Bankruptocracy

• Ο κ. Βαρουφάκης, νονός της επικεφαλίδας, είναι ένας από τους λίγους οικονομολόγους που αντιλήφθηκε ότι η κρίση στην Ελλάδα αλλά και στην Ευρώπη, δεν ξεκίνησε ως κρίση χρέους, αλλά ως κρίση του τραπεζικού συστήματος. Ο καθηγητής επιμένει σε λύση που θα έρθει από την Ευρώπη και θα είναι συνολική (έχει καταθέσει μάλιστα και συγκεκριμένη πρόταση)

Κινδυνεύοντας να διαβεί την πόρτα του εισαγγελέα για διασπορά ψευδών ειδήσεων (μια και ο εθνικός μύθος θέλει τις τράπεζες ακλόνητες), επισείει εδώ και μερικούς μήνες τον κίνδυνο της ολοκληρωτικής κατάρρευσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος, υποστηρίζοντας ότι οι ελληνικές, αλλά και οι ευρωπαϊκές, τράπεζες, είναι ουσιαστικά, ήδη πτωχευμένες.

Όμως ο κ. Παπανδρέου δικαίωσε πρώτος τον καθηγητή και άναψε το πράσινο φως για τη δημοσιοποίηση κάποιων πάλαι ποτέ ‘’καταστροφολογικών’’ απόψεων. Σε μια συνέντευξή του στο Reuters, αποκάλυψε αυτό που όλοι γύρω από τις τράπεζες είχαμε κρυφό καμάρι, ότι σε ενδεχόμενη αναδιάρθρωση, οι τράπεζες θα καταρρεύσουν.

Γιατί ο κ. Παπανδρέου τρέμει για τις ‘’θωρακισμένες’’ τράπεζες, που εμφανίζουν κέρδη μέσα στη χειρότερη κρίση, που περνούν για πλάκα τα stress tests και που το ενεργητικό τους ξεπερνά το ΑΕΠ του κράτους; Για τέσσερις βασικούς λόγους:

1. Οι καταθέσεις μειώνονται συνεχώς. Ήδη όλα τα μεγάλα ψάρια έχουν μετακομίσει σε ηπιότερα επενδυτικά κλίματα, αφήνοντας πίσω, τους γνωστούς μακάκες, να βγάλουν τα κάστανα από τη φωτιά. Μετά το αναμενόμενο αρχικό σοκ, που κόστισε στο κράτος δεκάδες δις εγγυήσεων προκειμένου να αποφύγει την κατάρρευση των τραπεζών, οι καταθέσεις εξακολουθούν να μειώνονται, είτε γιατί ο μέσος Έλληνας αρχίζει να νιώθει τον κίνδυνο, είτε γιατί από κάπου πρέπει να βρεθούν τα χρήματα για τη φοροεπιδρομή του κ. Παπακωνσταντίνου. Η συνεχής διαρροή των καταθέσεων, δονεί συθέμελα τις τράπεζες και τινάζει τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας στα κόκκινα, όπως η ραδιενέργεια τα μηχανάκια στη Φουκουσίμα. Η κατάσταση αντιμετωπίζεται με ενέσεις από την ΕΚΤ, με αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου, με εκποιήσεις περιουσιακών στοιχείων και με δις από κρατικές εγγυήσεις.

2. Τα χρήματα που αφειδώς έχουν δανείσει οι τράπεζες στο παρελθόν, αρνούνται να επιστρέψουν στο μαντρί. Η κρίση έχει πιέσει αφόρητα νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Μπορεί η τακτική της κυβέρνησης να είναι ‘’Πρώτα οι τράπεζες και οι δανειστές μας’’, εντούτοις ο καθημερινός πολίτης βάζει άλλες προτεραιότητες. Αυτές οι ‘’άλλες’’ προτεραιότητες έχουν στενοχωρήσει πολύ τις τράπεζες, που βλέπουν αφενός τα χρήματα να μην επιστρέφουν και αφετέρου οι καλύψεις που έχουν στα χέρια τους να μην ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Η κατάσταση αυτή έρχεται να προστεθεί στις εκροές των καταθέσεων και δημιουργεί νέες ανάγκες ρευστότητας. Η κατάσταση μέχρι στιγμής έχει αντιμετωπιστεί με αναχρηματοδοτήσεις υφιστάμενων δανείων και κυρίως με επιμηκύνσεις. Όταν λήξουν οι περίοδοι χάριτος και αποτύχει η εξυπηρέτηση των αναχρηματοδοτήσεων, άγνωστο τι μέλλει γενέσθαι.

3. Τα ελληνικά ομόλογα και οι συνεχείς υποβαθμίσεις της οικονομίας έχουν οδηγήσει τους τραπεζίτες σε απόγνωση. Η σούπερ μπίζνα του 2008 – 2009, όπου δανείζονταν με 1% από τη διατραπεζική και δάνειζαν με 5% το δημόσιο, μετατράπηκε σε οδυνηρό εφιάλτη. Τα χαρτοφυλάκιά τους έχουν ήδη χάσει το 30% της αξίας τους. Λόγω μιας οδηγίας της ΕΚΤ, μπορούν ακόμα να μην εμφανίζουν τις πραγματικές αξίες των ομολόγων στους ισολογισμούς τους, αλλά να εγγράφουν τις ονομαστικές. Τυχόν αλλαγή της οδηγίας αυτής ή τυχόν αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, θα προκαλέσουν σεισμό στους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας. Καθώς η Ελλάδα δεν διαθέτει ρευστό για να διασώσει το σύστημα, όπως έπραξε η Ιρλανδία, καθώς δεν υπάρχει κορόιδο αγοραστής ούτε μέσα, ούτε έξω, κανένας δεν γνωρίζει ποια θα είναι η επόμενη μέρα και τι επιπτώσεις θα έχει. Θα επέμβει η ΕΚΤ; Με τι κεφάλαια; Ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό; Μήπως θα αφεθούν στην τύχη τους; Τι θα απογίνουν οι καταθέσεις; Αμείλικτα τα ερωτήματα.

4. Τα ακίνητα αποτελούν τη βόμβα που δεν έχει σκάσει ακόμα. Καθώς οι τιμές τους μοιραία υποχωρούν προς τα πραγματικά επίπεδα, οι τράπεζες είναι αναγκασμένες να εγγράψουν και εκεί ζημιές, ενώ μεγάλο μέρος των δανείων που έχουν χορηγήσει θα μείνει ακάλυπτο, θέτοντάς τις τράπεζες εκτός στόχων Βασιλείας ΙΙ (πρόκειται για τη θέσπιση διεθνών τραπεζικών κανόνων σύμφωνα με τους οποίους οι εμπράγματες εξασφαλίσεις θα πρέπει να υπερβαίνουν κατά ένα ποσοστό τις υφιστάμενες χρηματοδοτήσεις). Η αξία ενός ακινήτου ασφαλώς δεν ορίζεται από την τιμή που ζητάει ο ιδιοκτήτης του, αλλά από τις συνθήκες της αγοράς τη συγκεκριμένη περίοδο και από το ποσό που είναι διατεθειμένος να πληρώσει ο υποψήφιος επενδυτής. Υπό την έννοια αυτή, πολλοί παράγοντες της κτηματαγοράς υπολογίζουν τη μείωση των τιμών σε τουλάχιστον 30%. Ο λόγος που η μείωση αυτή δεν έχει περάσει στην πραγματική οικονομία είναι και πάλι οι Τράπεζες. Και αυτό γιατί η πλειονότητα των ακινήτων βρίσκεται σε καθεστώς προσημείωσης και οι τράπεζες αρνούνται να εγγράψουν τις πραγματικές τιμές, άρα να εισπράξουν χαμηλότερο τίμημα για τα δάνεια που χορήγησαν.

Εγγυημένες καταθέσεις

Η κυβέρνηση Καραμανλή, εφαρμόζοντας σχετική οδηγία της ΕΚΤ, θέσπισε τα 100.000 ευρώ ως ανώτερη εγγύηση ανά καταθέτη, ανακουφίζοντας τους πολίτες που ανησυχούσαν.

Πράγματι η κρατική εγγύηση, εξ’ όσων δύναμαι να γνωρίζω, είναι ακόμα σε ισχύ και δεν έχει μεταβληθεί ούτε από το μνημόνιο, ούτε από κάποια νυχτερινή τροπολογία. Το ζητούμενο είναι ότι το κράτος βρίσκεται πίσω από πολλές απροσδιόριστες εγγυήσεις. Συγκεκριμένα έχει εγγυηθεί από τα στεγαστικά των ομογενών της πρώην ΕΣΣΔ και τα θαλασσοδάνεια των δήμων, μέχρι τις χρηματοδοτήσεις της ΕΚΤ προς τις ελληνικές τράπεζες και τις καταθέσεις των πολιτών του. Αν συνυπολογίσουμε τις ΔΕΚΟ, την αυτοδιοίκηση ως σύνολο και τις περιπτώσεις που δεν έχουν δημοσιευτεί, θα χάσουμε το λογαριασμό. Αυτό δεν ήταν κράτος, ήταν η Μητέρα Τερέζα.

Εύλογα λοιπόν αναρωτιέται κανείς, αν υπάρξει κάποιου είδους κατάρρευση, στάση πληρωμών, ή οποιαδήποτε άλλη ανωμαλία (ακόμα και πολιτικής φύσεως), ποια θα είναι η οικονομική δυνατότητα του κράτους να ανταποκριθεί σε όλες αυτές τις εγγυήσεις. Και επειδή τα κράτη έχουν γενικώς (και σωστά) ασυλία ως προς οικονομικής φύσεως θέματα, γεννάται ένα ερώτημα περί προτεραιοτήτων. Αν δηλαδή αυτή ή μια άλλη κυβέρνηση έρθει αντιμέτωπη με μια ανώμαλη κατάσταση, προφανώς θα κοιτάξει να καλύψει πρώτα βασικές ανάγκες του πληθυσμού. Και είναι εξαιρετικά απλό τέτοιου είδους εγγυήσεις να μεταλλαχθούν με μια νυχτερινή τροπολογία. Αυτό το σενάριο θα ήταν καταταγμένο στην επιστημονική φαντασία, αν η ωμή πραγματικότητα δε μας έφερνε προ των πυλών μιας τέτοιας ανωμαλίας (αναδιάρθρωση).

Όποιος ασχολείται με προτάσεις και λύσεις για έξοδο από την κρίση, θα πρέπει να υπολογίσει την παράμετρο ‘’τραπεζικό σύστημα’’. Γιατί είναι ωραίο να λες ότι θα προχωρήσω σε αναδιάρθρωση, ιδέα με την οποία φλερτάρουν όψιμα αρκετοί βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, αλλά είναι αφελές να πιστεύεις ότι την επόμενη ημέρα όλα θα είναι όπως πριν και το χρέος σου θα είναι μειωμένο και εξυπηρετήσιμο.

Η δε αριστερά κομπάζει περί κρατικοποίησης των τραπεζών. Θα απαντούσα ότι δεν υπάρχει πιο εφιαλτικό σενάριο, όχι γιατί είμαι ιδεολογικά κολλημένος απέναντι σε θέματα κρατικοποιήσεων, αλλά γιατί σε μια τέτοια περίπτωση, το κράτος θα αναλάμβανε επισήμως τα τραπεζικά χρέη, πολλές δεκάδες δις, τα οποία απλά δεν αντέχει.

Κακοφωνίξ

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση