"Εποικοδομητικά" τερτίπια Ερντογάν σε Αιγαίο - Ανατολική Μεσόγειο

Του Κώστα Ράπτη

Η λέξη του συρμού είναι η "εποικοδομητικότητα". Είναι αυτή με την οποία η γειτονική Τουρκία υποτίθεται ότι αντιμετωπίζει τα ζητήματα του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου, όπως φρόντισε να τονίσει ο Ταγίπ Ερντογάν κατά τις πρόσφατες τηλεφωνικές επικοινωνίες του τόσο με τον Εμανουέλ Μακρόν όσο και με την Άνγκελα Μέρκελ.

Πρόκειται για την ελάχιστα συγκαλυπτόμενη προσπάθεια της Άγκυρας να απομονώσει, ει δυνατόν, την Αθήνα και τη Λευκωσία, σύροντάς τις σε παραχωρήσεις, υπό τις ευλογίες του ευρω-ατλαντικού παράγοντα, ο οποίος δεν αρέσκεται σε περιττές αντιπαραθέσεις στην περιοχή αυτήν τη στιγμή και βρίσκεται εν τω μέσω μιας συνολικής αναδιαπραγμάτευσης με την Τουρκία για την πλήρη επανένταξή της στους σχεδιασμούς της Δύσης για τη νέα όψη της Μέσης Ανατολής και την ανάσχεση του ευρασιατικού διδύμου Ρωσίας-Κίνας.

"Εποικοδομητικότητα" είναι αυτό που θέλει να εμφανίσει η χώρα του Ταγίπ Ερντογάν τόσο με τη συμμετοχή της στην επικείμενη πενταμερή διάσκεψη για το Κυπριακό (την ίδια ώρα, βέβαια, που απορρίπτει την επίσημη συμμετοχή της Ε.Ε. και εκβιάζει την αλλαγή του πλαισίου επίλυσης σε μια "λύση δύο κρατών" ), όσο και με τα ανοίγματα σε λοιπές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, όπως η Αίγυπτος και το Ισραήλ, και βεβαίως τις ελληνοτουρκικές διερευνητικές επαφές – αυτές των οποίων η επανέναρξη αποφόρτισε κάθε σκέψη για επιβολή νέων ευρωπαϊκών κυρώσεων κατά της Τουρκίας από την Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής της 25ης Μαρτίου.

Ο 62ος γύρος των διερευνητικών επαφών θα πραγματοποιηθεί στην Αθήνα (μετά από αυτόν της Κωνσταντινούπολης στις 25 Ιανουαρίου) την επομένη της Καθαράς Δευτέρας, όπως ανακοινώθηκε μόλις την Τετάρτη, αρχικά από την τουρκική πλευρά, η οποία μέχρι τότε είχε αφήσει αναπάντητη την ελληνική πρόσκληση για τις 3-5 Μαρτίου. 

Talks about talks

Με την Αθήνα να επιμένει ότι οι συνομιλίες είναι πάντοτε "διερευνητικές" και την Άγκυρα να τις έχει βαφτίσει ήδη "συμβουλευτικές", οι δύο αντιπροσωπείες υπό τον πρέσβη Παύλο Αποστολίδη και τον μόνιμο υπηρεσιακό υφυπουργό Εξωτερικών Σεντάτ Ονάλ θα συναντηθούν σε ανεπίσημο χώρο, δίχως την κάλυψη των μέσων ενημέρωσης – παρότι τον Ιανουάριο η τουρκική πλευρά τις είχε αιφνιδίως μεταφέρει στο ανάκτορο του Ντολμάμπαχτσε, παρουσία του προεδρικού συμβούλου Ιμπραχίμ Καλίν και με πιέσεις για έκδοση και κοινού ανακοινωθέντος.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι διερευνητικές μετατρέπονται σε talks about talks, κατά τη διπλωματική ορολογία, καθώς οι δύο πλευρές διαφωνούν για το εύρος της ατζέντας, την οποία η Αθήνα επιθυμεί αυστηρά προσηλωμένη στην οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών, ενώ η Άγκυρα επιδιώκει να διευρύνει, εκμεταλλευόμενη την εμπιστευτικότητα της διαδικασίας.

Εξού και η σολομώντεια λύση που επινοήθηκε είναι να αφιερωθεί στις διερευνητικές μόνο η 16η Μαρτίου και την επομένη να διοργανωθεί συνάντηση του Σεντάτ Ονάλ με τον Γ.Γ. του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, πρέσβη Θεμιστοκλή Δεμίρη, σε αναβίωση των άλλοτε τακτικών "πολιτικών διαβουλεύσεων" των δύο χωρών, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν για τελευταία φορά τον Ιανουάριο του 2020 πριν από την επιβάρυνση του κλίματος από τα περσινά επεισόδια του Έβρου, τη μετατροπή της Αγίας Σοφίας σε τζαμί και την αντιπαράταξη των ναυτικών δυνάμεων Ελλάδας και Τουρκίας το καλοκαίρι στην ανατολική Μεσόγειο.

Στο μικροσκόπιο ο ρόλος της Αιγύπτου

Πολύ τολμηρότερο παιχνίδι παίζει η Άγκυρα σε ό,τι αφορά τον "διεμβολισμό" των τριμερών συνεργασιών που έχουν συμπήξει η Ελλάδα και η Κυπριακή Δημοκρατία με την Αίγυπτο και το Ισραήλ. Ένα παιχνίδι του οποίου η επιτυχία φαίνεται πως κρίνεται σε μεγάλο βαθμό στη Λιβύη.

Ήδη το φλερτ της Άγκυρας προς το Κάιρο, με δηλώσεις των Τσαβούσογλου και Καλίν που άφηναν ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας τουρκο-αιγυπτιακής οριοθέτησης θαλάσσιων δικαιοδοσιών, θορύβησε την Αθήνα, όπως προκύπτει από την τηλεφωνική επικοινωνία του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον στρατάρχη Σίσι την περασμένη εβδομάδα και την εσπευσμένη επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια τη Δευτέρα στο Κάιρο.

Η υπουργική επίσκεψη (στην οποία συμμετείχαν ο Γενικός Γραμματέας και στελέχη της Ειδικής Νομικής Υπηρεσίας του Υπουργείου, καθώς και της Υδρογραφικής Υπηρεσίας του Πολεμικού Ναυτικού) επικεντρώθηκε στα "τεχνικά", όπως χαρακτηρίσθηκαν από ελληνικής πλευράς, προβλήματα που προκάλεσε η αιγυπτιακή πρωτοβουλία να οριοθετήσει θαλάσσιο οικόπεδο της δικαιοδοσίας της, κατά τρόπο που να αποδέχεται σιωπηρά τις αξιώσεις της Τουρκίας για την έκταση της δικής της οικονομικής της ζώνης.

Για το συγκεκριμένο πρόβλημα η λύση που επελέγη ήταν ο τεμαχισμός του αιγυπτιακού οικοπέδου, ώστε να εφάπτεται προς ανατολάς με τον 28ο μεσημβρινό, ο οποίος και αποτελεί το όριο της ελληνο-αιγυπτιακής μερικής οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών που υπογράφηκε το περασμένο καλοκαίρι. 

Τα βλέμματα στη Λιβύη

Είναι εξαιρετικά παρακινδυνευμένο και πρόωρο να μιλήσει κανείς για επαναπροσέγγιση Αιγύπτου και Τουρκίας δεδομένου του στρατηγικού βάθους των τριβών μεταξύ των δύο χωρών. Ωστόσο, η διάθεσή τους για εκτόνωση είναι επίσης δεδομένη.

Καθόλου τυχαία, οι δύο χώρες δοκιμάζουν αυτή την εποχή τον συμβιβασμό των αντιτιθέμενων συμφερόντων τους στη Λιβύη, όπου μόλις έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης μεταβατική κυβέρνηση εθνικής ενότητας, προς ικανοποίηση του διεθνούς ακροατηρίου, με εκπροσώπηση και των εκλεκτών της Άγκυρας, που ασφαλώς θα δώσουν αγώνα για τη διάσωση του τουρκο-λιβυκού μνημονίου. 

Το ασαφές μέλλον του EastΜed

Επιπλέον, στην προσπάθειά της να πλησιάσει, λόγω των ευρύτερων αλλαγών στην περιοχή, το Ισραήλ η αιγυπτιακή κυβέρνηση έδωσε σοβαρό πλήγμα στο σχέδιο για τον υποθαλάσσιο αγωγό EastMed, στενά συνδεδεμένος με τη διεκδίκηση εφαπτόμενων θαλάσσιων δικαιοδοσιών της Ελλάδας και της Κύπρου. Πλέον, πέρα από τις τεράστιες τεχνικές απαιτήσεις και τα σοβαρότατα προβλήματα επαρκούς τροφοδοσίας, χρηματοδότησης και βιωσιμότητας που ήδη αντιμετώπιζε, το σχέδιο σκοντάφτει στην επιλογή των δύο πλησιέστερων συμμάχων της Αθήνας και της Λευκωσίας στην ανατολική Μεσόγειο να ενισχύσουν τη μεταξύ τους συνεργασία, εξετάζοντας τη μεταφορά φυσικού αερίου από τα ισραηλινά κοιτάσματα σε αιγυπτιακό σταθμό υγροποίησης. Το ότι ο Ισραηλινός υπουργός Ενέργειας ακόμη επιμένει ότι ο EastMed μπορεί να ολοκληρωθεί εντός πενταετίας είναι μια πολιτική δήλωση, η σημασία της οποίας θα πρέπει να σχετικοποιηθεί.

Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση