Οι «Βόρειοι», οι «Νότιοι» και οι άλλοι...

Η ευρωπαϊκή αντίφαση συνεχίζεται, με τη Γερμανία να έχει στα χέρια της την επιλογή των «άσων» για να τελειώσει την παρτίδα. Εκτός αν έχουμε απρόοπτα...

Του Μενέλαου Τασιόπουλου

Μια βασική διαφορά ανάμεσα στις ΗΠΑ και την Ευρώπη είναι ότι στη δεύτερη δεν μπορεί να γίνει εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στους «βόρειους» και τους «νότιους», αλλά μόνον πόλεμος. Για τον απλούστατο λόγο ότι το μεγαλύτερο ψέμα στον κόσμο είναι η θεώρηση περί ύπαρξης ευρωπαϊκού έθνους. Αντίθετα, το αμερικανικό έθνος είναι το πλέον νεότευκτο στην παγκόσμια ιστορία. Και απολύτως ισχυρό. Πέραν αυτών, το εγχείρημα του να κτισθεί Ενωση-«χωνευτήρι» εθνών και λαών, απολύτως διαφορετικών μεταξύ τους και σε πολλές περιπτώσεις ανταγωνιστικών, γύρω από ένα νόμισμα καταλήγει σε μια τραγωδία.

Η βασική αντίφαση που χαρακτηρίζει την Ευρώπη σήμερα, και ειδικά την Ευρωζώνη, είναι ότι όπως πιστοποιείται και από την τελευταία Σύνοδο Κορυφής είναι σε εξέλιξη η διαδικασία διάλυσής της, την ίδια στιγμή που ακούγονται επαναλαμβανόμενα ευχολόγια για την περαιτέρω πολιτική, δημοσιονομική και τραπεζική ένωσή της. Πώς είναι, αλήθεια, δυνατόν την ίδια στιγμή που ο γερμανογαλλικός άξονας έσπασε να συζητούν σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών 10 χώρες την ένωσή τους μέσα στην Ευρώπη των 17 και την ένωση των 27; Μπορεί να πει κάποιος: τι ωραία λύση! Μια Ευρώπη με ομόκεντρους κύκλους, και μάλιστα να καταλήξει με θετική έκπληξη: κι όμως λειτουργεί!

Τίποτ’ απ’ όλα αυτά, όμως, δεν θα συμβεί. Ολο το παιχνίδι μέχρι στιγμής το έχει στα χέρια της η Γερμανία. Αυτή θα αποφασίσει, τελικά, το κατά πόσον θα υπάρξει πολιτική και οικονομική ένωση, με πόσα μέλη και με ποιο καταστατικό λειτουργίας. Ολοι οι υπόλοιποι, ακόμη και ο Γάλλος Πρόεδρος Ολάντ ή ο Ιταλός πρωθυπουργός Μόντι, μοιάζουν μάλλον δευτεραγωνιστές σε σχέση με τη «σιδηρά καγκελάριο».

Το Βερολίνο δείχνει ότι έχει μπροστά του δύο βασικά σενάρια. Σύμφωνα με το πρώτο να προωθήσει μέσα σε διάστημα ελάχιστων μηνών, καλοκαιρινών μάλιστα, μια ένωση που θα περιλαμβάνει πέραν της Γερμανίας, το Βέλγιο, τη Δανία, την Ιταλία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Αυστρία, την Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, την Ολλανδία, την Πολωνία και ενδεχομένως τη Γαλλία. Στη ζώνη αυτή, την καινούργια, που μπορεί να χαρακτηριστεί και «πρώτη ταχύτητα της Ενωσης», θα υπάρξει κεντρικός έλεγχος των οικονομιών, πολιτική ένωση, τραπεζική ένωση και σε κάποιο βάθος χρόνου, «αμοιβαιοποίηση» των χρεών και ευρωομόλογα τουλάχιστον για το 60% του χρέους τους, που είναι επίπεδο αποδεκτό από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας.

Αλλά η Ευρωζώνη έχει 17 χώρες και όχι 10. Τι θα γίνουν οι υπόλοιπες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η Κύπρος και η Μάλτα; Προφανώς θα περάσουν στη «δεύτερη ταχύτητα» και είτε θα επιστρέψουν στα εθνικά τους νομίσματα, εξομοιούμενες με το καθεστώς των 27 της Ε.Ε., είτε θα πετύχουν τους στόχους της προσαρμογής και θα ενταχθούν και πάλι στη ζώνη του ευρώ. Αν ακολουθήσει το σενάριο αυτό το Βερολίνο θα σπάσει τον Νότο, κρατώντας τις χώρες της δυτικής Μεσογείου και οργανώνοντας μια περιφέρεια που έχει τις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, των Βαλκανίων και των περισσότερων από τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Το δεύτερο σενάριο που μπορεί να ακολουθήσει το Βερολίνο είναι να αφήσει την κρίση να βαθαίνει, μέχρι του σημείου της τελικής σύγκρουσης με τον άξονα Γαλλίας-Ιταλίας-Ισπανίας, που επιζητεί χαλάρωση του συμφώνου σταθερότητας και δημοσιονομικής πειθαρχίας και ένα πιο ευέλικτο και ποσοτικά χαλαρό ευρώ. Η κρίση στην Ευρωζώνη θα φθάσει στην οριστική ρήξη τη σχέση Γερμανίας και Γαλλίας, με αποτέλεσμα η Γερμανία στη βάση της δημοσιονομικής πειθαρχίας να πετύχει ένα «Berlin Club», με τις χώρες-συμμάχους του «κλειστού πυρήνα», όπως η Αυστρία, η Ολλανδία, το Λουξεμβούργο, η Φινλανδία. Πολιτική ένωση, οικονομική και τραπεζική ένωση, με ομογενοποίηση των χρεών, θα είναι τα φυσικά επακόλουθα, με νόμισμα το «σκληρό» ευρω-μάρκο και κεντρική τράπεζα την ΕΚΤ, όπως τη γνωρίζουμε.

Απέναντι στον «βόρειο άξονα» αυτόν η Γαλλία θα συγκροτήσει με τις κύριες δυνάμεις του Νότου, τις βιομηχανικές Ιταλία και Ισπανία, μια νέα ΕΟΚ, στη βάση ενδεχομένως ενός πιο χαλαρού ευρω-φράγκου ή με επιστροφή στα εθνικά νομίσματα, τουλάχιστον σε πρώτη φάση και επιστροφή στη ζώνη του ECU, σενάριο που έχουν μελετήσει οι Γάλλοι οικονομολόγοι. Στον «νότιο άξονα» αυτόν μπορούν να ενταχθούν από το Βέλγιο και την Πορτογαλία μέχρι την Ελλάδα και την Κύπρο. Η νέα αυτή κοινή αγορά και πολιτική συμμαχία θα έχει και αυτή μια άλλη κεντρική τράπεζα, συντονιστική των κεντρικών (εθνικών) τραπεζών των μελών της στην περίπτωση που έχουμε ECU και όχι ευρω-φράγκο.

Ενας τρίτος κύκλος χωρών, με εθνικά νομίσματα και χαλαρή σχέση με τον «βόρειο» και τον «νότιο» άξονα, θα αποτελέσει μια ζώνη ελεύθερων συναλλαγών, αντίστοιχο της προσέγγισης που έχει η Αγγλία για την Ευρώπη. Στη ζώνη αυτή μπορεί να ενταχθούν μια σειρά βαλκανικών χωρών, αλλά και αυτές της Ανατολικής Ευρώπης που θέλουν να διατηρήσουν μεγάλα περιθώρια αυτονομίας.

Αν τα γεγονότα εξελιχθούν σύμφωνα με το δεύτερο σενάριο, ο «βόρειος άξονας» με την ηγεμονική Γερμανία θα προσπαθήσει να πετύχει μια στρατηγική σχέση με τη Ρωσία, ολοκληρώνοντας τον βόρειο άξονα και βρίσκοντας διέξοδο στην Ανατολή μέσω Καυκάσου και Τουρκίας.

Αντίθετα ο «νότιος άξονας» με τον συντονισμό των Γάλλων θα επιχειρήσει σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα ένα άνοιγμα στη Μεσόγειο και το τόξο της «αραβικής άνοιξης», καθώς και στην Αφρική, αποκτώντας ισχύ και εύρος μέσα από τη μετατροπή του σε Ευρωμεσογειακή Κοινότητα. Ο νότος, άλλωστε, μπορεί να πετύχει και μια προνομιακή εμπορική και στρατηγική σχέση με τις ΗΠΑ, μέσω μιας νέας Αντάτ και συγκρότησης μετώπου και με την ΕΖΕΣ των Αγγλων στον Βορρά.

Η ζώνη του ευρω-μάρκου μπορεί να συσχετιστεί και να επεκταθεί προς το ρούβλι και το γουάν, ενώ του ευρω-φράγκου προς το δολάριο, τη λίρα Αγγλίας και το γουάν . Ενδιαφέρον σε ένα τέτοιο σχήμα θα έχει τι ρόλο και τι σχέσεις θα αναπτύξει η πάντα ουδέτερη Ελβετία, με το δικό της νόμισμα, τόσο με το «βόρειο» όσο και με το «νότιο» τόξο. Επίσης, πώς θα διασυνδεθούν οι Σκανδιναβοί, πλην Φινλανδίας, με τον «νότιο άξονα» και τη χαλαρή Κοινότητά του.

Απέναντι στην Τουρκία, που έχει φυσική συμμαχία με τον «βόρειο άξονα», το Ισραήλ σε κάθε περίπτωση θα βρει τη θέση του στη νέα αυτή αρχιτεκτονική της Ευρώπης, με ένταξη ή ειδική σχέση με τον «νότιο άξονα» και τη στρατηγική σχέση που ήδη την τελευταία διετία δομείται, με Κύπρο, Ελλάδα, Μάλτα.

Οι Γερμανοί κρατούν στα χέρια τους «άσους» που θα καθορίσουν τις εξελίξεις στην Ευρώπη, και θα τους κρατούν όσο καμία χώρα του Νότου, και ειδικά οι μεγαλύτερες οικονομίες, δεν αποφασίζουν να αναλάβουν κάποια πρωτοβουλία που θα επηρεάσει με καθοριστικό τρόπο τις εξελίξεις. Για παράδειγμα, μια πιθανή περίπτωση αλλαγής του σκηνικού είναι αν οι Ιταλοί ανατρέψουν την κυβέρνηση Μόντι, πάνε σε εκλογές και προκρίνουν την επιστροφή του κεντροδεξιού συνασπισμού του Μπερλουσκόνι στην εξουσία, που ήδη έχει τοποθετηθεί εναντίον του ευρώ και υπέρ της επιστροφής στη λιρέτα.

Οι Γερμανοί περιμένουν τη συνέχεια της παγκόσμιας κρίσης και το κατά πόσον αυτή θα χτυπήσει χώρες υπερδυνάμεις του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία, που διακρίνονται για το μεγάλο δημόσιο χρέος τους. Αν υπάρξουν τέτοιες εξελίξεις το φθινόπωρο και ο Αμερικανός Πρόεδρος Ομπάμα χάσει τον «βηματισμό» του στις εκλογές του Νοεμβρίου στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα οι πολύ περισσότερο υπέρμαχοι του «απομονωτισμού» απέναντι στην Ευρώπη Ρεπουμπλικανοί να βρεθούν σε πλεονεκτική θέση, τότε η Γερμανία θα κάνει την κίνησή της, σύμφωνα με το σενάριο 1, καταλαμβάνοντας ολόκληρη την Ευρώπη, διασπώντας τον Νότο με τον κλειστό πυρήνα των 10.

Βεβαίως, οι αγορές μπορεί να πλήξουν την αξιοπιστία της ίδιας της Γερμανίας, οπότε το Βερολίνο κλιμακώνοντας τις αντιθέσεις του με το Παρίσι και ανοίγοντας τον δρόμο της εξόδου για την Ελλάδα, θα ενεργοποιήσει το σενάριο 2, σχηματοποιώντας το «Berlin club», διασπώντας την Ευρώπη στα δύο και όχι στις δύο ταχύτητες.

Οσο κι αν κάνει σε μια πρώτη ανάγνωση εντύπωση, καθοριστικό ρόλο μέσα στους επόμενους 3-14 μήνες μπορεί να παίξει η Ελλάδα στην περίπτωση που τόσο στο σενάριο 1 της Ευρώπης των δύο ταχυτήτων όσο και στο σενάριο 2, της Ευρώπης των δύο πόλων, επιλέξει και πετύχει την έξοδό της από την Ευρώπη και τον συσχετισμό της απ’ ευθείας με τις ΗΠΑ, φέρνοντας όχι μόνον τους χρηματοπιστωτικούς ομίλους της Αμερικής στη Μεσόγειο, αλλά και την πολεμική αρμάδα και τις ένοπλες δυνάμεις της υπερδύναμης στα εξωτερικά σύνορα και τις ΑΟΖ, που καλύπτουν το επίκεντρο της Ανατολικής Μεσογείου.

Αν, μάλιστα, σε τέτοια κατεύθυνση συμπαρασυρθεί και η Κύπρος στη βάση του άξονα με το Ισραήλ, αλλά και η Μάλτα, τότε θα έχουμε μια ζώνη καθαρά αμερικανικής και αγγλοσαξονικής παρουσίας των ναυτικών δυνάμεων, που θα τέμνει τη Μεσόγειο και θα συνδέει διαφορετικές ζώνες του δολαρίου όπως αυτές συγκλίνουν από την Ανατολική Ευρώπη και τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική. Στην περίπτωση αυτή Ελλάδα-Κύπρος-Ισραήλ-Μάλτα σαν άξονας ναυτιλίας και τραπεζών θα αποτελέσουν το αντίβαρο στην Ελβετία στο βορρά και στο Πριγκιπάτο του Μονακό στη Δυτική Μεσόγειο. Η σχέση που θα αποκτηθεί με τον «νότιο άξονα» σε μια διπολική Ευρώπη θα φρενάρει τη Γερμανία, εγκλωβίζοντάς την στην Ηπειρωτική Κεντρική Ευρώπη, του μισού Ρήνου.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση