Η Αυτοκρατορία αποσυντίθεται

Όταν το 1989 κατέρρευσε το τείχος του Βερολίνου, ο περισσότερος κόσμος το είδε ως μια βαθιά ρωγμή στο οικοδόμημα της ΕΣΣΔ, που θα έθετε εν αμφιβάλω την παρουσία της ως παγκόσμια υπερδύναμη.

Στη περίπτωση των ΗΠΑ, που αποτελεί την αδιαμφισβήτητη παγκόσμια υπερδύναμη εδώ και 60 χρόνια, υπάρχουν πολλές ενδείξεις, από τις ανακατατάξεις στη Μ. Ανατολή, και τον ταπεινωτικό πόλεμο στο Αφγανιστάν, μέχρι την υποβάθμιση της οικονομίας της, που κατατείνουν στο ότι η χώρα βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή στην ιστορία της, και πως ο αμερικανικός παγκόσμιος έλεγχος (αυτοκρατορία) αποσυντίθεται.

Ο λόγιος Chalmers Johnson, που έγραψε το βιβλίο Blowback: The Costs and Consequences of American Empire πριν τη 9/11, ισχυρίστηκε στη δεκαετία του `90 ότι η Αμερική κλείνει τα μάτια στις παγκόσμιες αντιδράσεις των πράξεών της. Με την ΕΣΣΔ να μην υφίσταται, και την Κίνα να είναι η πιο γρήγορα αναπτυσσόμενη οικονομία της αγοράς, ο ρόλος του «ηγέτη του ελεύθερου κόσμου» μειώνεται συνεχώς.

Χωρίς τον σοβιετικό μπαμπούλα να απειλεί τη παγκόσμια τάξη, οι σχέσεις μεταξύ των ΗΠΑ και των υπόλοιπων χωρών έχουν αλλάξει οριστικά. Οι χώρες αυτές δεν δείχνουν διατεθειμένες να συνεχίσουν να πληρώνουν το πολιτικό τίμημα που πλήρωναν στις ΗΠΑ για προστασία, ένα τίμημα που είχε να κάνει με την υπακοή στην αμερικανική ηγεσία στους παγκόσμιους οργανισμούς, την συμμόρφωση στις εμπορικές και οικονομικές πολιτικές που σχεδίαζαν οι αμερικανικές ελίτ, και στην αποδοχή της παγκόσμιας εξάπλωσης του πενταγώνου.

Ο σημερινός κόσμος βλέπει μια συρρικνωμένη Αμερική, με τη στρατιωτική της ισχύ υπέρ-εκτεθειμένη , και που αιμορραγεί στο Αφγανιστάν. Μια Αμερική που εξήγαγε τοξικά οικονομικά προϊόντα μέσα από τη κρίση ακινήτων της, και που τώρα πληρώνει και η ίδια το τίμημα. Μια Αμερική της οποίας η ηθική πρωτοπορία διακυβεύεται, με το Guantanamo να συνεχίζει να λειτουργεί, και με τους Αμερικανούς πολίτες να αμφιβάλλουν για το δικαστικό τους σύστημα, αλλά και για τη διακυβέρνησή τους.

Μέσα από ένα τέτοιο πρίσμα θα πρέπει να ιδωθεί η ελπιδοφόρα αραβική άνοιξη, οι ταραχές του Λονδίνου, οι αναστατωμένες χρηματαγορές, και η ανάδυση της Κίνας, της Βραζιλίας, της Ινδίας, της Τουρκίας, και της Ν. Αφρικής. Η παλιά τάξη πραγμάτων θρυμματίζεται, μια νέα δημιουργείται, αλλά στο ενδιάμεσο υπάρχει χάος, αβεβαιότητα, και πολιτικοκοινωνικές εντάσεις.

Όταν ένας απελπισμένος, μορφωμένος μικροπωλητής στη Τυνησία, αποφάσισε να αυτοκτονήσει, αντιτιθέμενος στη διαφθορά και στην ανικανότητα της κυβέρνησής του, άναψε μια σπίθα στους λαούς ολόκληρης της Μ. Ανατολής, οι οποίοι αποφάσισαν πως δεν πάει άλλο με τις καταπιεστικές τους κυβερνήσεις. Οι εικόνες της εξέγερσης στη πλατεία Ταχρίρ του Καίρου, και η ανατροπή του επί 30 χρόνια ηγέτη της χώρας Hosni Mubarak εξέπληξαν τους πάντες, ισχυρούς και μη. Η ισορροπία της ισχύος άλλαξε. Και αν μεγάλο μέρος αυτής της αλλαγής οφείλεται στους ακτιβιστές και στους διαδηλωτές της Αιγύπτου, ένα άλλο μέρος της οφείλεται στις ΗΠΑ.

Η Αμερική δεν εγκατέλειψε τον σύμμαχό της Mubarak, και τα συμφέροντά της στην Αίγυπτο εξαιτίας κάποια ηθικής επιλογής να στηρίξει τη δημοκρατία και την ελευθερία των εξεγερθέντων. Απλά, η ηγεσία του Mubarak είχε αρχίσει να της κοστίζει ακριβά (πολιτικά) σε έναν νέο κόσμο που συνεχώς αύξανε τη δυσπιστία του απέναντι στην αμερικανική δυνατότητα να πετύχει τους στόχους της, και να φέρει σε όλους τις αξίες που πρεσβεύει. Στη πραγματικότητα, ο Ομπάμα επαναξιολόγησε τα αμερικανικά συμφέροντα, εξαιτίας των ανοιγμάτων της χώρας τους, και τις πανταχόθεν προκλήσεις απέναντι στη κυριαρχία της.

Η απόφαση του Ομπάμα να συνταχθεί με τη Γαλλία και την Βρετανία σε μια ανθρωπιστική επέμβαση στη Λιβύη δείχνει το είδος της παγίδας στο οποίο μπορεί να πέσει μια πρώην υπερδύναμη, που όμως συνεχίζει να σκέφτεται στα πλαίσια της παλιάς της δόξας. Πριν την επέμβαση, το υπουργείο Άμυνας προειδοποίησε τον πρόεδρο ότι μια περιορισμένης κλίμακας σύγκρουση ενέχει κινδύνους, πως για μια μεγαλύτερη σύγκρουση δεν επαρκούν οι πόροι, και πως εν πάση περιπτώσει η χώρα θα μπορούσε εύκολα να οδηγηθεί σε ένα μακροχρόνιο αδιέξοδο εναντίον του Καντάφι. Παράλληλα, ακόμη και αν το ΝΑΤΟ κατάφερνε να ρίξει τον δικτάτορα, η διάδοχη κατάσταση στη Λιβύη θα αντιμετώπιζε σοβαρά προβλήματα εξαιτίας των εσωτερικών εντάσεων, και ίσως έναν εμφύλιο πόλεμο που θα οφείλονταν σε θρησκευτικούς ή φυλετικούς λόγους.

Οι περιορισμένοι πόροι των ΗΠΑ, σε συνδυασμό με την περιορισμένη οικονομική και στρατιωτική δυνατότητα των Ευρωπαίων, προκάλεσαν αυτό ακριβώς το αδιέξοδο που φοβόντουσαν οι ειδικοί επί θεμάτων διεθνούς ασφάλειας. Και αυτό το αδιέξοδο, που για όλο τον κόσμο αποτελεί σημείο αναφοράς, επιτείνει την αντίληψη για την ανικανότητα των ΗΠΑ.

Το καθεστώς του Ασάντ στη Συρία πραγματοποιεί σκληρή επίθεση εναντίον του λαού της χώρας, φυλακίζοντας, τραυματίζοντας, και δολοφονώντας χιλιάδες αμάχους, χωρίς η Δύση και οι ΗΠΑ να παίζουν κάποιο ρόλο. Το Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου εκδίδει ανακοινώσεις, αλλά ούτε αυτό κάνει τίποτα. Ο Αραβικός Σύνδεσμος τηρεί σιγή ιχθύος. Και τέλος, οι Ρωσία και Κίνα, αν και ανησυχούν για τα διαδραματιζόμενα στη Συρία, και κάνουν έκκληση για αυτοσυγκράτηση, εν τούτοις δεν αφήνουν την Αμερική να προχωρήσει σε κυρώσεις μέσω του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Η τρομακτική βία της Συρίας εκθέτει την αδυναμία των ΗΠΑ. Οι Αμερικάνοι δεν διαθέτουν τίποτα με το οποίο θα μπορούσαν να εκβιάσουν, να δωροδοκήσουν, ή να αποπλανήσουν τον Ασάντ. Και δεν διαθέτουν τίποτα με το οποίο θα μπορούσαν να τον εξαναγκάσουν να συμμορφωθεί.

Στα μάτια των Αράβων, η αδυναμία του Ομπάμα να επιβληθεί επί του πρωθυπουργού του Ισραήλ στο ζήτημα των οικιστικών επεκτάσεων, αποδεικνύει ότι η Αμερική δεν έχει πλέον καμία εξουσία και κανένα κύρος.

Η Αμερική βρίσκεται σήμερα σε μια πολύ δύσκολη θέση. Και κάθε πρόκληση που ακολουθεί θα είναι χειρότερη και πιο αφόρητη. Η ισχύς, όπως και οι μετοχές, είναι στο φινάλε μια λειτουργία μελλοντικών προσδοκιών. Και οι αμερικανικές μετοχές έχουν χάσει κάθε αξία. Θα επανέλθουν μόνο μέσα από μια νέα επαναστατική πολιτική οραμάτων, που ίσως επαναφέρει την άποψη (παγκοσμίως) ότι η Αμερική συνεχίζει να μετράει.

S.A. - The Atlantic

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση