Ποιοί αγοράζουν μανιωδώς ελληνικό χρέος στην Ελλάδα και που αποσκοπούν;

• Toυ Βασίλη Τσεκούρα

Ερωτηματικά προκαλεί η αποκάλυψη του ανταποκριτή του Μega Μ. Ιγνατίου ότι τον τελευταίο καιρό κάποιες “οντότητες” από την Ελλάδα (γνωστό ως entities) αγοράζουν μανιωδώς ελληνικό χρέος το τελευταίο χρονικό διάστημα.

Διευκρίνισε ότι αυτές οι οντότητες δεν είναι τράπεζες, αλλά προφανώς ασφαλιστικά ταμεία και ιδιώτες.

Το πρώτο ερώτημα είναι απλό: ποιά είναι αυτά τα ασφαλιστικά ταμεία και οι ιδιώτες που διαθέτουν μάλιστα, τέτοια κεφάλαια για να αγοράσουν ελληνικό χρέος, καθώς πρόκειται για δις ευρώ.

Το δεύτερο ερώτημα, είναι εξίσου απλό, η απάντηση όμως είναι ιδιαίτερα περίπλοκη: ποιά είναι η αλήθεια για το δημόσιο χρέος;

Το Σεπτέμβριο του 2009 οι Ελληνικές Τράπεζες και άλλοι Ελληνικοί φορείς ( π.χ. ταμεία) κατείχαν περίπου 45 και 15 δις € αντίστοιχα και οι ξένες τράπεζες περίπου 90 δις €. Δηλαδή εγχώριοι και ξένοι φορείς περίπου 60 και 90 δις € αντίστοιχα.

Στα τέλη Ιουνίου 2010 (πρακτικά μέχρι την υπογραφή του μνημονίου) η πιο πάνω κατανομή του δημόσιου χρέους φαίνεται να διαμορφώθηκε ως εξής: Οι Ελληνικές Τράπεζες και άλλοι Ελληνικοί φορείς κατείχαν περίπου 55 και 75 δις € αντίστοιχα και οι ξένες τράπεζες περίπου 50 δις €.

Από τα προαναφερόμενα στοιχεία προκύπτει ότι κατά το διάστημα από Σεπτέμβριο 2009 έως Ιούνιο 2010 οι ξένες τράπεζες και funds απαλλάχτηκαν 60 δις € ελληνικού χρέους, οι δε εγχώριοι φορείς (τράπεζες, ταμεία) επιβαρύνθηκαν περίπου 70 δις € Ελληνικού χρέους. Όπως και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνεχίζει να αγοράζει ομόλογα της ευρωπαϊκής περιφέρειας, “ελαφρώνοντας” με αυτό τον τρόπο τις ευρωπαϊκές τράπεζες που έχουν μεγάλη έκθεση σε ελληνικά, ιρλανδικά, πορτογαλικά και ισπανικά ομόλογα.

Στην περίπτωση, τώρα, που οι “μανιώδεις” αγοραστές αποδειχθούν ότι είναι και τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία, εκτιμάται ότι θα έχουν όφελος είτε η Ελλάδα καταφέρει να αποπληρώσει μόνη της τις υποχρεώσεις της είτε προχωρήσει σε “συντεταγμένη αναδιάρθρωση” του χρέους της, δηλαδή σε αναδιάρθρωση κατόπιν συμφωνίας με τους δανειστές.

Στην πρώτη περίπτωση, αυτή τη στιγμή μπορεί κάποιος να αγοράσει ελληνικό χρέος σε ιδιαίτερα χαμηλές τιμές, καθώς και οι οίκοι αξιολόγησης έχουν θέσει την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας μας σε επίπεδο σκουπίδια (junk), ενώ τα spreads παραμένουν λίγο κάτω από τις 1.000 μονάδες βάσης.

Στις 14 Απριλίου η απόδοση των ελληνικών 10ετών ομολόγων άγγιξε το 13%, δηλαδή το κόστος δανεισμού αυξάνει εκ νέου, καθώς τα spreads καταγράφουν και νέα άνοδο, επιβεβαιώνοντας τις παραπάνω εκτιμήσεις.

Αντιστοίχως, και τα ασφάλιστρα κινδύνου έναντι χρεοκοπίας στην 5ετία (CDS) παραμένουν πάνω από τις 1.000 μ.β. στις 1.070. Αυτό πρακτικά συνεπάγεται ότι η ασφάλιση ελληνικών τίτλων 10 εκατ. ευρώ για ένα χρόνο στοιχείζει 1,07 εκατ. ευρώ. Αναλυτές αποδίδουν την νέα εκτίναξη των ελληνικών CDS στην συνεχιζόμενη συζήτηση για το ενδεχόμενο αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους.

Αυτό σημαίνει με απλά λόγια, ότι οι αγοραστές μπορούν να αποκτήσουν χρέος της χώρας μας φθηνά, αφού η αξία τους πλέον, είναι πολύ χαμηλή. Στόχος τους είναι να πωλήσουν το χρέος όταν τα spreads υποχωρήσουν σημαντικά, με την προϋπόθεση φυσικά, η Ελλάδα να μπορέσει να βγει αλώβητη από την κρίση χωρίς να προχωρήσει σε αναδιάρθρωση. Με τα spreads μειωμένα στις 400 μ.β. για παράδειγμα, τα ελληνικά ομόλογα θα ξεκινήσουν να αποκτούν μεγαλύτερη αξία, συνεπώς θα αποδίδουν και περισσότερα χρήματα.

Στην δεύτερη περίπτωση, (πατήστε εδώ να δείτε τί σημαίνει αναδιάρθρωση του χρέους) τα πράγματα γίνονται όλο και πιο περίπλοκα. Και εδώ σημαντικό ρόλο παίζουν τα spreads των ελληνικών ομολόγων. Όπως είπαμε και νωρίτερα, αυτή τη στιγμή η αξία τους είναι πολύ χαμηλή, συνεπώς αποτελεί επενδυτική ευκαιρία για όσους θέλουν να ρισκάρουν.

Σε περίπτωση που γίνει αναδιάρθρωση του χρέους όμως, το ελληνικό δημόσιο θα απαιτήσει ένα “κούρεμα” (haircut) των ομολόγων κατά 40% για παράδειγμα. Το όφελος των αγοραστών αυτών, θα είναι ότι θα μπορέσουν να πωλήσουν αυτό το χρέος στο ελληνικό δημόσιο με σημαντικά κέρδη, καθόσον έχουν αγοράσει αυτό το κομμάτι του χρέους μειωμένο κατά 50% λόγω της ιδιαίτερα χαμηλής τους αξίας. Το όφελος θα είναι 10%.

Σε αυτή την περίπτωση οφελημένες θα είναι και οι δυο πλευρές. Τα ασφαλιστικά ταμεία (εφόσον οι πληροφορίες είναι σωστές) θα υποστούν το κούρεμα των ομολόγων που θα έχουν στα χέρια τους, αλλά θα έχουν βγάλει κέρδος. Συνεπώς, δεν θα έχουν υποστεί καμία ζημία. Κερδισμένο θα είναι φυσικά και το ελληνικό δημόσιο, αφού θα δει το χρέος του να μειώνεται κατακόρυφα. Κάτι αντίστοιχο ισχύει με το ενδεχόμενο κάποιοι αγοραστές να είναι Έλληνες ιδιώτες.

Εύλογα όμως, προκύπτει το εξής ερώτημα: αυτό δεν μπορούν να το κάνουν και οι ξένοι που έχουν στην κατοχή τους ελληνικά ομόλογα; Η απάντηση είναι απλή. Κερδισμένος είναι όποιος έχει αγοράσει ομόλογα με υψηλά spreads και όχι αυτοί που τα είχαν αποκτήσει όταν ήταν σε φυσιολογικά επίπεδα, γιατί αυτό σημαίνει ότι τα είχαν αγοράσει στην κανονική τους – προ μνημονίου – αξία.

Τις τελευταίες ημέρες υπάρχει μια «ακατάσχετη φημολογία», όπως τη χαρακτήρισε η Ευρωπαϊκή Ένωση, για «κούρεμα» των ελληνικών ομολόγων έως και 50%, προκειμένου η Ελλάδα να κάνει βιώσιμο το χρέος της.

Την ίδια ώρα, η Γερμανική κυβέρνηση αναμένει τον Ιούνιο μια έκθεση ειδικών, που θα καταδείξει εάν το ελληνικό χρέος είναι διαχειρίσιμο. Από τα αποτελέσματα της έκθεσης θα εξαρτηθεί, όπως επισημαίνεται, το τι θα πρέπει να γίνει για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση.

Επενδυτικοί οίκοι και οικονομολόγοι, επισημαίνουν στην πλειονότητά τους ότι κάποιου είδους αναδιάρθρωση είναι επιβεβλημένη. Διαφωνούν ωστόσο ως προς το πότε αυτή θα έλθει, εάν θα περιλαμβάνει «κούρεμα» ή πόσο υψηλό αυτό θα είναι.

Σε συνέντευξή του στη γερμανική εβδομαδιαία εφημερίδα Die Zeit, ο επικεφαλής του τομέα ανάλυσης του χρέους ευρωπαϊκών χωρών στο S&P Mόριτς Κρέμερ, ανέφερε ότι η προοπτική μιας γενικής αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους συγκεντρώνει μία στις τρεις πιθανότητες, με τους πιστωτές να πρέπει να δεχθούν «κούρεμα» της αξίας των ομολόγων τους σε ποσοστό 50% έως 70%.

Σύμφωνα με ξεχωριστό δημοσίευμα της εφημερίδας Die Zeit, την ίδια ώρα, ομάδα ειδικών της Ευρωπαϊκής Ενωσης εκτιμά ότι η Ελλάδα θα πρέπει να απαλλαγεί από το 40% έως 50% του χρέους της, ώστε να καταφέρει να επιστρέψει σε βιώσιμο μονοπάτι.

Έλληνες τραπεζίτες εκτιμούν πάντως, ότι από τη στιγμή που αυτή η κίνηση δεν έγινε τον Απρίλιο του 2010, πριν η χώρα υπογράψει το μνημόνιο, θα πρέπει να ακολουθήσει άλλο δρόμο.

Πληθαίνουν, όμως, και οι φωνές εντός του ΠΑΣΟΚ που τάσσονται υπέρ της αναδιάρθρωσης του ελληνικού χρέους, ενώ το ενδεχόμενο αυτό διαψεύδεται κατηγορηματικά από την κυβέρνηση.

Μετά την Βάσω Παπανδρέου, που επανέλαβε χθες την πρότασή της για αναδιάρθρωση του χρέους και τον Παντελή Οικονόμου που πρότεινε προσφυγή στους νέους μηχανισμούς της ΟΝΕ, ο βουλευτής Κοζάνης του ΠΑΣΟΚ, Πάρις Κουκουλόπουλος, μιλώντας στο ραδιόφωνο του ΣΚΑΪ, εκτίμησε πως η αναδιάρθρωση είναι αναπόφευκτη.

Σε συνέντευξή της στο «Βήμα», η κ. Παπανδρέου είχε δηλώσει μεταξύ άλλων ότι «πρέπει να σκεφτούμε ότι από το 2013, όταν θα αρχίσει η λειτουργία του μόνιμου μηχανισμού στήριξης, η αναδιάρθρωση θα είναι – περίπου – προαπαιτούμενο. Λέω λοιπόν: Γιατί τότε και όχι από τώρα; Όσο χάνουμε χρόνο οδηγούμαστε σε φαύλο κύκλο νέων δανείων και νέων μνημονίων»..

Νέα ερωτηματικά, όμως, προκαλεί η αλλαγή της στάσης που κρατά η κυβέρνηση για έξοδο της χώρας στις αγορές. Ενώ οι αρχικές εκτιμήσεις πριν λίγους μήνες ήταν για έξοδο μέσα στο 2011, η πορεία της οικονομίας το απαγόρευσε, μεταθέτοντάς της για το 2012. Διεθνείς οικονομολόγοι εκτιμούσαν ότι κάτι τέτοιο είναι μάλλον απίθανο.

Σύμφωνα με τους Financial Times, ο Γ. Παπακωνσταντίνου εκτίμησε ότι το χρονοδιάγραμμα για έξοδο της χώρας στις αγορές θα μπορεί να διευκρινιστεί όταν ολοκληρωθεί η συμφωνία της τρόικα με την Πορτογαλία.

Το παράδειγμα του Ισημερινού

Σύμφωνα με τον Ερίκ Τουσέν, Προέδρου της Επιτροπής για την Κατάργηση των Χρεών του Τρίτου Κόσμου, «η πιο ενδιαφέρουσα περίπτωση είναι αυτή του Ισημερινού, χώρα 13 εκατομμυρίων κατοίκων, από το 2007 ως το 2009, που ανέστειλε την πληρωμή τμήματος του χρέους της, ισχυριζόμενη ότι στη βάση των αποτελεσμάτων της επιτροπής ελέγχου του χρέους, το χρέος ήταν παράνομο και δεν μπορούσε να αποπληρωθεί.

Έτσι η κυβέρνηση προχώρησε στη μονομερή αναστολή πληρωμής του χρέους και είπε στους πιστωτές της ότι είναι έτοιμη να αγοράσει τους τίτλους του χρέους του Ισημερινού που κατείχαν, στο 35% της αξίας τους. Με άλλα λόγια, ο Ισημερινός επέβαλλε μείωση κατά 65% της αξίας των τίτλων κι εξοικονόμησε συνολικά 7 δισ. δολάρια, που για μια χώρα όπως η συγκεκριμένη είναι σημαντικό ποσό.

Η αναστολή πληρωμής του χρέους αφορούσε τίτλους που είχαν αγοραστεί από Αμερικανούς τραπεζίτες. Βέβαια, από τη στιγμή που υπάρχει αναστολή πληρωμής χρέους, για ένα χρονικό διάστημα δεν μπορείτε να δανειστείτε αλλά για αυτόν τον λόγο γίνεται και αναστολή πληρωμής. Όταν μια χώρα αναστέλλει την αποπληρωμή του χρέους της, εξοικονομεί το ποσό που έπρεπε να αποπληρώσει. Έτσι δεν έχει πια ανάγκη για ένα χρονικό διάστημα να δημιουργήσει νέα χρέη.»

Το συμπέρασμα είναι ότι στην περίπτωση που τα ασφαλιστικά ταμεία αγοράζουν τώρα χρέος, στην πορεία θα βγουν με αποθεματικά! Αυτές οι κινήσεις δεν γνωρίζουμε αν έχουν γίνει με τη σύμφωνη γνώμη της κυβέρνησης ή όχι. Το μόνο σίγουρο είναι πάνω στο κουφάρι της ελληνικής οικονομίας, παίζονται παιχνίδια δις ευρώ, με την “ελίτ” της χώρας μας να θησαυρίζει και τους κερδοσκόπους που οδηγούν τις εξελίξεις να δημιουργούν τη νέα πραγματικότητα.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση