Προετοιμάζεται η "καταιγίδα της Μεσογείου"

Προκαλώντας τον Ασαντ, η Τουρκία επιδιώκει να ηγηθεί μελλοντικής στρατιωτικής επέμβασης του ΝΑΤΟ στη Συρία

Του Πέτρου Παπακωνσταντίνου

Επίκειται άραγε η δεύτερη στρατιωτική επέμβαση του ΝΑΤΟ στη Μεσόγειο μέσα σε ένα χρόνο και η τέταρτη πολεμική εκστρατεία της Δύσης εναντίον μουσουλμανικής χώρας την τελευταία δεκαετία; Θα έχει η Συρία την τύχη του Ιράκ, του Αφγανιστάν και της Λιβύης; Τα ερωτήματα πλανώνται στην ατμόσφαιρα από τις 22 Ιουνίου, όταν η συριακή αεράμυνα κατέρριψε τουρκικό F-4 σε μικρή απόσταση από τις ακτές της, απέναντι από την Κύπρο. Ηδη, το ΝΑΤΟ συνεδρίασε εκτάκτως την περασμένη Τρίτη βάσει του άρθρου 4 του καταστατικού του, που προβλέπει συλλογικές διαβουλεύσεις όταν απειλείται η ασφάλεια κράτους-μέλους, κάτι που είχε ξανασυμβεί μόνο μία φορά στην ιστορία της Συμμαχίας.

Προέχουν τα πραγματικά γεγονότα. Οσο κι αν η Τουρκία επιδιώκει να εμφανιστεί ως θύμα, η αλήθεια είναι ότι η ίδια προκάλεσε τον γείτονά της. Το αναγνωριστικό αεροσκάφος της πολεμικής αεροπορίας της πετούσε πολύ χαμηλά (στα 100 μέτρα), πολύ κοντά στις συριακές ακτές (σε απόσταση ενός έως δύο χιλιομέτρων) και περιφερόταν γύρω από την περιοχή της Λατάκειας, όπου φιλοξενείται ρωσική βάση. Επιπλέον, όπως αναγνώρισε και η τουρκική κυβέρνηση, είχε παραβιάσει τον εναέριο χώρο της Συρίας προτού βληθεί. Η εικασία αναδύεται αβίαστα: Το τουρκικό αεροπλάνο διεξήγαγε κατασκοπευτική αποστολή, συλλέγοντας πληροφορίες για την εξουδετέρωση της συριακής αεράμυνας εν όψει πιθανής, μελλοντικής επέμβασης του ΝΑΤΟ εναντίον του καθεστώτος Ασαντ.

Η τουρκική κυβέρνηση ισχυρίστηκε ότι το F-4 παραβίασε «κατά λάθος» τη συριακή επικράτεια και ότι εκτελούσε ειρηνική αποστολή, στο πλαίσιο δοκιμών των τουρκικών ραντάρ. Πρόκειται για γελοία δικαιολογία. Αν επρόκειτο για μια τόσο αθώα αποστολή, γιατί οι πασάδες της Αεροπορίας έστειλαν τους δύο πιλότους τους σε μια άκρως φορτισμένη περιοχή όπως τα σύνορα με τη Συρία, μια χώρα με την οποία η Τουρκία βρίσκεται σε κατάσταση ακήρυκτου πολέμου χαμηλής έντασης; Γιατί, βέβαια, οι πάντες γνωρίζουν ότι η Αγκυρα επιδιώκει την ανατροπή του καθεστώτος Ασαντ, φιλοξενεί στο έδαφός της την ηγεσία του Ελεύθερου Συριακού Στρατού (FSA), δηλαδή των ενόπλων αντικαθεστωτικών που πολεμούν τον κυβερνητικό στρατό, και πιέζει, στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και του ΟΗΕ, για το άνοιγμα «διαδρόμου ανθρωπιστικής βοήθειας», κάτι που θα αποτελούσε το πρελούδιο μιας ανοιχτής επέμβασης της Δύσης.

«Καταιγίδα της Μεσογείου»

Να συμπεράνουμε, επομένως, ότι επίκειται μια νέα «Καταιγίδα της Μεσογείου», κατά το πρότυπο της Λιβύης; Οχι αναγκαστικά και πάντως όχι πολύ γρήγορα. Παρότι το ΝΑΤΟ κάλυψε απολύτως την Τουρκία, δεν έκανε την παραμικρή νύξη για ανοιχτή επέμβαση, ενδεχόμενο το οποίο σημαντικά μέλη της Συμμαχίας (Γερμανία, Ολλανδία κ.ά.) αποκλείουν κατηγορηματικά. Εξ άλλου, δύσκολα θα μπορούσε κανείς να φανταστεί ότι ο Μπαράκ Ομπάμα θα διακινδύνευε μια παρόμοια περιπέτεια προ των προεδρικών εκλογών του Νοεμβρίου - άλλωστε, η ρωσικής τεχνολογίας αεράμυνα της Συρίας αποδείχθηκε στην πράξη αποτελεσματική. Αλλά ούτε και η Τουρκία έθεσε παρόμοιο ζήτημα στην έκτακτη ΝΑΤΟϊκή σύναξη της Τρίτης, διαφορετικά θα επικαλούνταν το πολύ ισχυρότερο άρθρο 5 της Συμμαχίας περί συλλογικής άμυνας.

Τούτων δοθέντων, το πιθανότερο είναι ότι ΝΑΤΟ και Τουρκία θα χρησιμοποιήσουν το επεισόδιο της 22ας Ιουνίου για να κλιμακώσουν την πίεση προς το καθεστώς Ασαντ χωρίς να προσφύγουν, επί του παρόντος, σε ανοιχτή στρατιωτική επέμβαση μεγάλης κλίμακας. Γιατί η υπόγεια ανάμειξή τους βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Στις 21 Ιουνίου, πρωτοσέλιδο ρεπορτάζ των New York Times αποκάλυψε ότι κλιμάκιο της CIA, το οποίο έχει εγκατασταθεί στη νότια Τουρκία, εκπαιδεύει και εφοδιάζει τους Σύρους αντικαθεστωτικούς με όπλα και πληροφορίες για τη διάταξη του κυβερνητικού στρατού, στρατολογεί πράκτορες και οργανώνει συστήματα επικοινωνιών της αντιπολίτευσης. Τέσσερις ημέρες αργότερα, η ίδια εφημερίδα αποκάλυψε ότι οι Σύροι αντικαθεστωτικοί αντάρτες που έχουν εγκατασταθεί στα νότια σύνορα της Τουρκίας εισπράττουν ήδη μηνιαίο μισθό της τάξης των 200 δολαρίων - μεγαλύτεροι είναι οι μισθοί των αξιωματικών και των οικογενειών των θυμάτων πολέμου.

Αλλαγή δεδομένων

Επί 16 μήνες, το καθεστώς του Μπασάρ Ασαντ κατάφερε να περιορίσει την εξέγερση μεγάλης μερίδας των σουνιτών μουσουλμάνων συσπειρώνοντας γύρω του χριστιανούς, Αλεβίτες και άλλες μειονότητες, εξασφαλίζοντας τη νομιμοφροσύνη του εθνικού στρατού και την ευμενή ουδετερότητα της σουνιτικής αστικής τάξης, χάρη στην οποία οι δύο μεγαλύτερες πόλεις, Χαλέπι και Δαμασκός, έμειναν σε μεγάλο βαθμό έξω από τον κύκλο της εξέγερσης. Ωστόσο, η συντονισμένη παρέμβαση Αμερικής, Τουρκίας, Σαουδικής Αραβίας και Κατάρ αλλάζει βαθμιαία τα δεδομένα. Ο FSA αρχίζει να αποκτά μια κάποια συνοχή, θέτοντας υπό τον έλεγχό του αραιοκατοικημένες αγροτικές περιοχές στο βόρειο τμήμα της χώρας και επεκτείνοντας τις επιχειρήσεις του ακόμη και σε προάστια της Δαμασκού. Παράλληλα, αρχίζουν να εμφανίζονται ρήγματα στους κόλπους του κυβερνητικού στρατού, όπως έδειξαν οι πρόσφατες λιποταξίες υψηλόβαθμων αξιωματικών και ενός πιλότου της πολεμικής αεροπορίας - του πιο πιστού στον πρόεδρο Ασαντ στρατιωτικού σώματος, από τις τάξεις του οποίου αναδείχθηκε και ο πατέρας του, ιδρυτής του μπααθικού καθεστώτος.

Παραμένει ωστόσο εξαιρετικά αμφίβολο αν η αυξανόμενη πίεση είναι σε θέση να οδηγήσει σε κατάρρευση ένα καθεστώς που διατηρεί ακόμη εσωτερική νομιμοποίηση σε σημαντική μερίδα του πληθυσμού, αλλά και ισχυρή εξωτερική στήριξη - από τη Ρωσία, η οποία διατηρεί στη Συρία τη μόνη ναυτική βάση στις θερμές θάλασσες του Νότου και από το Ιράν. Το πιθανότερο είναι ότι η εντεινόμενη ξένη επέμβαση θα έχει αποτέλεσμα την κλιμάκωση της συριακής τραγωδίας σε ανοιχτό, γενικευμένο, εξαιρετικά αιματηρό εμφύλιο πόλεμο. Σε μια τέτοια περίπτωση, είναι πολύ πιθανό να ενεργοποιηθεί το «σχέδιο Β», για μια πολυεθνική επέμβαση τύπου Βοσνίας, όπου το ΝΑΤΟ θα αναλάβει τον εναέριο έλεγχο και η Τουρκία, μαζί με αραβικές χώρες, την επέμβαση χερσαίων δυνάμεων. Δεν αποκλείεται το επεισόδιο της 22ας Ιουνίου να αποτελούσε το πρώτο μαύρο σύννεφο μιας παρόμοιας, μελλοντικής, καταιγίδας.

Ιnfo

- Abdullah Bozkurt, «Is Turkey itching for war with Syria?», Zaman, June 25, 2012.
- Eric Schmitt, «CIA said to aid isteering arms to Syriaopposition», The New York Times, June 21, 2012.
- Neil MacFarquhar, «Turkish border is crucial link iSyriaconflict», The New York Times, June 25, 2012.
- JustiVela, «Arab states arm rebels as Utalks of Syriacivil war», The Independent, June 13, 2012.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση