Ο πιο δισεπίλυτος γρίφος

Γράφει ο Σάββας Καλεντερίδης

Οι σχέσεις Οθωμανών - Εβραίων καθώς και οι σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ είναι ένα ιστορικό και γεωπολιτικό θέμα που δεν έχει αναλυθεί επαρκώς στην Ελλάδα, παρότι αυτό το τεράστιο ζήτημα καθόρισε την τύχη του Ελληνισμού της Ανατολής αλλά και τις ελληνοτουρκικές σχέσεις από το 1923 ως σήμερα.

Κατά την άποψή μας, ο λόγος που δεν έχει γίνει επιστημονική και πολιτική ανάλυση των σχέσεων αυτών σχετίζεται με τις «παγίδες» στις οποίες είναι δυνατό να πέσει ένας ερευνητής ή αναλυτής, αφού από τη μια πλευρά υπάρχουν στερεότυπα και προκαταλήψεις σε ό,τι αφορά τις σχέσεις Ελλήνων - Εβραίων στη διάρκεια της Ιστορίας και από την άλλη υπάρχει η δαμόκλειος σπάθη ενός πανίσχυρου δικτύου στρατευμένων κονδυλοφόρων και οικονομικών, πολιτικών και άλλων παραγόντων, που είναι έτοιμη να επιπέσει επί της κεφαλής οποιουδήποτε αγγίξει θέματα που ενοχλούν τον παγκόσμιο εβραϊσμό και ό,τι αυτός εκφράζει.

Με την ελπίδα ότι θα ξεφύγουμε από αυτές τις συμπληγάδες πέτρες χωρίς καν να αφήσουμε πίσω την… ουρά μας, θα επιχειρήσουμε μια μακροσκοπική προσέγγιση των σχέσεων Οθωμανίας - Τουρκίας από τη μια πλευρά και εβραϊσμού - Ισραήλ από την άλλη, για να καταλήξουμε στον σημερινό δυσεπίλυτο γρίφο.

Από τη μελέτη κατά το δυνατόν αντικειμενικών πηγών φαίνεται ότι οι Εβραίοι της Ανατολής, η παρουσία των οποίων ανάγεται στον 4ο αι. π.Χ., είδαν την παρουσία των Οθωμανών στη Μικρά Ασία ως έναν παράγοντα που θα τους βοηθούσε να αντιμετωπίσουν από καλύτερη θέση τους Βυζαντινούς και γενικά τον χριστιανικό παράγοντα. Γι’ αυτό καταγράφεται υποστήριξη των Εβραίων στις επιχειρήσεις των Οθωμανών εναντίον της Προύσας και της Κωνσταντινούπολης.

Από την πλευρά τους οι Οθωμανοί, βλέποντας στο πρόσωπο των Εβραίων έναν σύμμαχο, ο οποίος τους καλύπτει και το τεράστιο οικονομικό και πνευματικό έλλειμμα που είχαν έναντι των χριστιανών, είδαν με καλό μάτι την εγκατάσταση των διωκόμενων Εβραίων από διάφορες χώρες της Ευρώπης. Αποκορύφωμα αυτής της πολιτικής στάσης της Υψηλής Πύλης ήταν η βοήθεια που παρείχε ο σουλτάνος Μπαγιαζίντ στους Εβραίους της Ισπανίας για να μεταφερθούν διά θαλάσσης και να εγκατασταθούν στις πόλεις Κωνσταντινούπολη, Αδριανούπολη, Θεσσαλονίκη, Σμύρνη, Μαγνησία, Προύσα, Καλλίπολη, Αμάσεια, Πάτρα, Λάρισα, Μοναστήρι και αλλού.

Μάλιστα, είναι χαρακτηριστική η φράση του Μπαγιαζίντ, ο οποίος, αναφερόμενος στο διάταγμα του βασιλιά της Ισπανίας με το οποίο οι Εβραίοι ήταν υποχρεωμένοι ή να ασπαστούν τον ρωμαιοκαθολικισμό ή να φύγουν από την Ισπανία, φέρεται ότι είπε: «Αυτόν τον βασιλιά πώς μπορείτε να τον αποκαλείτε έξυπνο και λογικό Φερδινάρδο, όταν κάνει φτωχή τη δική του χώρα και τη δική μας πλούσια;»

Εκτοτε ο εβραϊκός παράγοντας αποτελεί συστατικό στοιχείο της οικονομικής αλλά και της πνευματικής ανάπτυξης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ενώ είναι καθοριστικός και ο ρόλος του -κυρίως των σαμπαταϊστών της Θεσσαλονίκης (ντονμέ)- στην εκδήλωση του κινήματος των Νεοτούρκων, αλλά και στο κεμαλικό κατεστημένο που διοίκησε την Τουρκία από το 1923 ως την εμφάνιση του Ερντογάν. Να σημειώσουμε ότι καθοριστικό ρόλο στη διοίκηση της κεμαλικής Τουρκίας έπαιξαν και οι λεγόμενοι «λευκοί Τούρκοι», όρος ο οποίος καλύπτει κυρίως εκείνους που -ανεξαρτήτως καταγωγής- απέκτησαν τεράστια περιουσία, ιδιοποιούμενοι τις περιουσίες των χριστιανών που είτε έπεσαν θύματα της Γενοκτονίας, από το 1914 ως το 1923, είτε έχασαν τις περιουσίες τους εξαιτίας της πολιτικής της εθνοκάθαρσης που εφαρμόζεται από το 1923 ως σήμερα.

Ολα τα παραπάνω έπαιξαν τεράστιο ρόλο στην ίδρυση του κράτους του Ισραήλ αλλά και στην ανάπτυξη των σχέσεων Τουρκίας - Ισραήλ, οι οποίες έχουν βαθιές ρίζες και μπορεί να χαρακτηριστούν στρατηγικές, τουλάχιστον ως την αλλαγή πολιτικής που άρχισε να εφαρμόζει ο Ερντογάν τα τελευταία χρόνια.

Να υπογραμμίσουμε ότι η αλλαγή αυτή, κομβικά σημεία της οποίας ήταν το «one minute» του Νταβός και το όλο ζήτημα του πλοίου «Μαβί Μαρμαρά», παρά την αποδοχή από την κυβέρνηση Ερντογάν του ραντάρ της αντιπυραυλικής ασπίδας στο Κιουρετζίκ της Μαλάτειας, το οποίο ενισχύει την προστασία του Ισραήλ απέναντι σε μουσουλμανικούς πυραύλους, έχει επηρεάσει και τις σχέσεις Τουρκίας - ΗΠΑ.

Ενώ το όλο θέμα και ιδιαίτερα η στάση του Τούρκου πρωθυπουργού απασχολούσαν ήδη τους αναλυτές σε διεθνές επίπεδο, έρχονται τώρα οι δηλώσεις Ερντογάν για γενοκτονία που διαπράττει το Ισραήλ στη Γάζα, οι οποίες προβληματίζουν τον εβραϊκό παράγοντα σε τέτοιο βαθμό, που έφθασε η Αμερικανοεβραϊκή Επιτροπή (American Jewish Committee, AJC), με επιστολή του προέδρου της Jack Rosen της 23ης Ιουλίου, να ζητά την επιστροφή του Μεταλλείου Θάρρους και Ανδρείας με το οποίο είχε τιμήσει τον Ερντογάν το 2004!

Επαναλαμβάνουμε ότι το θέμα των σχέσεων της Τουρκίας με τον εβραϊκό παράγοντα και ειδικά με το κράτος του Ισραήλ έχει τεράστιο βάθος και δεν επιτρέπει την εξαγωγή εύκολων συμπερασμάτων. Και ακριβώς γι’ αυτό αξίζει την προσοχή όλων μας!!!

Πηγή εφημ. "Κυριακάτικη Δημοκρατία"

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση