Oι Ανάξιοι

Του David Malone 
Ιστολόγιο Golem XIV
6 Ιανουαρίου 2014 
Απόδοση: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους

Αυτές τις μέρες, μέρες γενικής ευθυμίας και καλής θέλησης για όλους, ας μιλήσουμε λίγο για τους «ανάξιους».

Πρόκειται για ένα θέμα που άπτεται του συναισθηματικού κόσμου όλων μας. Υπάρχουν αυτοί που με την παρουσία τους χωρίζουν τους ανθρώπους. Αλλά υπάρχουν στ’ αλήθεια ή μήπως είναι μια τάξη πολιτικών αποδιοπομπαίων τράγων; Προσωπικά δεν θεωρώ πως κανείς γεννιέται ανάξιος. Αλλά κάποιοι το κατορθώνουν. Κάποιοι μοιάζουν να παίρνουν ένα είδος ανελέητης και εκφυλισμένης ευχαρίστησης από το να προκαλούν κακό. Άλλοι γίνονται έτσι από αδυναμία. Βρίσκονται αντιμέτωποι με ηθικά διλήμματα στη ζωή και επιλέγουν τον εύκολο δρόμο του να κλείνουν έξω από τη συνείδησή τους το κακό που προκαλούν στους άλλους. Τους έχουμε όλοι συναντήσει. Ίσως να μην είναι πολιτικώς ορθό να τους βάζουμε ετικέτες που μαρτυρούν αυτό που είναι, αλλά προσωπικά δεν μου αρέσει η πολιτική ορθότητα.

Ας είμαστε, λοιπόν, ειλικρινείς. Οι ματαιόδοξοι και οι ανεύθυνοι υπάρχουν. Είναι εκείνοι που πιστεύουν ότι το κράτος υπάρχει για να τους φροντίζει και να πληρώνει όλα τα σπασμένα τους. Εκείνοι που με την μεγαλύτερη αναισθησία σκορπούν το υστέρημα των υπόλοιπων και στη συνέχεια ασύστολα απαιτούν περισσότερα από αυτούς. Είναι εκείνοι που δίνουν σχήμα στις ζωές άλλων ανθρώπων, τις ζωές τίμιων και εργατικών ανθρώπων, που μετατρέπουν τις ζωές των άλλων σε δυστυχία, και συγχρόνως γελούν, αφού γνωρίζουν ότι η αστυνομία δεν μπορεί να τους ακουμπήσει και ότι τα δικαστήρια απλά θα τους δώσουν ένα ελαφρό χαστούκι στον καρπό του χεριού τους, και στη συνέχεια θα τους αφήσουν ελεύθερους. Ελεύθερους να ξαναπάνε κατ’ ευθείαν εκεί από όπου ήρθαν και να επαναλάβουν όλα όσα θα τους επιτρέψει η συνείδησή τους να κάνουν.

Είναι αναμφισβήτητα μια μάστιγα. Το κράτος, ωστόσο, όχι μόνο δεν κάνει τίποτε για να τους σταματήσει, αλλά αρπάζει χρήματα από τις τσέπες των άξιων και τίμιων, για να τα δώσει σε αυτά τα παράσιτα.

Το πιο παράλογο απ’ όλα, κατά τη γνώμη μου, όσον αφορά τους «ανάξιους», είναι το ότι το μόνο πρόβλημα που εντοπίζουν τα μέσα ενημέρωσης και οι πολιτικοί βρίσκεται στη δράση των ανάξιων φτωχών, αλλά ποτέ, μα ποτέ, στη δράση των ανάξιων πλουσίων. Και όμως, αφού είναι πρόθυμοι να εντοπίζουν τους μεν, δεν είναι καθαρή υποκρισία και ίσως κάτι χειρότερο, να μην είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τους δε;

Αν πρόθεσή μας είναι να κάνουμε γενικεύσεις, τότε ας το επιχειρήσουμε, αλλά δίκαια. Οι πλούσιοι σπεύδουν να μας προβάλουν μια εικόνα των επιπόλαιων και ανεύθυνων φτωχών, αλλά τι γίνεται με τους ηθικά όμοιούς τους από την τάξη των πλουσίων; Τι γίνεται με τους επαγγελματίες τραπεζίτες, οι οποίοι επινόησαν δελεαστικά συστήματα – παγίδες στις τράπεζες τους προκειμένου να εξασφαλίσουν την πώληση απατηλών «προϊόντων» τους σε πολίτες που δεν άντεξαν την τεχνητή κρίση και δεν μπόρεσαν να ανταποκριθούν στην εξόφλησή τους ή εκ των πραγμάτων δεν τα χρειάστηκαν; Τι γίνεται με όσους προσποιήθηκαν και εξαπάτησαν τόσο κόσμο; Τι γίνεται με εκείνους που με την μεγαλύτερη ασυνειδησία πούλησαν «σάπιο εμπόρευμα» σε πολίτες που εξαπατήθηκαν και τελικά δεν ήταν σε θέση να το αποπληρώσουν; Ήταν απλά επιπόλαιοι και ανεύθυνοι; Και τι γίνεται με όλους τους εμπόρους που πουλούσαν δόλια τίτλους και τραπεζικά παράγωγα; Εργάζονταν για την Citi, την Deutsche, την Wells Fargo, την RBS και τα άλλα κοράκια, και ήξεραν ακριβώς τι έκαναν.

Τι γίνεται με όλους τους πλούσιους τραπεζίτες, λογιστές, ελεγκτές και αναλυτές, που όλοι έδωσαν ένα χέρι στις τράπεζες που εργάστηκαν, ώστε να αναλάβουν χρέη στα οποία δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν οικονομικά και στη συνέχεια απαίτησαν από άλλους ανυποψίαστους να ξεκαθαρίσουν το χάος τους και στη συνέχεια φώναξαν, «Τι έγινε; Πού είναι το μπόνους μου; Απαιτώ αυτά που δικαιούμαι!» Όλοι αυτοί δεν είναι ανήθικοι, επιπόλαιοι, ανεύθυνοι, αντικοινωνικοί και χυδαίοι;

Εάν η ανάξιοι φτωχοί υπάρχουν και αξίζουν την περιφρόνηση του καθενός από εμάς, τότε το ίδιο ισχύει για τους ανάξιους πλούσιους. Αν οφείλουμε να καταδικάζουμε και να απαξιώνουμε την μία ομάδα, τότε θα πρέπει να έχουμε το δικαίωμα να καταδικάζουμε και την άλλη. Αν αισθανόμαστε ελεύθεροι να κάνουμε γενικεύσεις για τη μία ομάδα, τότε κανείς δεν έχει το δικαίωμα να διαμαρτύρεται όταν προβαίνουμε σε κάτι ανάλογο για την άλλη. Όχι δυο μέτρα και δυο σταθμά.

Δεν μου αρέσουν οι γενικεύσεις γιατί τις θεωρώ επικίνδυνες. Είναι ένα εύχρηστο εργαλείο στα χέρια φανατικών και μισαλλόδοξων. Αλλά επίσης δεν μου αρέσει η ανεντιμότητα. Γι’ αυτό οφείλω να παραδεχθώ ότι έχω συναντήσει και ανάξιους φτωχούς. Ήταν ανεγκέφαλοι και σκληροί, βίαιοι και γεμάτοι μίσος. Αλλά έχω επίσης γνωρίσει ανθρώπους που έμοιαζαν ακριβώς σαν κι αυτούς, στα λόγια και στις πράξεις, αλλά ό,τι έκαναν το έκαναν από φόβο. Η συμπεριφορά τους ήταν ίσως δείγμα αδυναμίας, ίσως απλού ρεαλισμού λόγω της ανέχειας ή της για άλλους λόγους δύσκολης κατάστασης στην οποία περιήλθαν. Έγιναν μέρος του προβλήματος, αλλά δεν ήταν η πραγματική αιτία του. Και σίγουρα δεν είχαν τίποτε κοινό με εκείνους που έγιναν επιβλαβείς και διεστραμμένοι, σε σημείο που δεν θα προκαλούσαν ποτέ την προσωπική συμπόνια οποιουδήποτε.

Έτυχε να διδάξω τα παιδιά τους για κάποιο διάστημα. Κάποια από αυτά είχαν ήδη εμποτιστεί με σκληρότητα και αναλγησία. Αλλά τα περισσότερα όχι. Τα περισσότερα ήταν διστακτικά και αβέβαια. Έβλεπαν την σκληρότητα και την απληστία τριγύρω τους και αναζητούσαν μια καθοδήγηση. Έψαχναν για απαντήσεις. Οι απαντήσεις που είδα να παίρνουν, όχι μόνο από τους γύρω τους, αλλά και από την ευρύτερη κοινωνία, που τους είχε ήδη φορέσει την ετικέτα της ανάξιας κατώτερης τάξης, της ανεύθυνης τάξης, δεν άφηνε ούτε σε εκείνους, ούτε σ’ εμένα, την παραμικρή ελπίδα για την μετέπειτα εξέλιξή τους.

Από τότε έχω γνωρίσει και ανάξιους πλούσιους . Ούτε αυτοί γεννιούνται όπως τους ξέρουμε. Όπως και οι συμπολίτες τους των «υποδεέστερων» τάξεων, ανήκουν σε διαφορετικές βαθμίδες και αποχρώσεις «ανάξιων». Μερικοί δεν αργούν να γίνουν χυδαίοι και γεμάτοι αναλγησία και περιφρόνηση. Άλλοι παλεύουν μέσα στην ηθική παραφωνία του να μιλούν για αρωγή και φροντίδα, ενώ βλέπουν τους γονείς τους να μην δίνουν δεκάρα για τίποτε και κανέναν. Έχω συναντήσει πολλά τέτοια παιδιά πλουσίων και ανήκουν πάντα σε δύο κατηγορίες. Ελάχιστοι από αυτούς δεν μπορούν να δουν τον νεανικό ιδεαλισμό τους να συμβαδίζει με τα οικογενειακά τους προνόμια και αρνούνται να συμπορευθούν με τους γονείς τους. Επιλέγουν να επιδίδονται σε κοινωνικό έργο, χάνοντας έτσι τη ζεστασιά της οικογένειας, που αρνείται να αποδεχθεί τις αξίες τους. Οι υπόλοιποι και περισσότεροι ενδίδουν στην εύκολη επιλογή, γεμίζουν το στήθος τους από περισσή αγανάκτηση για την απλή ύπαρξη των φτωχών συμπολιτών τους, τους οποίους κατηγορούν για όλα όσα προκάλεσαν την ηθική δυστυχία τους. Οι εμπειρίες που βίωσα με οδήγησαν στο συμπέρασμα ότι αυτοί ακριβώς είναι που εξαπολύουν τις πιο θορυβώδεις κατηγορίες εναντίον των ανάξιων φτωχών, ισχυριζόμενοι ότι, οι φτωχοί αξίζουν την κατάσταση της φτώχειας τους, επειδή δεν κάνουν τίποτε για να ξεφύγουν από αυτήν. Συνιστούν στους υπόλοιπους να πάρουν το ποδήλατό τους και να πάρουν την ανηφόρα, παρά τις όποιες αντιξοότητες, παρ’ όλο που οι ίδιοι ποτέ δεν χρειάστηκε να παλέψουν για να ανεβούν καμιά ανηφόρα στη ζωή .

Φυσικά, υπάρχουν πάντα και οι αυτοδημιούργητοι άνθρωποι. Εκείνοι που λένε: «Τα κατάφερα, άρα εκείνοι που δεν τα κατάφεραν είναι τεμπέληδες». Είναι συχνά οι πιο προβεβλημένοι και μεγαλόστομοι. Σπάνια είναι πρόθυμοι να παραδεχθούν πως αμέτρητες περιστάσεις μπορούν να συνεισφέρουν στην επιτυχία μιας επιλογής ενός ατόμου, ενώ για τους άλλους κάτι μπορεί να πήγε στραβά. Επιτρέψτε μου λοιπόν να προσφέρω άλλο ένα αρκετά προφανές νοητικό πείραμα που αποδεικνύει ότι η ιδέα του «αυτοδημιούργητου» είναι συχνά μια απάτη.

Πάρτε ένα πακέτο σπόρους και σκορπίστε τους μισούς σε εύφορο, μαλακό και φροντισμένο έδαφος, ενώ τους άλλους μισούς ανάμεσα σε πέτρες. Στον περιποιημένο κήπο, ακόμη και ο αδύναμος σπόρος θα έχει μια καλή ευκαιρία να ευδοκιμήσει. Ανάμεσα στις πέτρες, κάθε κηπουρός γνωρίζει οι πιθανότητες είναι πιο περιορισμένες. Μερικοί σπόροι ίσως να ευδοκιμήσουν, αλλά οι πιθανότητες δεν είναι πολλές. Αλλά υπάρχει κηπουρός που θα φώναζε αγανακτισμένος στους σπόρους που σκορπίστηκαν σε σκληρό και άγονο έδαφος, σαν να ήταν δικό τους το σφάλμα; Φυσικά, δεν είμαστε αβοήθητοι «σπόροι». Αλλά οι πιθανότητες υπέρ της μιας ομάδας και εναντίον της άλλης παραμένουν πάντα ίδιες. Γιατί, λοιπόν, παραδεχόμαστε αυτή την ανισότητα για τους σπόρους σε έναν κήπο, αλλά όχι για τα παιδιά που μεγαλώνουν σε μια οποιαδήποτε πόλη;

Όλα όσα κατά καιρούς εκτοξεύονται εναντίων των ανάξιων φτωχών ισχύουν και για τους ανάξιους πλούσιους. Επιπόλαια και ανεύθυνα άτομα υπάρχουν και στις δύο ομάδες. Και οι δύο απευθύνονται σε άλλους για να πληρώσουν τα σπασμένα τους. Καμία από τις δύο ομάδες δεν έχει καμία πρόθεση να αλλάξει. Και οι δύο λυμαίνονται τους υπόλοιπους εμάς. Αλλά ποια από τις δύο ομάδες ανάξιων αποτελεί τον μεγαλύτερο κίνδυνο; Ποια προκαλεί το μεγαλύτερο πόνο; Ποια ομάδα γελάει περισσότερο στη θέα του βάρους που απαιτεί από τα παιδιά σας και τα δικά μου να μεταφέρουν σε όλη τη ζωή τους;

Και το σημαντικότερο. Ποια ομάδα διαθέτει τη δύναμη να αλλάξει τα πράγματα, αλλά επιλέγει να μην τα αλλάζει; Είναι οι φτωχοί, μήπως; Ή εκείνοι που έχουν την εξουσία και τον πλούτο, που τους επιτρέπει να μετατρέπουν τη δική τους ζωή και την δική σας σε κάτι διαφορετικό;

Μια τελική σκέψη… Αν είναι να μπούμε στον πειρασμό να μιλήσουμε για το «άδικο», τότε ας το κάνουμε ισομερώς και αδιακρίτως, χωρίς παρωπίδες. Υπάρχουν άνθρωποι που δεν αξίζουν την φτώχεια μέσα στην οποία γεννήθηκαν. Ειλικρινά, δυσκολεύομαι να φανταστώ ότι σε κάποιον θα άξιζε να γεννηθεί σε μια κατάσταση φτώχειας. Ομοίως, υπάρχουν άνθρωποι που δεν αξίζουν τον πλούτο μέσα στον οποίο γεννήθηκαν. Μήπως είναι η ζήλεια που μιλάει μέσα μου; Θέλω να πιστεύω πως όχι. Είμαι σε γενικές γραμμές ευχαριστημένος με όσα μου έδωσε η ζωή. Εδώ συζητάμε για βασικές αρχές και αξίες. Καμία από τις δύο ομάδες δεν άξιζε όσα της προέκυψαν στη ζωή της. Τα κληρονόμησε. 

Αλλά ενώ η μια ομάδα απολαμβάνει τους καρπούς όσων κληρονόμησε, αλλά μη δεδουλευμένων, επομένως αδίκως αποκτημένου πλούτου και εξουσίας, η άλλη βρέθηκε μέσα στην κληροδοτημένη και άδικη φτώχεια της. 

Αν η ιδέα ότι ίσως υπάρχουν πλούσιοι ευνοημένοι σας ενοχλεί, τότε γιατί δεν σας ενοχλεί το ίδιο η ιδέα ότι υπάρχουν φτωχοί οι οποίοι, ενώ δεν επέλεξαν την κατάστασή τους, βρίσκονται στο έλεος των επιλογών των πρώτων;

Άρθρα του David Malone στο Ας Μιλήσουμε Επιτέλους

Πηγή: Ας Μιλήσουμε Επιτέλους 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση