Η πολιτική ένωση της Ευρώπης και άλλα παραμύθια

Η πρόσφατη ιστορία, και όχι μόνο της Γερμανίας, μας διδάσκει ότι η διατήρηση της οικονομικής και νομισματικής ένωσης με την πάροδο του χρόνου, χωρίς πολιτική ένωση είναι μια πλάνη. Έχει αποδειχθεί σωστός από την κρίση στην ευρωζώνη ο πρώην καγκελάριος της Γερμανίας Χέλμουτ Κολ, ο οποίος έδωσε αυτή την προειδοποίηση το 1991. Θα πρέπει όμως η Ευρώπη να επιδιώξει τώρα την πολιτική της ένωση;

Μια τέτοια ένωση δεν σημαίνει τίποτα λιγότερο από το τέλος του έθνους-κράτους. Θα πρέπει να δημιουργηθεί μια κοινή ευρωπαϊκή κυβέρνηση με φορολογικές εξουσίες και αρμοδιότητες για τον ορισμό των δημοσίων δαπανών, και με αντίστοιχο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και ούτω καθεξής. Υπάρχουν ισχυρά επιχειρήματα γιατί η «Ευρώπη» - ό,τι αυτό σημαίνει και ποιες χώρες θα μπορούσε να συμπεριλάβει - θα πρέπει να στοχεύει σε μια τέτοια ένωση. Ωστόσο, το να στηριχθεί το οικοδόμημα αυτό στη διάσωση της νομισματικής ένωσης κάθε άλλο παρά πειστικό φαντάζει. Και είναι περίεργο, όταν ξένοι πολιτικοί και ειδικοί πιέζουν τα κράτη της ευρωζώνης να απαρνηθούν την εθνική τους κυριαρχία, από φόβο ότι μια κατάρρευση της νομισματικής ένωσης θα μπορούσε να έχει σοβαρές συνέπειες για τις οικονομίες τους.Ο Juvenal θα έλεγε: Difficile est satiram non scribere (Είναι δύσκολο να μην γράψει κανείς σάτιρα).

Αλλά, ανεξάρτητα από οποιαδήποτε απάντηση στα ερωτήματα αυτά, η πολιτική ένωση είναι αδύνατο να επιτευχθεί μέσα σε λίγα χρόνια. Δεν μπορεί να είναι ένα μέσο διαχείρισης κρίσεων. Και εδώ εμφανίζονται οι κίνδυνοι: οι όποιες προτάσεις, για παράδειγμα, να επεκταθούν τα ποσά και το πεδίο εφαρμογής των χρηματοδοτικών μηχανισμών στήριξης ως προϋπόθεση για περαιτέρω ενσωμάτωση στο μέλλον. Υποσχέσεις για μελλοντική δράση ως απάντηση στα αιτήματα για περισσότερα χρήματα τώρα δεν μοιάζει με αξιόπιστη στρατηγική - το αντίθετο. Αυτή η προσέγγιση θα μπορούσε να υπονομεύσει σοβαρά τη δημιουργία μιας πολιτικής ένωσης.

Τα ομόλογα της ευρωζώνης, για παράδειγμα, τα οποία θα οδηγήσουν σε υψηλότερα επιτόκια για τα κρατικά ομόλογα των χωρών με (μέχρι τώρα) καλή φήμη στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Η 'σιωπηρή' μεταβίβαση των χρημάτων των φορολογουμένων, θα αποτελούσε παραβίαση της θεμελιώδους δημοκρατικής αρχής της μη φορολόγησης χωρίς αντιπροσώπευση. Αυτό ισχύει για όλες τις μορφές της αμοιβαιότητας χρέους. Αυτός δεν είναι ο σωστός τρόπος για να δημιουργήσουμε μια δημοκρατική Ευρωπαϊκή Ένωση.

Ας αναλογιστούμε την ιδέα της τραπεζικής ένωσης. Δεν υπάρχει οποιαδήποτε αμφιβολία ότι η νομισματική ένωση θα πρέπει να συνοδεύεται από ενιαίες χρηματοπιστωτικές αγορές. Η έννοια της τραπεζικής ένωσης βασίζεται στις αρμοδιότητες της ευρωπαϊκής εποπτείας των τραπεζών, σε ένα σχέδιο εκκαθάρισης των προβληματικών τραπεζών και στην εγγύηση των καταθέσεων. Ωστόσο, τα δύο τελευταία στοιχεία υποδηλώνουν την ανάγκη για δημοσιονομική στήριξη και ως εκ τούτου δεν μπορεί να διαχωριστεί από τη φορολογική και τελικά την πολιτική ένωση. Η εξυγίανση των τραπεζικών συστημάτων θα πρέπει να προηγηθεί της εισαγωγής ενός ευρωπαϊκού ταμείου εκκαθάρισης και της κοινής εγγύησης των καταθέσεων. Διαφορετικά τα κεφάλαια που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι στιγμής, από τα εθνικά συστήματα θα πρέπει να 'κοινοποιηθούν'. Αυτό δεν θα υπονόμευε μόνο τις προσπάθειες αδύναμων - για να το θέσουμε ήπια – τραπεζών να ξεπεράσουν το ένοχο παρελθόν τους, αλλά θα δημιουργούσε και μεγάλη αναταραχή σε χώρες όπου οι καταθέτες θα πρέπει ουσιαστικά να απαλλοτριωθούν. Αυτό δεν είναι τρόπος για την προώθηση μιας κοινής ταυτότητας στην Ευρώπη.

Η πολιτική ένωση δεν είναι η λύση. Όλα τα μέτρα τα οποία εμμέσως υπονοεί η εγκαθίδρυση της πολιτικής ένωσης είναι ασυνεπή και επικίνδυνα. Συνεπάγονται τεράστιο οικονομικό κίνδυνο για κάποιες χώρες μέλη και δεν υπονομεύουν μόνο ειλικρινείς προσπάθειες προς την κατεύθυνση της πολιτικής ένωσης, αλλά και καταστρέφουν το θεμέλιο στο οποίο στηρίζεται μια τέτοια διαδικασία, δηλαδή την ταύτιση των πολιτών με την ευρωπαϊκή ιδέα.

Είναι ως εκ τούτου αναπόφευκτη η κατάρρευση της ευρωζώνης; Αυτός είναι ένας κίνδυνος που δεν μπορεί πλέον να αμφισβητηθεί, αλλά υπάρχει μια βιώσιμη εναλλακτική λύση. Η ευρωζώνη βασίζεται σε συνθήκες και δεσμεύσεις που δυστυχώς δεν τηρήθηκαν με συνέπεια μια βαθιά απώλεια αξιοπιστίας. Μπορεί να αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη; Μια νομισματική ένωση κυρίαρχων κρατών δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς την αρχή της μη διάσωσης, το οποίο σημαίνει ότι κάθε χώρα είναι υπεύθυνη για τις πολιτικές της. Η χρηματοδοτική βοήθεια πρέπει να βασίζεται σε αυστηρές προϋποθέσεις και να χορηγείται με επιτόκια που δεν υπονομεύουν τη βούληση για μεταρρύθμιση. Ως εκ τούτου, η νομισματική ένωση θα μπορούσε να επιβιώσει χωρίς την πολιτική ένωση.

Μετά από τόσες αποκαρδιωτικές εμπειρίες, δεν είναι αφελές να περιμένει κανείς ότι η αξιοπιστία σε ένα τέτοιο καθεστώς μπορεί να αποκατασταθεί; Μάλλον ναι. Αλλά αν η εμπιστοσύνη σε συνθήκες και δεσμεύσεις, δεν μπορεί να αποκατασταθεί, πόσο αξιόπιστα είναι τα πιο φιλόδοξα σχέδια για πολιτική και τραπεζική ένωση; Θα ήταν το αποκορύφωμα της αφέλειας να τεθεί το μέλλον όχι μόνο της ευρωζώνης, αλλά και της Ευρώπης, σε τέτοιο ασταθές έδαφος.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση