Η αντικαπιταλιστική στροφή της Ελλάδας
Του Παύλου Ελευθεριάδη*
Ο Αλέξης Τσίπρας, ο αρχηγός του κόμματος του ΣΥΡΙΖΑ – της Συμμαχίας της Ριζοσπαστικής Αριστεράς- επισκέπτεται αυτές τις ημέρες τις ΗΠΑ. Προβλέπεται να είναι μια ενδιαφέρουσα εμπειρία για τις δύο πλευρές.
Ως πολιτικό κόμμα, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει δεσμευτεί να ανατρέψει τον καπιταλισμό. Αυτό είναι σαφές και από το κείμενο της τελευταίου πολιτικού προγγράμματός του, μιας διακήρυξης που εγκρίθηκε τον περασμένο μήνα από ένα συνέδριο του κόμματος με 3.000 συμμετέχοντες. Η διακήρυξη αυτή καλεί τον ελληνικό λαό να αγωνιστεί εναντίον ενός πανίσχυρου εχθρού, του «παγκοσμιοποιημένου μεγάλου κεφάλαιου», το οποίο υποτίθεται ότι οδηγεί τους λαούς στην τέλεια εξαθλίωση, τόσο στην Ευρώπη όσο και στον αναπτυσσόμενο κόσμο. Το «κεφάλαιο» επιδιώκει επίσης να καταστρέψει το κράτος πρόνοιας, να γυρίσει τα εργατικά δικαιώματα πίσω στον 19ο αιώνα, να φέρει τους μισθούς στα επίπεδα των χωρών του Τρίτου Κόσμου και να μεγιστοποιήσει τα επίπεδα ανεργίας.
Αλλά γιατί, άραγε, δεν αντιστέκονται οι λαοί της Ευρώπης εναντίον της εφιαλτικής πορείας του κεφαλαίου; Θα αντιστέκονταν, «αν οι κοινοβουλευτικοί θεσμοί δεν ήταν σκέτη απάτη και αντίθετοι με αυτούς της πραγματικής δημοκρατίας», ισχυρίζεται η διακήρυξη του ΣΥΡΙΖΑ. Έτσι, το κόμμα υπόσχεται «μια ριζική μεταμόρφωση της κοινωνίας» προς το σοσιαλισμό. Σαφώς και κατηγορηματικά απορρίπτει κάθε προσπάθεια για τη βελτίωση του καπιταλισμού κατά τρόπο που το ίδιο αποκαλεί «αισθητικές αλλαγές».
Ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύεται ότι η άποψή του για τον σοσιαλισμό δεν αποτελεί «αντιγραφή μοντέλων που επεδίωξαν να στηριχθούν σε τέτοιες ιδέες, αλλά τις παρερμήνευσαν, τις διαστρέβλωσαν και τελικά, για πολλούς και σύνθετους λόγους, αυτοκαταστράφηκαν». Ο ΣΥΡΙΖΑ ευελπιστεί να επιτύχει εκεί όπου άλλα σοσιαλιστικά πειράματα απέτυχαν. Η διακήρυξη αναφέρει χαρακτηριστικά: «...Οφείλουμε, επί ποινή επανάληψης των ίδιων λαθών, να μάθουμε όσα περισσότερα και όσο πληρέστερα μπορούμε από αυτό το μεγάλο τόλμημα και από αυτήν τη μεγάλη ιστορική εμπειρία, με τα καινοτόμα επιτεύγματα και τις καταλυτικές, τελικά, αποτυχίες».
Η παρουσίαση των μαζικών δολοφονιών και φυλακίσεων επί Στάλιν ως «μεγάλο τόλμημα» και «μεγάλη ιστορική εμπειρία» είναι σοκαριστική, αν και κανονικά δεν θα έπρεπε να είναι. Ο κ. Τσίπρας εντάχθηκε στην σκληρή γραμμή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας το 1989, καθώς ο υπόλοιπος κόσμος ανακάλυπτε τα μυστικά της αστυνομίας της Ανατολικής Γερμανίας. Ο κ. Τσίπρας μετακόμισε στον ΣΥΡΙΖΑ λίγα χρόνια αργότερα και σήμερα είναι περιτριγυρισμένος από ομοϊδεάτες σκληροπυρηνικούς.
Ο ΣΥΡΙΖΑ εμφανίστηκε από το πουθενά για να κερδίσει τη δεύτερη θέση στις ελληνικές εκλογές του Μαΐου και του Ιουνίου του 2012. Το μήνυμα της αντίστασης κατά του κατεστημένου βρήκε ανταπόκριση τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Μόνος ανάμεσα σε σχεδόν όλους τους Ευρωπαίους πολιτικούς, ο κ. Τσίπρας υποστήριξε ότι η Ελλάδα δεν έχει ανάγκη από άλλες δόσεις δανείων από την ΕΕ και το ΔΝΤ. Υποστήριξε ότι η Ελλάδα θα πρέπει να αποσυρθεί από τον μηχανισμό στήριξης, να καταργήσει τα μέτρα λιτότητας και να κρατικοποιήσει τις τράπεζες και τις μεγάλες δημόσιες επιχειρήσεις. Υποστήριξε επίσης ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να εξασφαλίσει μεγαλύτερο δάνειο αν απειλούσε να καταστρέψει την ευρωζώνη.
Ήταν ένα σχέδιο απελπισίας. Αν η Γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ και άλλοι ηγέτες είχαν ακολουθήσει την τακτική του ΣΥΡΙΖΑ, θα είχαν προσκαλέσει άλλες χρεωμένες χώρες της Ευρωζώνης οι οποίες θα είχαν προβεί σε ανάλογες αξιώσεις, τις οποίες τελικά η Ευρωζώνη θα αδυνατούσε να στηρίξει οικονομικά. Ευτυχώς, τον περασμένο Ιούνιο, οι Έλληνες ψήφισαν υπέρ της παραμονής στον μηχανισμό διάσωσης ΕΕ-ΔΝΤ, αποτρέποντας έτσι μια καταστροφική χρεοκοπία και την έξοδο της Ελλάδας από την Ευρωζώνη.
Σε τι, ωστόσο, οφείλεται η άνοδος αυτή της κάποτε περιθωριακής αντικαπιταλιστικής συμμαχίας κομμουνιστών και πρώην κομμουνιστών; Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πράγματι ανεύθυνο, αλλά υποστηρίχθηκε από ένα εξαιρετικό επιχείρημα, το οποίο εξηγεί τη δημοτικότητα του κόμματος. Ο ΣΥΡΙΖΑ ορθώς συνέδεσε την ελληνική κρίση με την αδικία και τον ακατάλληλο σχεδιασμό του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος.
Είναι όντως απαράδεκτο το γεγονός ότι οι απλοί Έλληνες (ή Ιρλανδοί, ή Πορτογάλοι, ή Ισπανοί) πολίτες επωμίσθηκαν αποκλειστικά το βάρος των λαθών που διέπραξαν οι ίδιοι οι ηγέτες τους, οι ανίκανοι διευθυντές τραπεζών, οι διάφορες ρυθμιστικές αρχές και οι πρωτεργάτες του ευρώ. Τα λάθη στον σχεδιασμό της νομισματικής ένωσης έχουν υπερμεγεθύνει τις συνέπειες των σφαλμάτων που διέπραξε και η ίδια η Ελλάδα. Έτσι, το σχέδιο της προσφυγής στην Ε.Ε. για περισσότερη βοήθεια δεν ήταν απλώς μια απειλή. Ήταν, επίσης, μια προσπάθεια να διορθωθεί η αδικία της ευνοϊκής μεταχείρισης των «αφεντικών» και της τιμωρίας των φορολογούμενων.
Δυστυχώς, o ΣΥΡΙΖΑ δεν ακολουθεί αυτή τη γραμμή σκέψης πια, αφού αυτή προϋποθέτει την στήριξη μιας οικονομίας των αγορών. Ο ΣΥΡΙΖΑ αποφεύγει πλέον να προβαίνει σε σοβαρές αναλύσεις της κρίσης του χρέους ή ακόμη και να συμμετέχει σε έναν ευρωπαϊκό διάλογο. Αντ’ αυτού, δεσμεύεται ότι θα αγωνιστεί στον ταξικό πόλεμο, θα επιδιώξει την σοσιαλιστική επανάσταση και την σύνθλιψη του «κεφαλαίου». Η άνοδός του και οι σημερινές θέσεις του είναι επιβλαβείς, τόσο για την Ελλάδα όσο και για τη Δύση.
Παρά την φαινομενική του πυγμή, ο κ. Τσίπρας είναι ένας αδύναμος ηγέτης. Λέει στο ακροατήριό του εκείνο ακριβώς που λαχταρά να ακούσει. Στο εξωτερικό, μιλάει υπέρ της Ευρώπης, αλλά στην Ελλάδα υποστηρίζει τον υπερεθνικιστικό προστατευτισμό. Υπόσχεται να συνεργαστεί με τις επιχειρήσεις, ενώ καταδικάζει τον καπιταλισμό και την ίδια την ιδέα του κέρδους. Επικρίνει έντονα την φοροδιαφυγή, αλλά επιδιώκει να αποτρέψει τους ελέγχους των μικρών επιχειρήσεων.
Η Ευρώπη έχει άμεση ανάγκη από φωνές που θα αναδείξουν τις αδικίες που διαπράττονται στον κόσμο. Αλλά είναι μεγάλο σφάλμα το να αντιδράσει κανείς σε αυτές τις αδικίες, μιλώντας τη γλώσσα του μίσους ή του ταξικού πολέμου, που απορρίπτει την κοινοβουλευτική δημοκρατία και αποδυναμώνει τη δέσμευση στο κράτος δικαίου.
Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η Ελλάδα δεν στρέφεται προς τον κομμουνισμό ή τον ακραίο εθνικισμό. Όμως, ένα σημαντικό τμήμα του εκλογικού σώματος προσελκύεται από αυτές τις απηρχαιωμένες ιδέες, γεγονός που αποδεικνύει πόσο αποπροσανατολισμένοι είναι αρκετοί πολίτες. Ο δημόσιος διάλογος στην Ελλάδα εξακολουθεί να ασφυκτιά μέσα στην μισαλλοδοξία και την απόγνωση. Όσο ασήμαντη και αν αποδειχθεί σε βάθος χρόνου, η στήριξη ενός κόμματος το οποίο υπεραμύνεται του ολοκληρωτισμού είναι ακόμη μία ένδειξη της σύγχυσης και της δυστυχίας που βιώνουν οι Έλληνες.
* Ο κ. Παύλος Ελευθεριάδης διδάσκει Φιλοσοφία του Δικαίου και Ευρωπαϊκό Δίκαιο στη Νομική Σχολή του Κολεγίου Mansfield του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.
Αναρτήσεις
Γράψτε τα δικά σας σχόλια
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Θα σας παρακαλούσα να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή είναι δυνατόν επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται μόνο όταν είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε τυχούσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας...