-μελών της μειώνει περαιτέρω την αποτελεσματικότητά της. Ως αποτέλεσμα η ΕΕ δεν διαθέτει αξιόπιστη αποτρεπτική ικανότητα.

Συνοψίζοντας, οι γεωπολιτικοί αυτοί κίνδυνοι μπορούν να απειλήσουν το ίδιο την συνοχή και την χρηματοπιστωτική σταθερότητα της Ευρώπης, όπως και η κρίση του ευρώ και όπως στην κρίση του ευρώ η λύση είναι ενδεχομένως η εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, καταλήγει ο αρθρογράφος αναγνωρίζοντας τις δυσκολίες του εγχειρήματος.

Πηγή Ιγνατίου

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση