“Μαθήματα από το Βυζάντιο”

O ανακριβής ιστορικός παραλληλισμός

με την Κωνσταντινούπολη

Μιλώντας στο προσωπικό του για την επέτειο των 90 ετών από την ίδρυση των σοβιετικών μυστικών υπηρεσιών, ο Νικολάϊ Πατρούσεβ, επικεφαλής της ρωσική υπηρεσίας πληροφοριών FSB, έκανε έναν ιστορικό αντιπερισπασμό.
“Αυτοί που μελετούν την ιστορία γνωρίζουν ότι οι μυστικές υπηρεσίες υπήρχαν και πριν από τη Σοβιετική Ένωση”.
“H Σοφία Παλαιολόγου, παντρεύτηκε τον Ιβάν τον Γ, και καθώς ήταν ανιψιά του Αυτοκράτορα του Βυζαντίου, έδινε εξαιρετική σημασία σε ζητήματα ασφαλείας”.
Λίγοι από τους ακροατές του κατάλαβαν τι ακριβώς εννοούσε.
Το μυστήριο λύθηκε μερικές εβδομάδες αργότερα, όταν η ρωσική κρατική τηλεόραση μετέδωσε μια ταινία, με τίτλο, “ H καταστροφή της Αυτοκρατορίας: Ένα Μάθημα από το Βυζάντιο”.
H ταινία αποδείχθηκε τόσο δημοφιλής που επαναλήφθηκε με την προσθήκη τηλεοπτικής συζήτησης, που κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, η Ρωσία μπορεί να υπάρξει στο μέλλον μόνον ως ορθόδοξη χριστιανική Αυτοκρατορία.
Ο συγγραφέας και αφηγητής της ταινίας, είναι ο ιερέας Πατέρας Τιχόν Σεβκούνοβ, επίσημος εξομολογητής του προέδρου της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν.
Τις τελευταίες εβδομάδες η ταινία αυτή έχει μετατραπεί στην πιο πολυσυζητημένη ταινία της πρόσφατης ιστορίας.
Οι ηγέτες της Ρωσίας συχνά αναφέρονται στην ιστορία για να τεκμηριώσουν την ορθότητα των πράξεων τους. Ο πρόεδρος Πούτιν από την αρχή της προεδρίας του επιβεβαίωσε το έντονο ενδιαφέρον του για την ιστορία, όταν αποκατέστησε τον ύμνο της εποχής του Στάλιν, ως εθνικό ύμνο της Ρωσίας.
Το 2007 προώθησε ένα σχολικό βιβλίο που χαρακτήριζε την περίοδο Στάλιν ως αναγκάιο κακό. Όταν οι πρώην σοβιετικές δημοκρατίες αναφέρονται στις “σοβιετικές βαρβαρότητες”, η ρωσική κυβέρνηση κάνει λόγο για “παραχάραξη της Ιστορίας”.
Πριν από λίγες ημέρες σε μυστική σύσκεψη στο ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών συζητήθηκε το ζήτημα της “αντιμετώπισης του προβλήματος της παραχάραξης της ρωσικής ιστορίας ως ζήτημα μεγάλης εθνικής σημασίας”.
Στο μυαλό και τη γλώσσα των ανθρώπων που κυβερνούν σήμερα τη Ρωσία, η Ιστορία είναι ένα πανίσχυρο εργαλείο.
Η προβολή της ταινίας έγινε στο πλαίσιο αυτής της πολιτικής.
Στην ταινία ο Πατέρας Τιχόν ταξιδεύει με πλήρη ιερατική περιβολή από την χιονισμένη Κωνσταντινούπολη ως τη Βενετία, και τονίζει ότι η Δύση “θρέφει γεννετικό μίσος για το Βυζάντιο και την πνευματική του κληρονόμο που είναι η Ρωσία”.
Σύμφωνα με την ρωσική ταινία, η πλούσια και πολιτισμένη πρωτεύουσα του Βυζαντίου, η Κωνσταντινούπολη, ήταν το αντικείμενο του φθόνου των “επιθετικών βαρβάρων της Δύσης”, που την λεηλάτησαν κατά τη διάρκεια της 4ης Σταυροφορίας του 1204.
Ο Πατέρας Τιχόν λέει ότι “ο μοντέρνος καπιταλισμός χτίστηκε πάνω στη λεηλασία του Βυζαντίου και την τοκογλυφία των Εβραίων”.
“To πρώτο λάθος του Βυζαντίου ήταν ότι εμπιστεύθηκε τη Δύση”. Στην ταινία η Δύση παρομοιάζεται με κοντόχοντρο άνθρωπο που φορά μια βενετική μάσκα με μακρυά μύτη.
“Το Βυζάντιο παρέδωσε τομείς - κλειδιά της οικονομίας, όπως το εμπόριο και η συλλογή δασμών, σε δυτικούς επιχειρηματίες και άπληστους ευγενείς”.
Χρησιμοποιώντας έναν όρο που είναι αντιληπτός στη σημερινή Ρωσία, ο Πατέρας Τιχόν αναφέρει την ύπαρξη ενός “Ταμείου οικονομικής σταθερότητας”, μιλώντας για τα επιτεύγματα του βυζαντινού Αυτοκράτορα Βασιλείου του 2ου, νονού και πνευματικού πατέρα του Πρίγκηπα Βλαδίμηρου της Ρωσίας, που κατέπνιξε όλες τις αποσχιστικές τάσεις στη ρωσική αυτοκρατορία και έκλεισε πολλούς από του ευγενείς στη φυλακή.
Όμως μπορεί ένας ισχυρός αυτοκράτορας να έχει ένα αδύναμο διάδοχο.
Η ταινία έγινε πριν ο πρόεδρος Πούτιν επιλέξει τον Ντμίτρι Μεντβέντεφ ως διάδοχο του για το προεδρικό χρίσμα, για τις εκλογές που θα γίνουν στις 2 Μαρτίου.
Το νόημα της ταινίας είναι ολοφάνερο και δεν μπορεί, παρά να μεταφερθεί με ευθύτητα στους Ρώσους. “Το Βυζάντιο, αντί να παραμείνει πιστό στις αξίες του, προσπάθησε να εκσυγχρονιστεί, όπως απαιτούσε η Δύση, με αποτέλεσμα να πληρώσει το τίμημα.
“To δυστύχημα είναι η εισαγωγή ατομιστικών ιδεών, που κατέστρεψαν τις αξίες του Βυζαντίου, με αποτέλεσμα ο λαός να χάσει την πίστη στη ηγεσία του”.
O Σεργκέϊ Ιβανόφ, ο διασημότερες ρώσος μελετητής του Βυζαντίου, ότι η ταινία “συμπηκνώνει χίλια χρόνια ιστορίας του Βυζαντίου και μεταφέρει τα συμπεράσματα της στη σημερινή Ρωσία. Η ταινία δεν αναφέρεται ιδιαίτερα στην πραγματική ιστορία του Βυζαντίου. Ούτε η ιστορία, ούτε η Ορθόδοξη Χριστιανική πίστη είναι το πραγματικό αντικείμενο της ταινίας.
“Η απουσία μιας νέας ιδεολογίας στη Ρωσία μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οδηγεί την ρωσική κυβέρνηση σε σφετερισμό της ιστορίας της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ώστε να δικαιολογήσει την ξενοφοβική και αντιδυτική πολιτική της”, σχολιάζει αναλυτής στο περιοδικό Economist.

H ταινία μεταδίδει επίσης ένα μήνυμα προς τον πρόεδρο Πούτιν: “Μην εμπιστεύεσαι τη Δύση, γατζώσου στην εξουσία και ακολούθησε πολιτική απομόνωσης της χώρας”.
O Πατέρας Τιχόν αλλά και η ρωσική κρατική τηλεόραση δεν ενδιαφέρεται για το ότι η ρωσική Αυτοκρατορία κέρδισε περισσότερα κάνοντας άνοιγμα στη Δύση, παρά ότι ακολούθησε πολιτική απομονωτισμού, γράφει το περιοδικό Economist.
“To Βυζάντιο ήταν η πηγή της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης για τη Ρωσία, αλλά ελάχιστοι Τσάροι θεωρούσαν το Βυζάντιο ως το ιδανικό πολιτικό μοντέλο”.
Γι αυτό και αποκάλεσαν τη Μόσχα, Τρίτη Ρώμη και όχι δεύτερη Κωνσταντινούπολη.
“O Στάλιν αναζωωγόνησε τις σπουδές για το Βυζάντιο, μαζί με την ιδέα του Ιμπεριαλισμού”, τονίζει ο Πατέρας Τιχόν.
“Ο Στάλιν γνώριζε από που να αντλήσει μαθήματα και ιστορικά παραδείγματα”.
H παραχάραξη της ιστορίας, μπορεί όμως να οδηγήσει σε επανάληψη κάποιων από τις τραγωδίες του 20ου αιώνα.

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση