Τι προσπαθεί να πετύχει η Τουρκία με τη δημιουργία "ζώνης ασφαλείας" στη Συρία

Του Χρήστου Μηνάγια

Στις 25-8-2012 η τουρκική εφημερίδα Zaman παρουσίασε τις τουρκικές θέσεις, μέσω δηλώσεων του υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, για τις επόμενες κινήσεις της Άγκυρας αναφορικά με την κρίση στη Συρία. Συγκεκριμένα ο Νταβούτογλου δήλωσε τα εξής: «Για τη δημιουργία Ζώνης Ασφαλείας νοτίως των τουρκοσυριακών συνόρων θα πρέπει να υπάρξουν οι ακόλουθες προϋποθέσεις. Πρώτον, εάν διογκωθεί ο αριθμός των προσφύγων, θα πρέπει οι άνθρωποι αυτοί να βρουν άσυλο και να τους παρασχεθεί ανθρωπιστική βοήθεια εντός των εδαφών της Συρίας. Δεύτερον, εάν κατά μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων δημιουργηθούν ασύμμετρες απειλές, τότε θα πρέπει να ληφθούν τα αναγκαία αντίμετρα. Δεν θα πρέπει να αυτονομηθεί καμία περιοχή της Συρίας και κανένας δεν θα πρέπει να ενεργήσει μονομερώς για την εξεύρεση της οποιασδήποτε λύσης. Ένα άλλο θέμα που πρέπει να εξετασθεί είναι η ασφάλεια των χημικών όπλων του Άσαντ. Ως εκ τούτου επεξεργαζόμαστε όλα τα σενάρια».

Το τελευταίο χρονικό διάστημα το ενδεχόμενο δημιουργίας Ζώνης Ασφαλείας στη Συρία αποτελεί ένα από τα πιο πολυσυζητημένα θέματα και περιλαμβάνεται μεταξύ των κυριότερων στρατιωτικών μέτρων που θα πρέπει να ληφθούν για να ανατραπεί το καθεστώς Άσαντ. Ωστόσο, για τη διεξαγωγή μιας ασύμμετρης επιχείρησης αυτής της κατηγορίας θα πρέπει να συνεξετασθούν οι ακόλουθοι παράγοντες.
Πρώτον, ποιος θα είναι ο σκοπός της, που και σε πόσο βάθος θα φθάσει η εν λόγω ζώνη.
Δεύτερον, πως και από ποιόν (ποιους) θα διεξαχθεί η επιχείρηση.
Τρίτον, η μορφολογία του εδάφους.
Τέταρτον, η εθνική, θρησκευτική και δογματική σύνθεση των πληθυσμιακών ομάδων που ζουν στις περιοχές που θα διεξαχθεί η επιχείρηση.
Πέμπτον, οι σχέσεις των εν λόγω πληθυσμιακών ομάδων με το καθεστώς Άσαντ, τους αντικαθεστωτικούς και τις υπόλοιπες επαναστατικές ομάδες που δρουν στην περιοχή.
Έκτον, η αντίληψη του τοπικού πληθυσμού για την Τουρκία, εφόσον αυτή αναλάβει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της επιχείρησης.
Και έβδομον, οι κίνδυνοι και οι απειλές που θα δημιουργηθούν στο εσωτερικό της Τουρκίας από «εξωγενείς» παράγοντες (π.χ. Ιράν). Ας σημειωθεί ακόμη, πως η διεξαγωγή της επιχείρησης αυτής είναι βέβαιο ότι θα εκληφθεί από τις δυνάμεις που στηρίζουν τον Άσαντ ως εισβολή, κατοχή και καταπάτηση της εδαφικής ακεραιότητας της Συρίας. Επομένως, καθίσταται σαφές ότι υπάρχει κίνδυνος για περαιτέρω κλιμάκωση της έντασης στην περιοχή και πιθανόν αυτό να αποτελέσει την αιτία ενός περιφερειακού πολέμου με την άμεση ή έμμεση εμπλοκή πολλών κρατών.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για την Τουρκία και τι προτίθεται να πράξει η Άγκυρα; Όπως προκύπτει από την ανάλυση τουρκικών πηγών, η αντίληψη της κυβέρνησης Ερντογάν για τη δημιουργία Ζώνης Ασφαλείας εστιάζεται στα εξής σημεία:

• Στη δημιουργία μιας ασφαλούς περιοχής όπου θα καταφεύγουν οι διωκόμενοι από τις επιθέσεις των δυνάμεων του Άσαντ.
• Στην αντιμετώπιση των κοινωνικο-οικονομικών προβλημάτων και προβλημάτων ασφαλείας που θα προκύψουν από την αύξηση των προσφυγικών ρευμάτων προς την Τουρκία. Ήδη ο αριθμός των προσφύγων έχει ξεπεράσει τις 70.000.
• Στη δρομολόγηση εξελίξεων για την ανατροπή του Άσαντ, δεδομένου ότι η ιδέα και μόνο της ύπαρξης μιας ασφαλούς περιοχής πιθανόν να προτρέψει αρκετά κυβερνητικά στελέχη (στρατιωτικούς, αστυνομικούς κ.λπ.) να άρουν τους τυχόν ενδοιασμούς τους και να λιποτακτήσουν.
• Στην αποτροπή διεξαγωγής «τρομοκρατικών» ενεργειών εντός του τουρκικού εδάφους προερχόμενες από τη Συρία.
• Για να εξασφαλισθεί τόσο η ανθρωπιστική βοήθεια όσο και η στρατιωτική ασφάλεια (επίγεια και εναέρια), η ζώνη που θα δημιουργηθεί θα πρέπει να έχει βάθος περίπου 20 χλμ. Ωστόσο, το συριακό έδαφος κατά μήκος των συνόρων με την Τουρκία, μήκους 910 χλμ, παρουσιάζει αρκετές ιδιαιτερότητες με αποτέλεσμα σε αρκετές περιοχές το βάθος της Ζώνης Ασφαλείας να μην υπερβαίνει τα 5 χλμ.

Σε ότι αφορά στην πληρέστερη κατανόηση της περιοχής, που σχεδιάζεται να δημιουργηθεί η Ζώνη Ασφαλείας, κρίνεται σκόπιμος ο διαχωρισμός της σε 6 τομείς (βλ. Χάρτη) προκειμένου αυτοί να εξετασθούν ξεχωριστά. Τομείς 2, 4 και 5: Θεωρούνται από τους πιο ασφαλείς και έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Η απειλή από τον τοπικό πληθυσμό είναι περιορισμένη.
• Η ομαλότητα του εδάφους διευκολύνει την εύκολη πρόσβαση των προσφύγων.
• Το οικονομικό κόστος της επιχείρησης θα είναι περιορισμένο.
• Η απειλή από τις στρατιωτικές δυνάμεις του Άσαντ είναι χαμηλή διότι οι εν λόγω τομείς δεν εισέρχονται στη κρίσιμης σημασίας, για τους καθεστωτικούς, περιοχή της Λαττάκειας.
• Είναι εύκολη η προσέγγιση των Σύριων από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
• Έναντι των τομέων αυτών και εντός του τουρκικού εδάφους ευρίσκονται τα περισσότερα στρατόπεδα προσφύγων που έχει οργανώσει η Τουρκία.
• Δεν υπάρχει πρόσβαση στη θάλασσα.
• Δεν υφίσταται σοβαρός κίνδυνος για συγκρούσεις μεταξύ των εθνικών και θρησκευτικών κοινοτήτων. Συγκεκριμένα, μεταξύ σουνιτών-αλαουιτών και Αράβων-Κούρδων-Τουρκμένων.
• Δεν εισέρχονται σε περιοχές που δραστηριοποιείται το ΡΚΚ.

Τομείς 1, 3 κα 6: Θεωρούνται από τους πιο επικίνδυνους και έχουν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Από τον τομέα 1 υπάρχει πρόσβαση στη θάλασσα και διευκολύνεται η άφιξη της βοήθειας τόσο για τους πολίτες όσο και τους αντικαθεστωτικούς. Θα πρέπει επίσης να σημειωθεί ότι η θαλάσσια πρόσβαση του τομέα αυτού προκαλεί φοβικό σύνδρομο στην Άγκυρα, σε περίπτωση επεκτάσεως της επιρροής των Κούρδων και διέξοδό τους στη θάλασσα.
• Το επίπεδο απειλής από τον τοπικό πληθυσμό είναι ιδιαίτερα υψηλό.
• Υφίσταται υψηλός κίνδυνος στρατιωτικής επέμβασης από τις δυνάμεις του Άσαντ στο τομέα 1, λόγω του σεναρίου δημιουργίας μπααθικού κράτους, στο οποίο θα ενταχθούν οι πόλεις Λαττάκεια και Ταρτούς.
• Εισέρχονται σε περιοχές που δραστηριοποιείται το ΡΚΚ.
• Είναι δύσκολος ο στρατιωτικός έλεγχος των περιοχών διότι ένα σημαντικό τμήμα του εδάφους είναι ορεινό και δασώδες.

Αυτό που προκύπτει από τη συνεξέταση των παραπάνω στοιχείων είναι ότι η δημιουργία Ζώνης Ασφαλείας σε όλο το μήκος των τουρκοσυριακών συνόρων (910 χλμ) αποτελεί μια τεράστια επιχείρηση και είναι αδύνατο για την Τουρκία να καλύψει στρατιωτικά το σύνολο των τομέων που προαναφέρθηκαν. Μια άλλη βασική επισήμανση αποτελεί το γεγονός ότι για τους Τούρκους, οι τομείς 1, 2 και 4 παρουσιάζουν το λιγότερο κίνδυνο και το μεγαλύτερο όφελος, ενώ οι τομείς 2, 4 και 6 εκτιμάται ότι θα περιλαμβάνονται στον εναλλακτικό σχεδιασμό τους (Plan B). Συγχρόνως όμως, κρίνεται σκόπιμο να ληφθεί υπόψη και ένας άλλος παράγοντας που δημιουργεί σοβαρότατο πρόβλημα ασφαλείας στο εσωτερικό της χώρας και έχει πλήξει το κύρος τόσο της κυβέρνησης όσο και των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Πρόκειται για το ΡΚΚ και το κουρδικό «Στρατηγικό Βάθος». Όπως σε όλα τα επαναστατικά κινήματα έτσι και η στρατηγική του ΡΚΚ διακρίνεται σε τρεις φάσεις.
Στην πρώτη φάση, με τις επιχειρήσεις που πραγματοποίησε, το ΡΚΚ πέτυχε να επιβάλλει την παρουσία του και να δημιουργήσει μια σοβαρότατη ασύμμετρη απειλή στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Κατά τη δεύτερη φάση, που βρίσκεται σε εξέλιξη, οι Κούρδοι αντάρτες αποσκοπούν αφενός στη δυναμική ανατροπή των ισορροπιών που υπάρχουν με τις τουρκικές δυνάμεις ασφαλείας σε συγκεκριμένες περιοχές, αφετέρου στην αύξηση της επιρροής τους στον τοπικό πληθυσμό που στην πλειοψηφία τους είναι Κούρδοι. Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση των τουρκικών υπηρεσιών πληροφοριών, η δύναμη του ΡΚΚ ανέρχεται σε 4.000 άτομα, από τα οποία τα 1.300-1.400 επιχειρούν στην Τουρκία, συγκροτημένα σε 7 τομείς. Ειδικότερα δε, στις περιοχές Hakkari, Sirnak και Siirt της Ν.Α. Τουρκίας υπάρχουν περίπου 700 αντάρτες.
Τέλος, κατά την τρίτη φάση, θα επιδιωχθεί ο ξεσηκωμός του κουρδικού πληθυσμού, στις περιοχές που θα επιλεγούν, εναντίον του αυταρχικού τουρκο-ισλαμικού καθεστώτος, προκειμένου οι περιοχές αυτές να αποκτήσουν την αυτονομία τους. Υπό τις συνθήκες δε αυτές και εφόσον φυσικά δοθεί η έγκριση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ με τη σύμφωνη γνώμη Ρωσίας και Κίνας, εκτιμάται ότι η Τουρκία δεν θα ενεργήσει μονομερώς στο συριακό έδαφος για δύο λόγους.
Πρώτον, δεν θα διακινδυνεύσει τη φθορά των ενόπλων δυνάμεων της χώρας σε μια σύγκρουση πέραν των συνόρων, με αβέβαια έκβαση, για να μην υποστεί τις συνέπειες που υπέστησαν η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες στο Αφγανιστάν.
Και δεύτερον, διότι θεωρεί ότι η πτώση του Άσαντ δεν σημαίνει και αποκατάσταση της ασφάλειας στη χώρα, δεδομένου ότι το κενό εξουσίας στη μετά Άσαντ εποχή πιθανόν να αποτελέσει την αιτία για ταραχές μεταξύ των εθνικών και θρησκευτικών πληθυσμιακών ομάδων, με συνέπεια την επέμβαση περιφερειακών και παγκόσμιων δυνάμεων.

Πηγή

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση