Σχέσεις Ελλάδος-Ρωσίας, μια πονεμένη -και όχι μόνο- ιστορία!

• Του Δημήτρη Κωνσταντακόπουλου

«Mε τον τρόπο που πολιτεύεται η Ελλάδα σήμερα, μας σπρώχνει αναγκαστικά στην αγκαλιά της Τουρκίας, δεν έχουμε άλλη επιλογή». Αυτή τη χαρακτηριστική φράση χρησιμοποίησε ο Πρωθυπουργός Πούτιν σε παλαιότερη σύσκεψη των στενότερων συνεργατών του, σύμφωνα με άριστα ενημερωμένες πηγές στη ρωσική πρωτεύουσα. Φράση που θεωρείται, από διπλωματικούς παρατηρητές, ενδεικτική του κλίματος «βαθειάς κατάψυξης» που έχει επικρατήσει στις ελληνορωσικές σχέσεις, που βρίσκονται τώρα σε «σημείο μηδέν», σημείο που έχει να εμφανισθεί δεκαετίες.

Η ακύρωση, την τελευταία στιγμή και με «σχεδιασμένα» άκομψο τρόπο, από τη ρωσική διπλωματία, που είναι από τις πιο σχολαστικές παγκοσμίως στη «σημειολογία του πρωτοκόλλου», της επίσκεψης του κ. Λαμπρινίδη στη ρωσική πρωτεύουσα, δείχνει ότι η Μόσχα έπαυσε πλέον να τηρεί και τα προσχήματα, σύμφωνα με πεπειραμένους αναλυτές. Κατέληξε στο συμπέρασμα ότι δεν έχει λόγους να διατηρεί μια επίφαση ομαλότητας, αλλά επιθυμεί αντίθετα να δείξει τη δυσφορία της τόσο για το ουσιαστικό πάγωμα των διμερών σχέσεων, όσο και για τον ανοίκειο τρόπο που φέρεται συχνά η Αθήνα, εκ προθέσεως ή όχι. Για πρώτη φορά, κατά τρόπο μάλλον σπάνιο στη ρωσική και σοβιετική διπλωματική παράδοση, η Μόσχα δείχνει επίσης να εισάγει μια διαφοροποίηση ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τη γενικότερη έννοια της «Eλλάδας», η ιδέα της οποίας έχει σημαντική, πολύ θετική φόρτιση στην ιδεολογία της Ρωσίας εν γένει και του ρωσικού κρατισμού ειδικά.

Ανώτεροι αξιωματούχοι του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, υπόψιν των οποίων θέσαμε αυτές τις πληροφορίες και εκτιμήσεις, υποστηρίζουν πάντως ότι ουδόλως ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Λένε ότι δεν έχουν γίνει δέκτες ρωσικών παραπόνων ή δυσφορίας με την Ελλάδα. Υποστηρίζουν ότι η Αθήνα επιθυμεί διακαώς τη βελτίωση των διμερών σχέσεων. Υπενθυμίζουν ότι η επίσκεψη Λαμπρινίδη δεν είχε ανακοινωθεί επισήμως από τα δύο Υπουργεία. Υπογραμμίζουν ότι δεν είναι η Αθήνα αλλά η Σόφια υπεύθυνη για τις διαρκείς ματαιώσεις των αποφάσεων για τον περίφημο αγωγό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, στην κατασκευή του οποίου ουδείς πλέον πιστεύει. Τονίζουν ότι συνεχίζεται κανονικά η συνεργασία για τον αγωγό Σάουθ Στρημ, παρόλο που αυτό το σχέδιο, κάποτε εμφανισθέν ως ένα πολύ σημαντικό ελληνορωσικό σχέδιο, εμφανίζεται τώρα μάλλον ως πρότζεκτ Μόσχας-‘Αγκυρας-Ρώμης! Και εξηγούν ότι η ματαίωση, τελευταία στιγμή, της προγραμματισμένης επίσκεψης Δρούτσα, τον περασμένο Δεκέμβριο, δυσάρεστη μεν, οφείλεται στον πολύ σοβαρό λόγο της συμμετοχής του Υπουργού σε κρίσιμης για την Ελλάδα σημασίας ευρωπαϊκό συμβούλιο.

Εντούτοις, διπλωματικοί και πολιτικοί παρατηρητές στη Ρωσία και την Ελλάδα υπενθυμίζουν ότι μια σειρά ουσιαστικών και συμβολικών πράξεων, έχουν προκαλέσει ιδιαίτερη ψυχρότητα στη Μόσχα έναντι της Αθήνας, για πρώτη φορά εδώ και δεκαετίες. Στη Ρωσία έχουν καταλήξει ότι υπάρχει ένα “αμερικανικό κόμμα” στο ελληνικό πολιτικό σύστημα και το κράτος, πολύ ισχυρότερο από αυτό που αντιμετωπίζουν αίφνης σε χώρες όπως η Ιταλία, η Τουρκία και η Γερμανία, με τις οποίες διατηρούν πολύ στενές σχέσεις. ‘Ετσι, όποτε πάει να γίνει κάτι σπουδαίο μεταξύ Αθήνας και Μόσχας, αρχίζει αμέσως ο πόλεμος εναντίον του και το οδηγεί σε ματαίωση. Αναφέρουν σχετικά τους S300, την προσέγγιση Πούτιν-Καραμανλή, την αγορά ρωσικών θωρακισμένων, το σχέδιο Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, μεταξύ άλλων.

Μια «αόρατη χειρ» επεμβαίνει κάθε φορά που συμφωνείται κάτι μεταξύ Μόσχας και Αθήνας και ματαιώνει τελικά τα σχέδια. Μετά από έναν αρχικό “αιφνιδιασμό”, δυνάμεις μέσα στο πολιτικό σύστημα ενεργοποιούνται και ανακαλύπτουν όλα τα τρωτά των ελληνορωσικών συμβάσεων και μόνο αυτών. Μπορεί τα γερμανικά υποβρύχια να γέρνουν ή τα αμερικανικά F-16 να μην μπορούν να πολεμήσουν, αφού δεν έχουν σύστημα αυτοπροστασίας, μόνο όμως τα ρωσικά πρότζεκτ γίνονται «φύλλο και φτερό» και ανακαλύπτονται τα κάθε είδους πραγματικά ή φανταστικά τους μειονεκτήματα.

Μερικές φορές μάλιστα η Ελλάδα το πράττει με μειωτικό για τη Ρωσία τρόπο. ‘Όταν η κυβέρνηση Καραμανλή άρχισε να «κάνει νερά» στην υλοποίηση της σύμβασης για τα θωρακισμένα, που η ίδια υπέγραψε ο τότε Υπουργός ‘Αμυνας βρήκε την παγκοσμίως πρωτότυπη μέθοδο να μην βγαίνει στο τηλέφωνο του τότε Ρώσου Πρέσβη και να μην του κλείνει ραντεβού, για να μη βρεθεί σε δύσκολη θέση! Τελικά η σύμβαση ματαιώθηκε από τον επόμενο Υπουργό κ. Βενιζέλο, παρά την επίσημη ρωσική πρόταση να πληρωθούν τα οχήματα με ελληνικά αγροτικά προϊόντα.

Ο νέος Πρέσβης που τοποθετήθηκε στην Αθήνα στις αρχές του 2009 ζήτησε, όπως είθισται στην παγκόσμια πρακτική, να συναντήσει στον αρχηγό της τότε αξιωματικής αντιπολίτευσης. Δεν τον είδε ποτέ, συνάντησε τελικά και μετά από πολλούς μήνες τον κ. Δρούτσα. Σε όλες τις χώρες του κόσμου, των ΗΠΑ περιλαμβανομένων, είναι θέμα ελάχιστου χρόνου για τον Πρέσβη της Ρωσίας να δει όποιον ζητήσει. Μόνο στην Ελλάδα μπορεί να συμβούν τέτοια πράγματα. Η Ελλάδα ανήκει επίσης στις λίγες χώρες του κόσμου όπου όλο το Υπουργικό Συμβούλιο συνωστίζεται στις εκδηλώσεις της αμερικανικής Πρεσβείας, ενώ ένας Υφυπουργός και μόνον τιμά δια της παρουσίας του τις δεξιώσεις της ρωσικής.

Η τοποθέτηση του ΠΑΣΟΚ εναντίον του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και ο χαρακτηρισμός των συμφωνιών με τη Ρωσία ως λεόντειων υπέρ αυτής, κατά την προεκλογική περίοδο του 2009, δεν ξεχάστηκε ποτέ στη Μόσχα. Παρά τις μεταγενέστερες διορθωτικές κινήσεις, θεωρήθηκε εχθρική ενέργεια, δηλωτική προθέσεων. Οι Ρώσοι παρακολουθούν επίσης με ιδιαίτερη προσοχή τη διαδοχική δραστηριοποίηση του κ. Ρόντος στη Γιουγκοσλαβία, τη Γεωργία, τη Βουλγαρία και την Ουκρανία.

Δεν έχει διαφύγει της προσοχής της ρωσικής διπλωματίας και το γεγονός ότι, ενώ καρκινοβατούν οι ελληνορωσικές σχέσεις, αν και εδράζονται σε ένα σημαίνον ιστορικό υπόβαθρο αιώνων, η Αθήνα πήρε πολύ θεαματικές πρωτοβουλίες συγκαλώντας ή προτιθέμενη να συγκαλέσει κοινές συνεδριάσεις Υπουργικών Συμβουλίων με την Τουρκία και το Ισραήλ, και δημιουργώντας ad hoc όργανα συνεργασίας με αυτές τις χώρες, που, εξ αντιδιαστολής, θεωρήθηκαν επίσης ενέργειες που αντανακλούν τις στρατηγικές προτεραιότητες της Αθήνας.

Και στα «ήσσονα» άλλωστε θέματα, μόνο καλάδεν μπορούν να χαρακτηρισθούν τα πράγματα. Η ρωσική Τράπεζα Εξωτερικού Εμπορίου και το Ταχυδρομικό Ταμιευτήριο (Σμπερμπάνκ) περιμένουν έξη μήνες την έκδοση άδειας για τη λειτουργία υποκαταστημάτων τους στην Αθήνα. Δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα εμπόδια συναντούν επίσης μία επένδυση του Ρώσου μεγιστάνα Ρομάν Αμπράμοβιτς και δύο επενδύσεις στη Χαλκιδική και την Κρήτη. Τέλος, δεν έγινε τίποτα για τη σιδηροδρομική γραμμή Θεσσαλονίκης-Μόσχας που είχε εξαγγελθεί.

Σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο για την τύχη της Ελλάδας, η Ρωσία δεν μοιάζει να είναι καν στο «ραντάρ» της Αθήνας και η Αθήνα μοιάζει παραδόξως μάλλον να θέλει να το δείχνει. Η σημερινή κατάσταση θυμίζει έντονα την περίοδο 1989-93. Τότε, βοηθούσης και της πολιτικής αστάθειας στην Αθήνα, η Ρωσία εγκαταλείφθηκε από την ελληνική διπλωματία, που ξύπνησε απότομα μόνο όταν η Μόσχα αναγνώρισε τα Σκόπια. Τότε άρχισαν να τρέχουν στη ρωσική πρωτεύουσα οι ‘Ελληνες Υπουργοί, ήταν όμως πολύ αργά. Η Ρωσία είναι ο μόνιμος συνήγορος των κυπριακών θέσεων στον ΟΗΕ, βασική πηγή στρατιωτικού εξοπλισμού για την Κύπρο, το μόνο διαχρονικό ουσιώδες αντιστάθμισμα στις δυτικές πιέσεις, από τον καιρό ακόμα του… Καποδίστρια και του Κολοκοτρώνη. Γι’ αυτό και πολιτικοί τόσο διαφορετικοί όπως ο Μαρκεζίνης, οι δύο Καραμανλήδες, ο Ανδρέας, ο Μακάριος, ο Λυσσαρίδης στράφηκαν προς αυτή και πολέμησαν για την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων. Αυτό κάνουν επίσης σήμερα στην Ευρώπη, επ’ ωφελεία των χωρών τους, πολιτικοί όπως η Μέρκελ, ο Μπερλουσκόνι, ο Σαρκοζί, ο Ερντογάν.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση