Τα ξέρουμε, τους μάθαμε… πάμε παρακάτω!

• Του Δημήτρη Γιαννακόπουλου*

Ξέρουμε πλέον πολύ καλά τι συμβαίνει και υποθέτουμε βάσιμα τι μας μέλλεται. Αυτό που δεν ξέρουμε είναι πώς να αντιδράσουμε και τούτο που δεν μπορούν να φανταστούν είναι τι θα πάθουν όσοι δρομολόγησαν την καταστροφή μας, λένε με τα δικά τους ασφαλώς λόγια, ολοένα και περισσότεροι φίλοι που σχολιάζουν απόψεις μου. Το παιχνίδι με την ελληνική κρίση είναι γνωστό πλέον και ο ρόλος των παραγόντων που εμπλέκονται σε αυτό πασιφανής. Τι το ψάχνεις; Δεν πάσχουμε από φως, από αδένες έχουμε έλλειψη, για να μας πάρουν στα σοβαρά. Εδώ μας έχουν στερήσει το δικαίωμα της πολιτικής συμμετοχής στις πιο κρίσιμες αποφάσεις για τον τόπο μετά τον πόλεμο – σύμφωνα (και) με αυτούς - και εσύ βομβαρδίζεις με λέιζερ την πληγή μας! Άσε μας ρε άνθρωπε στον πόνο μας, μοιάζει να συμφωνούν αρκετοί διαδικτυακοί φίλοι. Τα ξέρουμε, τους μάθαμε …πάμε παρακάτω, είναι το μήνυμα που λαμβάνω από πολλές μεριές πλέον.

Αν έτσι έχουν τα πράγματα τότε η πολιτική στην Ελλάδα θα πρέπει να θεμελιωθεί σε εντελώς διαφορετική βάση. Δυστυχώς, χώρος για την ιδεολογία με παραδοσιακή αφήγηση και πρακτική δεν υπάρχει. Η παραδοσιακή αριστερή αφήγηση και η πρακτική του εργασιασμού δεν παράγουν νόημα για δράση στην πλειονότητα των Ελλήνων. Οι αιτίες είναι πολλές, κάμποσες εκ των οποίων έχουν ήδη προσεγγιστεί την τελευταία πενταετία (και) από την αφεντιά μου. Ο κόσμος στην Ελλάδα νοιώθει ευνουχισμένος, καθώς γενετικούς αδένες κατασκεύαζε σχεδόν αποκλειστικά μέσω της κατανάλωσης, του ρουσφετιού, του ημετερισμού και του lifestyle, που πτωχεύει και διασύρεται καθημερινά. Η εποχή των «δικών μας» των «δήθεν» των «in» και «must», καθώς και των «quick and helpful tips» παρήλθε.

Τι να κάνουμε, αυτή είναι η αλήθεια. «Μην αποκαλείς τον λαό «κόσμο», δεν είναι ωραία έκφραση αυτή», μου έλεγε κάποτε ένας διευθυντής τραπέζης, σχολιάζοντας τον παρουσιαστή ειδήσεων! Τι να του πω και πώς να εξηγήσω ότι όσα διαδραματίζονταν στην χώρα μας αποσκοπούσαν και κατέληγαν στην αποσύνθεση του κοινωνικού ιστού. Ταχύτατα και αντιδραστικά, απολύτως ατομιστικά και συμφεροντολογικά και όχι έστω κοσμοπολιτικά. Ο «κόσμος», που έλεγα, ήταν μια άμορφη πολιτική μάζα, που στερείτο βασικά στοιχειά αστικού εθνικισμού. Πόσο μάλλον ταξικής συνείδησης! Δομείται ισχυρή δυτικού τύπου χώρα δίχως αστικό εθνικισμό, δηλαδή δίχως καλοθεμελιωμένη κοινωνική συνείδηση στη βάση θεσμών εκδημοκρατισμού, γνήσιας - και όχι θεατρινίστικης πελατειακής - πολιτικής συμμετοχής και σεβασμού σε μια συντεταγμένη πολιτεία, η οποία να σέβεται με την σειρά της τον άνθρωπο, τον πολίτη, τον εργαζόμενο, τον δημιουργό πλούτου μέσω της καινοτομίας και των «χρηστών ηθών», την διαφορετικότητα και πιο πολύ από όλα το φυσικό περιβάλλον;

Όχι, φίλοι, η Ελλάδα δεν ικανοποιούσε καμία απολύτως πολιτική και πολιτισμική προϋπόθεση για να οριστεί ως ισχυρή χώρα. Όσοι επιχείρησαν να την ορίσουν έτσι, απλώς λαΐκιζαν και δούλευαν για τον τραπεζίτη και την αναρχοκαπιταλιστική αγορά σε ένα κράτος όπου βασίλευε η πατρωνία και διακυβερνούσε η διαπλοκή. Αυτόν τον ιδιόμορφο κρατισμό μίας αναρχοκεφαλαιοκρατικής πολιτείας οι παραδοσιακοί εθνικιστές αποκαλούσαν με ανατριχίλα «σοσιαλισμό», ενώ οι αναφερόμενοι ως σοσιαλιστές αντί να τον αμφισβητήσουν ενεργά, βολεύτηκαν μέσα στα δίκτυά του, κάνοντας από καιρού σε καιρό και καμία εκδήλωση ή διαδήλωση με «θεσμικά και οικονομικά αιτήματα»! Πώς να δομηθεί έτσι λαός; Μόνον κόσμος και κοσμάκης, κατασκευαζόταν, ψωνισμένοι καιροσκόποι και συμπλεγματικός λαουτζίκος. Κόσμος ρευστοποιημένος μέσα στον κόσμο της αγοράς όλων των μορφών. Μια αγοραία κοινωνία, δίχως πολιτικό έρμα, η οποία ζούσε τον μύθο της ισχυρής χώρας, ενώ με αβάσταχτη ελαφρότητα καλούσε και τους τουρίστες να ζήσουν μέσα σε αυτόν!

Έτσι κατασκευάστηκε η φούσκα, την οποία κάποιοι διακρίναμε να μεγεθύνεται και τρομοκρατημένοι κάναμε απέλπιδες προσπάθειες να αποτρέψουμε την εξέλιξη του φαινομένου. «Απέλπιδες», καθώς ήταν αδύνατον να συνειδητοποιηθεί από τον κόσμο στην Ελλάδα το πρόβλημα. Άλλωστε, λεφτά υπήρχαν και όσοι θίγαμε την δομή και λειτουργία των θεσμών είτε θεωρούμαστε «αποτυχημένοι», είτε «πικραμένοι», είτε «γραφικοί», είτε «οπορτουνιστές αριστεροί», οι οποίοι δεν είχαμε χωνέψει τον μαρξισμό. Αντίθετα κάποιοι θεωρούσαμε ότι η άποψη μας περί ριζοσπαστικοποίησης του εκδημοκρατισμού με ταυτόχρονη ριζική αλλαγή του αναπτυξιακού προσανατολισμού της χώρας μας, κυρίως μετά το 1990, αποτελούσε προϊόν βαθύτερης μελέτης του μαρξισμού στο πλαίσιο της σύγχρονης τεχνολογίας της επιστήμης, της παραγωγής και της μηχανής. Τέλος πάντων, ακόμη ως γραφικούς μας αντιμετωπίζουν, αν όχι σαν ούφο οι χαμένοι στο αγοραίο κέντρο αριστεροί και δεξιοί ή οι εθνικιστές δεξιοί και οι λενινιστές κάθε είδους. Ευτυχώς οι αναρχικοί μοιάζει να καταλαβαίνουν καλύτερα από παλιά τι εννοούσαμε, αν και δεν συμφωνούν με τον ριζοσπαστικό πλουραλισμό.

Οι τελευταίοι καταλαβαίνουν ότι ασκούσαμε ανυπόκριτη, αποδομητική κριτική στο καθεστώς, μόνον που δεν θα μπορούσαν ποτέ να συμφωνήσουν στην σχετικοποίηση της προσέγγισής μας ως προς το κράτος και το κοινωνικό μοντέλο. Θεωρούν ότι δεν έχει ιδεολογικό σφρίγος ο λόγος μας και ότι συμβιβαζόμαστε με μια μη επαναστατική διαδρομή, που τελικά καταλήγει να δίνει χώρο και χρόνο στον καπιταλισμό να μεταλλάσσεται ως ηγεμονικό σύστημα. Έτσι είναι και δίκιο έχουν. Πράγματι αυτή είναι η αδυναμία της δικής μας αφήγησης. Καμία απολύτως αριστερή μεταρρύθμιση δεν οδηγεί αυτόματα σε λαϊκή χειραφέτηση ή σε αντι-ηγεμονικά μοντέλα. Καμία αριστερή μεταρρύθμιση δεν πέτυχε μακροχρονίως πουθενά στο να αμφισβητήσει το κεφαλαιοκρατικό κράτος. Άρα, γιατί επιμένουμε;

Διότι δεν γνωρίζουμε καμία άλλη καλύτερη μέθοδο για τον συνδυασμό της ευημερίας με την βιοοικονομία και την κοινωνική ανάπτυξη, δίχως προηγουμένως να γίνουμε μάρτυρες κοινωνικής καταστροφής. Αν η κοινωνία ισοπεδωθεί, εξαιτίας μιας μακροχρόνιας και «αθεράπευτης» διεθνούς κρίσης υπερσυσσώρευσης, τότε πράγματι οι απόψεις μας θα έχουν μικρή σημασία. Τότε οι λύσεις δίνονται είτε από την λαϊκή επανάσταση που θα καταλήξει σε κάποιας μορφής δικτατορία ή φονταμενταλισμού, ή μέσω κάποιας μορφής απολυταρχίας αναγεννησιακού τύπου. Προφανώς, με ιδιαίτερο σεβασμό αντιμετωπίζουμε την αναρχική θεώρηση περί κάθετων πολιτικοκοινωνικών δομών του κράτους, που δομούν καταπιεστικούς μηχανισμούς και αντιστρατεύονται την ελευθερία του ατόμου. Μόνον που οι οριζόντιες πολιτικοκοινωνικές δομές που αυτοί προτείνουν σε αντιδιαστολή με τους κομμουνιστές, για παράδειγμα, προϋποθέτουν μια απολύτως εναλλακτική κοινωνική αρχιτεκτονική, που δεν βλέπω πώς θα μπορούσε να δομηθεί με ρεαλιστικούς όρους σε κοινωνίες σαν την ελληνική, σε αυτό τουλάχιστον το πρώτο στάδιο της μετανεωτερικότητας που διερχόμαστε. Ας κρατήσουμε προς το παρόν την παρακαταθήκη του λεγόμενου (και) «μεταδομικού αναρχισμού», ο οποίος έδειξε ότι η διάκριση ιδιωτικού-πολιτικού είναι προβληματική και θεμέλιο αυταρχικότητας, και ότι χρέος μας είναι ο καθημερινός αγώνας για την παρεμπόδιση αποκρυστάλλωσης (θεσμικής και άτυπης) μορφής ασύμμετρων σχέσεων εξουσίας. Ή άμεσης αμφισβήτησης αυτής της εξουσιαστικής ασυμμετρίας στο βαθμό που εκδηλώνεται. Σ’ αυτό το πλαίσιο θα μπορούσε να αναπτυχθεί στη χώρα μας η «αριστερή μεταρρύθμιση», προσφέροντας διέξοδο στην κρίση, προτού βιώσουμε την ολοκληρωτική καταστροφή και ο «κόσμος» στην Ελλάδα στραφεί προς …ολοκληρωτικές λύσεις!

Κάπως έτσι, φίλοι, βλέπω «το …παρακάτω», στη συνέχεια του «τα ξέρουμε» και «τους μάθαμε». Αν παρότι «τα ξέρουμε και τους μάθαμε», δεν λέμε, όμως, να ξεκωλύσουμε από τους γνωστούς, τα γνωστά και τα τετριμμένα, βουλιάζοντας ακόμη πιο βαθιά στον καναπέ και την μηδενιστική ρουτίνα μας, τότε μάλλον δεν ξέρουμε τι πραγματικά συμβαίνει και ούτε φανταζόμαστε τι μας μέλλεται! Μην ψάχνετε για «Quick and Helpful Tips», στην οικονομία, ούτε στο πρόβλημα της ελληνικής κρίσης. Αυτά μας …φάγανε! Στοχασθείτε πολιτικά, κοινωνικά και εθνικά και θα καταλήξετε αριστερά, όπου δεν υπάρχουν μονόδρομοι. Ε, μην μου πείτε ότι και αυτό είναι κακό, διότι εμείς συνηθίσαμε τους μονόδρομους και αλλιώς δεν μπορούμε!!

* Ο Δημήτρης Γιαννακόπουλος είναι διδάκτωρ Πολιτικής Επιστήμης, ειδικός σε θέματα πολιτικής και διακυβέρνησης στην Ευρασία.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση