Ο Ερντογάν εξευτελίζει την Ευρώπη

Ο “μικρός σουλτάνος” χρησιμοποιεί τα πάντα, δοκιμάζοντας τις αντιστάσεις της Ευρώπης, που κοιμάται…

Ενώ ονειρευόμαστε καθαρές και, πάνω απ’ όλα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, τα αποθέματα ορυκτών ταράζουν την ανατολική Μεσόγειο, γράφει ο αναλυτής Guy Konopnicki στο Marianne.

Η Τουρκία του Ταγίπ Ερντογάν πραγματοποιεί γεωτρήσεις φυσικού αερίου στα χωρικά ύδατα της Κύπρου και αναπτύσσει το ναυτικό της κοντά στα ελληνικά νησιά. Το καθεστώς της Άγκυρας, με την ατιμωρησία που απέκτησε κατά τον Ψυχρό Πόλεμο, πάντα μέλος του ΝΑΤΟ, απειλεί να λεηλατήσει τους πόρους της Κύπρου, μιας χώρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και να εποφθαλμιώ αυτούς της Ελλάδας.

Η Γαλλία απειλεί, υπόσχεται να προστατεύσει τους Έλληνες. Δεν είναι ακόμα πόλεμος, αλλά πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις για να ξεσπάσει. Από τότε που τίθεται το ερώτημα, πόσο μακριά μπορεί να φτάσει ο Τούρκος πρόεδρος!

Ο Erdogan χρησιμοποιεί τα πάντα. Οι απειλές κυρώσεων δεν τον σταματούν. Χειρότερα. Τον εξυπηρετούν, επιτρέποντάς του να επιδεινώσει τον εθνικισμό, να εμφανιστεί ως ο ήρωας της Τουρκίας, ο νέος σουλτάνος, ο κληρονόμος του Οθωμανικού μεγαλείου, παρά τη σοβαρή εκλογική αποτυχία που υπέστη.

Η Γαλλία μπορεί πάντα να συνοφρυώνεται κατά τις διεθνείς συναντήσεις, να υπενθυμίζει τις αρχές και να στείλει τον στόλο της για περιπολία στα ύδατα της ανατολικής Μεσογείου.


Τον Erdogan δεν τον νοιάζει. Κανείς δεν τον εμπόδισε να βομβαρδίσει τους Κούρδους ή να υποβιβαστεί στη Λιβύη. Και μάλιστα, η Ευρώπη έδειξε μία ακλόνητη ενότητα για να καλέσει την Ελλάδα στη νομισματική τάξη, αλλά δεν φαίνεται να βιάζεται να μιλήσει με μία φωνή, όταν πρόκειται για ελληνικά και κυπριακά χωρικά ύδατα, επειδή η Τουρκία δεν έχει μόνο όπλα, έχει επίσης πρόσφυγες, τους οποίους απειλεί τακτικά να τους αφήσει να φύγουν.

Το χειρότερο δεν συμβαίνει πάντα, ο θρίαμβος του Erdogan δεν είναι αναπόφευκτος. Ο μικρός σουλτάνος χρησιμοποιεί τα πάντα, δοκιμάζοντας τις αντιστάσεις της Ευρώπης, οι οποίες δεν είναι βέβαιο ότι είναι σφυρηλατημένες, όταν αγγίζει κανείς τα ελληνικά σύνορα.

Μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, η σύγκρουση έχει μακρά ιστορία

Ιστορική αναδρομή στα εκατό χρόνια εντάσεων Ελλάδας-Τουρκίας, επιχειρεί το περιδικο Le Point με τον δημοσιογράφο François-Guillaume Lorrain να αναφέρει:

«Είναι μια συνήθεια, μία μακρά ιστορία. Η στρατιωτική ένταση μεταξύ των Ελλήνων και των Τούρκων που οφείλεται στα αποθέματα φυσικού αερίου και υδρογονανθράκων γύρω από το νησί Καστελόριζο της Δωδεκανήσου (Megisiti) είναι μόνο το δέκατο έβδομο επεισόδιο, μιας σύγκρουσης, στην οποία είναι αντιμέτωπες οι δύο χώρες εδώ και έναν αιώνα.

Όπως μας υπενθυμίζει ο Samim Akgönül *, διευθυντής του τουρκικού τμήματος σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Στρασβούργου, οι δύο χώρες γεννήθηκαν και οι δύο από τη μεταξύ τους αντίθεσή.
«Το 1830, η Ελλάδα ιδρύθηκε με την απελευθέρωση από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το 1923, η Τουρκία του Μουσταφά Κεμάλ διεκδίκησε την ταυτότητά της, χάρη στον πόλεμο που κέρδισε εναντίον των Ελλήνων, αυτόν που οι Τούρκοι αποκαλούν Πόλεμο της Ανεξαρτησίας και οι Έλληνες «καταστροφή της Μικράς Ασίας».

Ο Akgönül επιμένει στη σχεδόν αναπόφευκτη αντίθεση των δύο μεγάλων κοινοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, των Ελλήνων και των Τούρκων, που κυριάρχησαν στη διοίκηση και την οικονομία:

«Είναι μια διαφορετικότητα στην κορυφή, μια μονομαχία γειτνίασης. Μέσα σε μια σύνθετη αυτοκρατορία, η άνοδος του εθνικισμού ήταν μια πραγματική βόμβα τον 19ο αιώνα, η οποία εξερράγη τον 20ο αιώνα. «Παντού αναπτύσσεται η ιδέα ενός μεγάλου έθνους: υπάρχει η Μεγάλη Ελληνική Ιδέα, η μεγάλη Βουλγαρία, η μεγάλη Σερβία, η μεγάλη Αλβανία … και σύντομα, η μεγάλη Τουρκία. Όταν δύο «Μεγάλοι» συναντιούνται το 1923, οι Τούρκοι υπερισχύουν των Ελλήνων.

Στην πραγματικότητα, μετά το τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, που χαρακτηρίστηκε από την ήττα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την ανακωχή του Μούδρου και τη μη ρεαλιστική συνθήκη των Σεβρών, οι Έλληνες, ενθαρρυμένοι, εξαπατημένοι από τους κουρασμένους Άγγλους, θα πιστέψουν, ότι ήρθε η ώρα για την πραγματοποίηση της «Μεγάλης Ιδέας» τους και προσγειώνονται στη Μικρά Ασία, στη Σμύρνη, όπου ζουν πολλοί Έλληνες. Κάνοντας το λάθος να προχωρήσουν στην ενδοχώρα, παρασύρονται από τους Τούρκους. Οι σφαγές Ελλήνων στη Σμύρνη – ο Hemingway παρών, ήταν μάρτυρας – είναι απάντηση σε σφαγές Τούρκων στην ίδια πόλη. Στη συνέχεια τίθεται σε εφαρμογή μια διαδικασία, η οποία συνίσταται στον φυσικό διαχωρισμό των δύο κοινοτήτων.

Η Συνθήκη της Λωζάνης, τον Ιούλιο του 1923, δημιουργεί μια ιλιγγιώδη ανταλλαγή πληθυσμών. 1,5 εκατομμύρια Έλληνες από τη Μικρά Ασία, μερικές φορές προερχόμενοι από την Καππαδοκία – Τουρκόφωνοι Ορθόδοξοι – εντάχθηκαν σε 3 εκατομμύρια Έλληνες της ηπειρωτικής χώρας, ενώ 500.000 Τούρκοι – ειδικά Κρητικοί Μουσουλμάνοι – ακολούθησαν το αντίθετο μονοπάτι. Είναι η πρώτη ανταλλαγή πληθυσμών στην ιστορία.

Ωστόσο, οι δύο αρχηγοί κρατών, ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ για τους Τούρκους, ο Ελευθέριος Βενιζέλος για τους Έλληνες, κατάφεραν να διευθετήσουν τις διαφορές και υπέγραψαν το 1930 μια συνθήκη της Άγκυρας, που διευθετούσε τους λογαριασμούς. Στο τέλος του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου, το αρχιπέλαγος των Δωδεκανήσων πέρασε στα χέρια της Ελλάδας. Αυτά τα νησιά που βρίσκονται κοντά στην τουρκική ακτή (Ρόδος, Κως, Πάτμος…) βρίσκονται στο επίκεντρο των τρεχουσών εδαφικών διαφορών. Ανήκαν προηγουμένως στους Ιταλούς, που τα είχαν αποκτήσει το 1919, από τα ερείπια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

«Αλλά το 1945, η Τουρκία δεν είναι ακόμη πρόβλημα», διευκρινίζει ο Akgönül. Χαρακτηρισμένη από τον αντικομμουνισμό, η Τουρκία κλήθηκε από το 1949 να προσχωρήσει στο Συμβούλιο της Ευρώπης, στη συνέχεια στο ΝΑΤΟ και, όπως οι Έλληνες, έστειλε στρατιώτες για να πολεμήσουν στην Κορέα, παράλληλα με τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η κρίση του Σουέζ πυροδοτεί το Κυπριακό

Σύμφωνα με τον Akgönül, το σημείο καμπής είναι η κρίση του Σουέζ το 1956. «Ο Nasser έχοντας εθνικοποιήσει το κανάλι, οι Άγγλοι χάνουν το ενδιαφέρον τους για την Κύπρο, την οποία μέχρι τότε ήλεγχαν. Η Μεγάλη Βρετανία βρίσκεται επίσης εν μέσω της ιμπεριαλιστικής απόσυρσης και αποσύρεται από το παιχνίδι.

Όπως η ιστορία έχει συχνά επιβεβαιωθεί, όταν οι αποικιακές δυνάμεις αποχωρούν, το κενό που δημιουργείται, προκαλεί συγκρούσεις μεταξύ των τοπικών δυνάμεων. Οι Συμφωνίες της Ζυρίχης δημιουργούν μια Κυπριακή Δημοκρατία, με επικεφαλής τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, με την εγγύηση τριών κρατών, Ελλάδας, Τουρκίας και Μεγάλης Βρετανίας. Το 1963, προχωράμε προς ένα δικοινοτικό νησί με ποσοστώσεις δυσμενείς για την τουρκική μειονότητα. Η Άγκυρα θέλει να παρέμβει:

«Οι Τούρκοι σταματούν με μια πολύ σταθερή επιστολή [από τον Αμερικανό πρόεδρο] Lyndon Johnson, που τους επισημαίνει, ότι αν οι Σοβιετικοί αντιδράσουν, δεν θα βασίζονται στη βοήθεια της Ουάσινγκτον. Αναδυόμαστε από την κρίση της Κούβας. Η Άγκυρα υποχωρεί. Ένα πραξικόπημα που έγινε το 1974 από τους Έλληνες κατά του Μακαρίου στη Λευκωσία προκαλεί δολοφονίες και συλλήψεις πολλών Τούρκων στην Κύπρο. Αυτή τη φορά, η Άγκυρα διαβαίνει τον Ρουβίκωνα. Η πρώτη επέμβαση χαιρετίζεται από την διεθνή γνώμη, αλλά η δεύτερη, λιγότερο εκτιμώμενη, τιμωρεί με τη διχοτόμηση του νησιού σε δύο μέρη.

1974: δημιουργία της σύγκρουσης στο Αιγαίο Πέλαγος

«Από το 1974 εμφανίζεται η σύγκρουση στο Αιγαίο, μέχρι τότε ανύπαρκτη. Η Τουρκία εφευρίσκει παλιά εμπόδια. Εκείνη την εποχή, οι εντάσεις επιδεινώθηκαν από την αναζήτηση πετρελαίου γύρω από τα Δωδεκάνησα. Σήμερα αφορά το αέριο. Το 1987, στη συνέχεια το 1996, το νησάκι Ίμια (Kardak) έφερε τις δύο χώρες στο χείλος του πολέμου. Σχεδόν κάθε χρόνο, οι «dogfights» (εναέριες μονομαχίες, χωρίς πυρά) φέρνουν αντιμέτωπες τις δύο χώρες σε αυτόν τον χώρο.

«Αλλά είναι η πρώτη φορά που ο Recep Tayyip Erdogan, ο οποίος τρέφεται από εντάσεις και έναν πολεμικό λόγο, αναδύει το ζήτημα του Αιγαίου», σημειώνει ο Akgönül. Θα περάσει το κατώφλι ενός αποτελεσματικού πολέμου, από τον οποίον φαίνεται να τον αποτρέπει η Angela Merkel; Θα σύρει τη χώρα του σε ανοιχτή σύγκρουση με την Ευρώπη, αφού η Ελλάδα θα καταφύγει πίσω από την ευρωπαϊκή ένοπλη δύναμη; Στο τέλος μιας βασιλείας, τα χειρότερα δεν μπορούν ποτέ να αποκλειστούν.

HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση