Είναι ρεαλιστικό να αναμένουμε βοήθεια σε πιθανή ελληνοτουρκική διένεξη;

Oι κύριες ρυθμιστικές δυνάμεις της Αν. Μεσογείου φαίνεται να έχουν αναπτύξει σοβαρές διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία οι οποίες δύσκολα θα ανατραπούν

Η Τουρκία έχει υπεισέλθει σε μια φάση υπερεπέκτασης του ζωτικού χώρου της και επιδιώκει τον έλεγχο των θαλάσσιων οδών από το Αιγαίο μέχρι την Αδριατική και από το Σουέζ μέχρι τον Εύξεινο Πόντο, παρόλα τα τεράστια εσωτερικά της προβλήματα. Βρίσκεται στο χείλος της χρεοκοπίας αλλά καταφέρνει να επιβιώνει με διάφορους ελιγμούς που της επιτρέπει αφενός η ύπαρξη εθνικού νομίσματος και αφετέρου η μαύρη οικονομία, και οι ενέσεις ρευστότητας από το Κατάρ, αλλά και από την κυβέρνηση Σάρατζ, η οποία τις έδωσε 12 δισ δολάρια κατά τη διάρκεια των εχθροπραξιών στη Λιβύη, σύμφωνα με το Middle East Online.

Εκ πρώτης όψεως τα ανοίγματα της Τουρκίας στο Βόρειο Ιράκ, την Συρία και την Λιβύη, μπορεί να δίνουν την εντύπωση ότι είναι δύσκολο να ισορροπηθούν αλλά αυτό αποτελεί μια περιορισμένη ανάγνωση των συνθηκών. Στην πραγματικότητα όλα τα ανοικτά μέτωπα της Τουρκίας αποτελούν μέρος ενός ενιαίου-κοινού τρόπου χάραξης της εξωτερικής πολιτικής της. Το Β. Ιράκ και η Συρία επηρεάζουν τις κινήσεις της στην Αν. Μεσόγειο και την Λιβύη και το αντίθετο. Στην ουσία έχει δημιουργήσει ερείσματα και διαπραγματευτικά χαρτιά τα οποία τα χρησιμοποιεί κατά το δοκούν έναντι των μεγάλων δυνάμεων, και με αυτόν τον τρόπο τις πιέζει προς την κατεύθυνση που επιθυμεί.

Έχει δέσει την Αμερική Σύμφωνα με δημοσίευμα της Jerusalem Post, η Τουρκία προσπαθεί να ελέγξει την πολιτική των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ στη Συρία, τη Λιβύη και το Ιράκ. Ζήτησε μάλιστα από τον Ντ. Τραμπ να εμπλακεί πιο ενεργά στη Λιβύη όπου ο ρόλος της Ρωσίας ανησυχεί τις ΗΠΑ. Έμμεσα υπαινίχθηκε ότι εάν οι ΗΠΑ δεν βοηθήσουν την κατάσταση στη Λιβύη, τότε θα μπορούσε να προκληθεί πρόβλημα στην Συρία ή στο Β. Ιράκ, όπου στα μέσα Ιουνίου του 2020 προέβη σε εισβολή σε περιοχές των Κούρδων. H στάση της ενισχύεται και από το γεγονός ότι η Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNA) του Σάρατζ έχει δημιουργήσει ένα καλά χρηματοδοτούμενο φιλοτουρκικό λόμπι στην Ουάσιγκτον, το οποίο εμμέσως πλην σαφώς απειλεί ότι η Τουρκία θα στραφεί προς την Ευρασία και ότι οι ΗΠΑ οφείλουν να υποχωρήσουν στις απαιτήσεις της για να την αποτρέψουν.


Η αδυναμία της Αμερικής να πιέσει την Τουρκία είναι πρόδηλη και από ένα άλλο γεγονός. Εξέχοντες διπλωμάτες όπως ο τέως Πρέσβης της Αμερικής στην Τουρκία (2003–2005), Έρικ Έντελμαν, προκρίνουν τη διεύρυνση της ελληνο-αμερικανικής αμυντικής συνεργασίας, όχι για να επιβραβεύσουν τον πυλώνα σταθερότητας που προσφέρει η στάση της Ελλάδας διαχρονικά, αλλά για να καταστεί εργαλείο αντιστάθμισης της τουρκικής επιθετικής προβολής ισχύος στην Αν. Μεσόγειο και στο Αιγαίο.

Εργαλειοποιεί την Ρωσία και χειραγωγεί την Γερμανία

Παρότι οι ρωσοτουρκικές σχέσεις έδειχναν τα τελευταία χρόνια ότι έχουν συσφιχτεί, η ακύρωση της επίσκεψης των ρώσων υπουργών εξωτερικών και Άμυνας στην Κωνσταντινούπολη στις 14 Ιουνίου 2020, και η ταυτόχρονη στροφή της Τουρκίας προς τον

Ντ. Τραμπ και την Ανγκ. Μέρκελ, αποδεικνύει ότι η Τουρκία χρησιμοποιεί τη σχέση της με τη Ρωσία α λα καρτ, διαπίστωση που προκύπτει και από άλλα γεγονότα που δεν θα αναλυθούν επί του παρόντος. Σε ό,τι αφορά στη βοήθεια που ζήτησε από τη Γερμανία, αυτή έχει σχέση πρώτον, με την ένταση που δημιουργήθηκε με τη Γαλλία, μετά τη στοχοποίηση από τουρκική φρεγάτα ενός γαλλικού πολεμικού πλοίου το οποίο συμμετείχε στην επιχείρηση της ΕΕ «IRINI», και δεύτερον στις διαφορές που έχει με την Ελλάδα, ειδικά στα ζητήματα της Αν. Μεσογείου. Στο σημείο αυτό υπενθυμίζουμε ότι η Τουρκία το 2019 ήταν αποδέκτρια του ενός τρίτου των γερμανικών εξαγωγών όπλων, που ανέρχεται στο ποσό των 344 εκατ. ευρώ. Η Άγκυρα κατέχει την πρώτη θέση του πελατολογίου της γερμανικής αμυντικής βιομηχανίας για το 2019 όπως και για το 2018. Υπενθυμίζεται επίσης ότι στη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη, τον Ιανουάριο 2020, αποκλείστηκε επιδεικτικά η Αθήνα ενώ συμμετείχε επί παραδείγματι το Κονγκό. Η στήριξη της Ανγκ. Μέρκελ στον Τ. Ερντογάν είναι επίσης εμφανής από τα γενναία πακέτα που λαμβάνει η Τουρκία για το μεταναστευτικό/προσφυγικό από την ΕΕ ενώ δεν είναι αμελητέα και η χρηματοδότηση της προκλητικής τουρκικής ακτοφυλακής για την αγορά σκαφών με χρήματα των ευρωπαίων πολιτών.

Οι υπόγειοι δίαυλοι με την Ιταλία

Η Ιταλία διατηρεί μια επαμφοτερίζουσα συμπεριφορά έναντι της Τουρκίας παρότι φαίνεται ότι δεν έχει πάψει να εργάζεται παρασκηνιακά στην προώθηση των τουρκικών θέσεων στην Ευρώπη και αυτό έχει συσχετίζεται με το ότι:

-Ομοίως με τη Γερμανία, η Τουρκία διατηρεί στενούς οικονομικούς δεσμούς με την ιταλική πολεμική βιομηχανία. Το 2018 η Τουρκία ήταν ο τρίτος καλύτερος πελάτης της, αγοράζοντας το 7,5% των εξαγωγών όπλων της Ιταλίας, αξίας 632 εκατ. ευρώ, ενώ έχουν αναπτύξει πολύ στενή συνεργασία στον σχεδιασμό και παραγωγή όπλων οι ιταλικές και οι τουρκικές βιομηχανίες.

-Η Ιταλία απείχε από τη διακυβερνητική συμφωνία Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ για τον EastMed, ενώ αρκέστηκε στην αποστολή μιας τυπικής επιστολής του ιταλού υπουργού Οικονομικής Ανάπτυξης προς τον Έλληνα υπουργό Περιβάλλοντος εκφράζοντας ευχές για την επιτυχία της πρωτοβουλίας, την οποία «η Ιταλία συνεχίζει να στηρίζει και στα πλαίσια των Ευρωπαϊκών Σχεδίων Κοινού Ενδιαφέροντος Project of Common Interest».

-Τον Απρίλιο του 2020, φρεγάτες του τουρκικού και ιταλικού Πολεμικού Ναυτικού πραγματοποίησαν κοινή εκπαίδευση στην Αν. Μεσόγειο. -Ο ιταλός Διοικητής της επιχείρησης «IRINI» στη Λιβύη, διέταξε το ελικόπτερο της ελληνικής φρεγάτας «ΣΠΕΤΣΑΙ» να ελέγξει το φορτηγό πλοίο «CIRKIN» το οποίο μετέφερε πιθανότατα τουρκικό στρατιωτικό υλικό και συνοδευόταν από τουρκικές φρεγάτες. Μόλις οι τούρκοι δήλωσαν ότι το πλοίο είναι «υπό την προστασία της Τουρκίας», ο ιταλός Διοικητής απ’ ευθείας διέταξε το πλήρωμα του ελληνικού ελικοπτέρου να ακυρώσει την νηοψία.

-Το πόσο στενή είναι η ιταλοτουρκική συνεργασία φαίνεται και από το γεγονός ότι, αφού η Ιταλία κατοχύρωσε τα αλιευτικά της δικαιώματα στην συμφωνία οριοθέτησης ΑΟΖ με την Ελλάδα, φημολογείται ότι της ζητήθηκε από την ελληνική κυβέρνηση να μεσολαβήσει στην Άγκυρα προκειμένου να διευθετηθούν τα ζητήματα της ΑΟΖ της Αν. Μεσογείου.

Τι θα γίνει σε περίπτωση ελληνοτουρκικής διένεξης

Λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή συγκυρία που σκιαγραφείται στις ως άνω παρατηρήσεις, καθίσταται προφανές ότι οι κύριες ρυθμιστικές δυνάμεις της Αν. Μεσογείου, φαίνεται να έχουν αναπτύξει σοβαρές διπλωματικές και οικονομικές σχέσεις με την Τουρκία, οι οποίες δύσκολα θα ανατραπούν. Σχέσεις οι οποίες καθορίζουν και την πιθανή στάση τους σε ενδεχόμενη ελληνοτουρκική διένεξη. Δεδομένης μάλιστα της διακριτικής αποστασιοποίησης του Ισραήλ το οποίο ναι μεν επιθυμεί τη συνεργασία αλλά ταυτόχρονα έχει δηλώσει παλαιότερα δια του πρέσβη του στην Αθήνα Yossi Amrani ότι: «Σύμφωνα με την ισραηλινή εμπειρία, δεν πρέπει να αναθέτεις σε κανέναν άλλο τα εθνικά συμφέροντα ή την εθνική άμυνά σου. Και το αναφέρω αυτό ως ένα μήνυμα σε εσάς και στους καλούς Κύπριους φίλους μας ότι πρέπει να επενδύσετε στην εθνική ασφάλειά σας, να αναπτύξετε τις δικές σας εθνικές δυνάμεις και να καθιερώσετε τις συμμαχίες σας», και της αποτυχίας για σύναψη συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ με την Αίγυπτο, μετά από αλλεπάλληλες προσπάθειες (συγκεκριμένα 12 στον αριθμό), είναι μάλλον ξεκάθαρο ότι ο Ελληνισμός (Ελλάδα-Κύπρος) δεν έχει διασφαλίσει στέρεες συνεργασίας οι οποίες θα συνέβαλαν έμπρακτα σε πιθανό ελληνοτουρκικό επεισόδιο. Το ίδιο ισχύει και για την Γαλλία και τα ΗΑΕ, που έχουν απλώς ανοικτά ταχθεί υπέρ των ελληνικών θέσεων με ξεκάθαρη αντιτουρκική στάση, αλλά δεν έχουν συνάψει μαζί μας κάποια αμυντική συνεργασία, λόγω της ελληνικής ολιγωρίας. Τέλος, στην τελευταία επίσκεψη του Κ. Μητσοτάκη στις ΗΠΑ, ο ίδιος ο Ντ. Τραμπ διευκρίνισε ότι δεν προτίθεται να επέμβει σε πιθανή ελληνοτουρκική διένεξη, αφήνοντας αιχμές για τον αν η Ελλάδα θα τα βγάλει πέρα σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο, αλλά ακόμη κι αν το επιθυμούσε θα ήταν μάλλον δύσκολο εν μέσω προεκλογικής περιόδου.

Αποτελεί κοινή διαπίστωση έγκριτων αναλυτών, ότι η χώρα βρίσκεται στα πρόθυρα της μεγαλύτερης κρίσης της νεότερης ιστορίας. Οι επόμενες κινήσεις μας οφείλουν να είναι άμεσες και στρατηγικής σημασίας, συντονίζοντας την διπλωματία μας ώστε να επιτευχθούν χειροπιαστές αμυντικές συνέργειες ως απάντηση στον απροκάλυπτο νεοθωμανικό μαξιμαλισμό.

Κωνσταντίνος Αποστόλου - Κατσαρός
Έθνος


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου