H πρόκληση της αναζωπύρωσης “των... αυτονομισμών”

Του Κώστα Ράπτη

Θα μπορούσε να είναι βιβλική γενεαλογία: “η οικονομική κρίση εγέννησε την πολιτική κρίση, η πολιτική κρίση εγέννησε την εθνική κρίση”. Ή θα μπορούσε, πιο λακωνικά, να είναι κινέζικη παροιμία: “είναι πιο αργά από όσο νομίζεις”...

Γεγονός πάντως είναι ότι τα διεθνή μέσα ενημέρωσης και τα ειδησεογραφικά πρακτορεία στρέφουν ολοένα και πιο έντονα το ενδιαφέρον τους σε ό,τι το γερμανικό περιοδικό Spiegel ονόμασε “ώρα των εγωιστών” και το Reuters ως “ενίσχυση του αυτονομισμού από τα Πυρηναία μέχρι τα Highlands”.

Οι λαβές που δίνει η ειδησεογραφία είναι σαφείς: Στο Βέλγιο, οι δημοτικές εκλογές της Κυριακής έφεραν πρώτο στο λιμάνι της Αμβέρσας τον Bart De Wever του φλαμανδικού αυτονομιστικού κόμματος NV-A, ο οποίος θέτει τελεσίγραφο στον (αναδειχθέντα μετά από πολύμηνο αδιέξοδο) Βέλγο πρωθυπουργό Elio di Rupο να ξεκινήσει πριν από τις εκλογές του 2014 τη διαδικασία αναθεώρησης του συντάγματος, με στόχο τη δημιουργία μιας χαλαρής συνομοσπονδίας Φλαμανδών και Βαλλόνων. Η Φλάνδρα, πατρίδα των 6,3 εκατ. από τα 11 εκατ. του συνολικού πληθυσμού του Βελγίου, φέρει βαρέως την υποχρέωση να αιμοδοτεί την πολύ πιο αδύναμη οικονομικά, γαλλόφωνη Βαλλονία.

Στην Σκωτία, ο πρωθυπουργός Alex Salmond, ο οποίος ενίσχυσε τη θέση του κατά τις τελευταίες τοπικές εκλογές, δεσμευόμενος να προκαλέσει δημοψήφισμα με το ερώτημα της ανεξαρτητοποίησης, συνυπέγραψε τη Δευτέρα με τον Bρετανό πρωθυπουργό David Cameron συμφωνία με την οποία το εν λόγω δημοψήφισμα προβλέπεται να διεξαχθεί πριν από το τέλος του 2014 και να είναι, σύμφωνα με τα λόγια του τελευταίου, “νόμιμο, δεσμευτικό και δίκαιο”. Αναγνωρίζοντας πως δεν είχε νόημα να καταπολεμήσει με νομικά τεχνάσματα την πολιτική πραγματικότητα, ότι δηλ. οι Σκωτσέζοι υπερψήφισαν το Σκωτικό Εθνικό Κόμμα, ο Cameron συγκατατέθηκε, καίτοι υπέρμαχος της ακεραιότητας του Ηνωμένου Βασιλείου, στην διεξαγωγή δημοψηφίσματος, προκειμένου να εξασφαλίσει ότι το ερώτημα θα είναι ένα και ανεπίδεκτο αμφισημιών: ανεξαρτησία ή όχι. Επενδύει δηλ. στο γεγονός ότι παρά τις ηχηρές διεκδικήσεις τους οι Σκωτσέζοι δεν είναι έτοιμοι, όπως πιστοποιούν και τα γκάλοπ, να τερματίσουν την κοινή πορεία τους με τους Εγγλέζους από το 1707 και εξής, δεδομένου και του ότι η Σκωτία (με πληθυσμό μόλις 5 εκατομμυρίων από τα 55 του Ηνωμένου Βασιλείου) βασίζεται οικονομικά κυρίως στους υδρογονάνθρακες της Βόρειας Θάλασσας, οι οποίοι έχουν ορατή “ημερομηνία λήξεως”.

Στην Ισπανία, πάλι, η οποία και βρίσκεται στο επίκεντρο της κρίσης της ευρωζώνης, η δεξιά κυβέρνηση του Mariano Rajoy ακολουθεί την ακριβώς αντίθετη προσέγγιση στην πρόκληση του καταλανικού αυτονομισμού επιμένοντας, όπως διακήρυξε το κοινοβούλιο της Μαδρίτης, στην “αντισυνταγματικότητα” του εξαγγελθέντος από τη Βαρκελώνη δημοψηφίσματος.

(Το νομικό κενό δεν αφορά μόνο την  ισπανική έννομη τάξη, αλλά και την κοινοτική. Όσο και αν 1,5 εκατομμύρια Καταλανοί διαδήλωσαν τον περασμένο μήνα, κατά την επέτειο της υποταγής στους Καστιλιάνους τον 18ο αιώνα, υπέρ “ενός νέου κράτους εντός της Ε.Ε.”, γεγονός παραμένει ότι η υποψηφιότητα ένταξης μιας ανεξάρτητης Καταλωνίας θα πρέπει να υποβληθεί εξαρχής και μπορεί άνετα να μπλοκαρισθεί από ένα και μόνο κράτος-μέλος, π.χ. την Ισπανία).

Ο πρωθυπουργός της Καταλωνίας Artur Mas προκήρυξε πρόωρες εκλογές για τις 25 Νοεμβρίου, με στόχο αμέσως μετά να δρομολογήσει την διεξαγωγή δημοψηφίσματος, με το ερώτημα της ανεξαρτητοποίησης. Οι δημοσκοπήσεις φέρουν το κεντροδεξιό εθνικιστικό κόμμα του (Convergencia i Unio) να κερδίζει άνετη αυτοδυναμία και τους επίσης αυτονομιστές της “Ρεπουμπλικανικής Αριστεράς της Καταλωνίας” να ενισχύονται. Επιπλέον το ποσοστό όσων φέρονται έτοιμοι να υποστηρίξουν το “Ναι” σε ένα δημοψήφισμα με το ερώτημα της ανεξαρτησίας, έχει εκτοξευθεί από το 16% προ ολίγων ετών στο 51%. (Αρκεί να αναλογισθεί κανείς ότι μεγάλο ποσοστό των κατοίκων της Καταλωνίας έχει γεννηθεί εκτός αυτής και το 44% των του πληθυσμού δεν είναι σε θέση να εκφρασθεί γραπτώς στην καταλανική).

Στο φόντο αυτής της μεταστροφής βρίσκεται βεβαίως η δυσφορία της εύπορης αλλά και υπερχρεωμένης Καταλωνίας για τον δημοσιονομικό συγκεντρωτισμό που επιβάλλει το ισπανικό “μνημόνιο δίχως όνομα” και για το 8% του τοπικού ΑΕΠ το οποίο διοχετεύεται ως καθαρή εισφορά στον κεντρικό προϋπολογισμό. Οι ζωντανές ιστορικές μνήμες μιας περιοχής που πολέμησε μέχρι τέλους στον Ισπανικό Εμφύλιο τον Franco (πολιτικό προπάτορα των νυν κυβερνώντων στη Μαδρίτη) έρχονται απλώς να παροξύνουν την κατάσταση πνευμάτων.

Το καταλανικό παράδειγμα θα μπορούσε περαιτέρω να μεταλαμπαδευθεί στη Χώρα των Βάσκων, αλλά και στην “Παδανία”, όπως θέλουν την βορείως του Πάδου Ιταλία οι εκπρόσωποι του εκεί αυτονομισμού (η “Λέγκα του Βορρά” αποτελεί έναν από τους σφοδρότερους επικριτές της πολιτικής λιτότητας της κυβέρνησης Monti).

Είτε πρόκειται για τον αυτονομισμό των “φτωχών” είτε “των πλουσίων”, η κρίση έρχεται να υπενθυμίσει ότι πέραν όλων των άλλων η εθνική ενότητα έχει, συχνότερα από όσο ομολογείται, και μιαν υλική βάση. Αναπαράγεται έτσι σε μικρότερη κλίμακα, εντός των εθνικών κρατών, η αντιπαράθεση ευρωπαϊκού “Βορρά” και “Νότου” - αλλά και οι πλάνες που τη συνοδεύουν. Επ΄ αυτού αρκεί να ρωτήσει κανείς του Σλοβένους, οι οποίοι πρωτοστάτησαν στη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, μη υπομένοντας το βάρος της ενίσχυσης των Σκοπίων και του Κοσόβου, για να βρεθούν μετά είκοσι έτη στα πρόθυρα του δικού τους μνημονίου...

Πηγή: Κεφάλαιο 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση