Ο Καποδίστριας, η πανούκλα και το νέο τερατούργημα της αποδόμησης

Του Νεκτάριου Δαπέργολα
Διδάκτορος Ιστορίας

Ζούμε μέρες κορωναϊού, μέρες υπαρκτού μεν κινδύνου αλλά και πρωτοφανούς τρομο-υστερίας, μέρες που μία ασθένεια έχει παραλύσει τα πάντα στη χώρα μας (καθώς και σε μεγάλο μέρος του πλανήτη), χρησιμοποιούμενη ως βασικό μέσο ενός παγκόσμιου νεοταξικού πειράματος. Στον βωμό αυτό έχουν φυσικά επιστρατευτεί σχεδόν άπαντα τα ΜΜΕ (που πλέον αφιερώνουν στην υπόθεση αυτή όχι μόνο εξ ολοκλήρου τα δελτία ειδήσεων, αλλά και μέγα ακόμη μέρος του τηλεοπτικού χρόνου τους), καθώς και όποια ακόμη καθεστωτικά συγκοινωνούντα δοχεία θα μπορούσαν να συνεισφέρουν. Τα πάντα επιτρέπονται άνωθεν (ή μάλλον ενδείκνυνται), ακόμη και παραπομπές στο ιστορικό παρελθόν, για να δικαιολογηθεί ο εγκλεισμός μας στα σπίτια, ο περιορισμός της κυκλοφορίας και κυρίως το χειρότερο όλων: το κλείσιμο των ναών και η απαγόρευση της ορθόδοξης λατρείας. Μια απαγόρευση μάλιστα απόλυτη και ολοκληρωτική, χωρίς έστω αστερίσκους, χωρίς προϋποθέσεις, χωρίς να αφήνει περιθώρια εξαιρέσεων με κάποιες έστω προφυλάξεις.

Και φυσικά επειδή τέτοιες περιπτώσεις από το ιστορικό παρελθόν δεν υπάρχουν, τουλάχιστον έτσι όπως προβάλλονται, η μόνη λύση είναι να προβληθούν και να παρουσιαστούν μέσα από τα γνωστά παραμορφωτικά γυαλιά της αποδόμησης. Προσοχή: δεν λέμε να επινοηθούν, γιατί τα μέλη αυτής της πολυπληθέστατης ομολογουμένως πλέον ομάδας που υποδύονται τους ιστορικούς (ή και άλλους δήθεν επιστήμονες των λεγομένων Ανθρωπιστικών Επιστημών) και που κυριαρχούν πλήρως εδώ και χρόνια στις σχετικές πανεπιστημιακές σχολές, είναι αρκετά προσεκτικά, ώστε να μην επινοούν ανύπαρκτα πράγματα, να μη λένε εξολοκλήρου ψεύδη. Η μέθοδός τους είναι όχι η επινόηση αλλά η διαστρέβλωση, η προκρούστεια αντιμετώπιση των μαρτυριών των ιστορικών πηγών (αλλού η αυθαίρετη προέκταση κι αλλού η αποσιώπηση). Έτσι είναι που ξαναγράφουν συνολικά την Ιστορία, έτσι μάς είπαν για τους συνωστισμούς και για τον μεταρρυθμιστή Κεμάλ, για την ελληνοτουρκική συνύπαρξη πέντε αιώνων, για το ανύπαρκτο Κρυφό Σχολειό, για τη φωτισμένη δεσποτεία του Αλή Πασά, για την ταξική (και όχι εθνική) Επανάσταση του 1821, για το ελληνικό έθνος που διαμορφώθηκε μετά το 1830 και για τόσα πολλά ακόμη. Βρίσκοντας κάποιες μαρτυρίες, τις οποίες ερμηνεύουν αυθαίρετα (μέσα από το πρίσμα των προκατασκευασμένων εθνομηδενιστικών ιδεοληψιών τους), ενώ αποσιωπούν εσκεμμένα όλες εκείνες (σχεδόν πάντα πολύ περισσότερες) που τους «ξεβολεύουν». Αλλοίωση και παραχάραξη είναι ο τρόπος τους.


Και να τι βρήκαν επ’ εσχάτων κάποιοι από αυτούς για να δικαιολογήσουν την κυβερνητική απόφαση για το κλείσιμο των εκκλησιών, αλλά ταυτόχρονα να σαρκάσουν και τους χριστιανούς. Τα ίδια ακριβώς, μας λένε, έκανε και ο Καποδίστριας, όταν τον Απρίλιο του 1828 κλήθηκε να αντιμετωπίσει την πανώλη. Σφράγισε εκκλησίες, απαγόρευσε όλες τις θρησκευτικές τελετές, απαγόρευσε μέχρι και να χτυπούν οι καμπάνες. Έβγαλε έως και σχετικό νόμο. Και «αφού τόσο πιστός χριστιανός ήταν ο Καποδίστριας (που μέχρι και τις προειδοποιήσεις για απόπειρα δολοφονίας του αγνόησε το πρωί της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, για να μη στερηθεί για 2η συνεχή Κυριακή τον εκκλησιασμό) και τόσο τον αγαπάτε εσείς οι σημερινοί πιστοί ως πρότυπο αγνού και ελληνορθόδοξου ηγέτη, σταματήστε λοιπόν τις διαμαρτυρίες για τα τωρινά μέτρα» μάς λένε εμμέσως πλην σαφώς με θριαμβευτικά υπομειδιάματα οι τοιούτοι «ερευνητές». Πιστεύοντας ασφαλώς πως κάτι μέγα εποίησαν και ότι πλέον μας αποστόμωσαν παντελώς.

Αφού όμως εμείς διασκεδάσαμε ήδη με τα ψέματα, ας δούμε τώρα και ποια είναι η αλήθεια.

Κατ’ αρχάς βέβαια θεωρώ χρέος μου να πω ότι ακόμη και αν τα πράγματα είχαν συμβεί έτσι όπως μας λένε τα παπαγαλάκια της αποδόμησης, δεν σημαίνει πως επειδή το έκανε ο Καποδίστριας, είναι απαραιτήτως και σωστό. Το ότι υπήρξε πράγματι ο υποδειγματικός Έλληνας ηγέτης, ο πρώτος και ίσως ο τελευταίος της Σύγχρονης Ιστορίας μας, κι ένας άνθρωπος όχι μόνο με τεράστιες ικανότητες, αλλά και πύρινη ορθόδοξη πίστη και φιλοπατρία, δεν σημαίνει πως ήταν και αλάνθαστος. Λάθος εκτιμήσεις και αποφάσεις πήραν πριν από αυτόν και άλλοι σπουδαίοι ηγέτες, ικανοί και φιλόχριστοι. Τα λάθη όλων αυτών δεν δικαιώνονται από το ότι υπήρξαν οι ίδιοι μεγάλοι. Ακόμη λοιπόν κι αν ο Καποδίστριας είχε όντως προβεί σε κλείσιμο ναών, θα λέγαμε απερίφραστα ότι έκανε ξεκάθαρα λάθος. Όμως, πολύ απλά, δεν το έπραξε.

Όπως προαναφέρθηκε, η μέθοδος των αποδομητών είναι η διαστρέβλωση υπαρκτών γεγονότων. Και στην προκείμενη περίπτωση τα υπαρκτά γεγονότα είναι δύο: το ότι ο Καποδίστριας λίγο αφότου έφτασε στην Ελλάδα, ήρθε πράγματι αντιμέτωπος με κρούσματα πανούκλας, από τον Απρίλιο έως και τον Ιούλιο του 1828 και κυρίως στα νησιά του Σαρωνικού (πρωτίστως δε στην Ύδρα και τις Σπέτσες). Και το ότι τον Αύγουστο του 1828 φαίνεται πως συνετάχθη πράγματι ένας νόμος, όπου περιεχόταν και η διάταξη να εμποδίζονται οι θρησκευτικές τελετές και να μη χτυπούν οι καμπάνες σε περιπτώσεις λοιμωδών επιδημιών. Δε υπάρχει όμως τίποτε άλλο πέρα από αυτά: όλα τα υπόλοιπα που γράφονται είναι κακοήθεις εικασίες και ευφάνταστες ερμηνείες. Κακοήθης αυθαιρεσία είναι κυρίως η προληπτική προέκταση του νόμου του Αυγούστου του 1828 (που ελήφθη εκ των υστέρων και αφορούσε αναφανδόν μελλοντικές ενδεχόμενες καταστάσεις), για να εξαχθούν «συμπεράσματα» για όσα συνέβησαν αρκετούς μήνες πριν. Αντιθέτως, γνωρίζουμε ότι ο Καποδίστριας τον Απρίλιο του 1828 πήρε όντως μέτρα για την πανούκλα, συνιστώντας μεταξύ άλλων να περιοριστούν οι κάτοικοι των συγκεκριμένων περιοχών στα σπίτια τους και να αποφεύγονται οι μεγάλες συναθροίσεις, για κλείσιμο ναών όμως δεν γνωρίζουμε το παραμικρό. Και ακόμη και αν υποθέταμε πως μεταξύ των συστάσεων συγκαταλεγόταν το να μη διεξάγονται πανηγύρεις ή και ακολουθίες με πολυπληθή εκκλησιάσματα (πράγμα όχι απίθανο, αλλά και πάλι εξαιρετικά αμφίβολο), πολύ περισσότερο δεν υπάρχει απολύτως καμία ένδειξη (πόσο δε μάλλον απόδειξη) για το ότι την άνοιξη εκείνη είχαν κλείσει οι ναοί, δεν τελέστηκαν οι Χαιρετισμοί, δεν γίνονταν Θείες Λειτουργίες, δεν πραγματοποιήθηκαν οι Ακολουθίες της Μ.Εβδομάδας, δεν εορτάστηκε το Πάσχα. Το να φανταστούμε λοιπόν κάποια μέτρα ασφαλείας, δείχνει λογικό. Ελλείψει όμως άλλων μαρτυριών και γνωρίζοντας και τη βαθιά ορθόδοξη πίστη του Κυβερνήτη (όπως και τη στενή σχέση του με τη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας), δεν έχουμε δικαίωμα να ισχυριστούμε τίποτε περισσότερο.

Όσο για τον νόμο του Αυγούστου του 1828, η απλή φράση ότι εμποδίζονται οι θρησκευτικές τελετές και δεν σημαίνονται οι κώδωνες, αποτελεί μία εξαιρετικά γενικόλογη διατύπωση που και πάλι δεν γνωρίζουμε έως ποίου σημείου απαγορεύσεις περιλαμβάνει και πάντως καθόλου δεν υπονοεί κατ’ ανάγκη την κατάργηση των Ακολουθιών και ειδικά της Θείας Λειτουργίας (που μπορούν κάλλιστα να γίνονται και υπαίθρια ή γενικότερα σε ελεγχόμενες συνθήκες). Ο νόμος αυτός πάντως έχει και άλλα «προβλήματα», καθώς παρότι συνετάχθη τον Αύγουστο, δεν εστάλη προς ψήφισιν παρά αρκετούς μήνες αργότερα (μέσα στο 1829) και στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως δεν ανεγράφη ούτως ή άλλως ποτέ. Αλλά ακόμη κι αν όντως ψηφίστηκε, δεν εφαρμόστηκε ποτέ από τον ίδιο τον Καποδίστρια, παρότι κρούσματα πανούκλας υπήρξαν και μέσα στο 1829 στην Πελοπόννησο. Και γενικότερα μέτρο που περιλάμβανε κλείσιμο ναών, δεν εφαρμόστηκε ποτέ έκτοτε στην Ελλάδα, παρά μόνο μία φορά στη διάρκεια της Βαυαροκρατίας. Αλλά και τότε, είχε πολύ περιορισμένη χρονικά και τοπικά εφαρμογή (αφορούσε μόνο στο νησί του Πόρου), ενώ και πάλι δεν υπάρχουν μαρτυρίες ότι παρά το προσωρινό κλείσιμο των ναών, έπαυσαν να τελούνται Θείες Λειτουργίες έστω και υπαίθρια ή γενικά υπό τις ελεγχόμενες υγειονομικά συνθήκες που προαναφέραμε. Αντίθετα, εκείνο που σίγουρα μαρτυρείται, είναι ότι και οι ναοί συνέχιζαν να λειτουργούν, έστω και με τους ιερείς μόνο μέσα.

Όλα τα παραπάνω λοιπόν στοιχειοθετούν ένα πολύ χαρακτηριστικό και νωπό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο «ξαναγράφουν» την Ιστορία κάποιοι, διαστρεβλώνοντας και αποδομώντας το παρελθόν. «Επιτυγχάνουν» έτσι στην προκείμενη περίπτωση και την απαράδεκτη απόφαση της σημερινής κυβέρνησης να δικαιολογήσουν, και στους πιστούς να κουνήσουν το δάχτυλο και τον μεγάλο Ιωάννη Καποδίστρια να σπιλώσουν. Και δεν διστάζουν βεβαίως να διασπείρουν και άλλες περίεργες ανακρίβειες, όπως αυτό που διάβαζα πρόσφατα σε άρθρο πανεπιστημιακού τινός (μετέχοντος μάλιστα και στο εθνομηδενιστικό εγχείρημα «Ελλάδα 2021»), που δεν αρκείται στα περί δήθεν κλεισίματος των ναών από τον Καποδίστρια, αλλά αναφέρει κιόλας πως η πανούκλα εθεωρείτο παλαιότερα ότι προήλθε από αιγυπτιακό πλοίο του στόλου του Ιμπραήμ (που είχε φέρει αιχμαλώτους προς ανταλλαγήν), αλλά αυτό δεν ισχύει, γιατί οι επιδημίες στην Ελλάδα είχαν ξεκινήσει «από τα πτώματα Τούρκων, Εβραίων και Αλβανών» που είχαν μείνει για πολύ καιρό άταφα μετά την εκτεταμένη σφαγή που διέπραξαν οι άνδρες του Κολοκοτρώνη στην Τριπολιτσά! Και έτσι, παρότι η πανούκλα όντως προερχόταν από αιγυπτιακό πλοίο, όπως προκύπτει από τις πηγές της εποχής, και επίσης τυγχάνει τουλάχιστον κωμικό να συνδέει κανείς αιτιακά γεγονός του 1828 με κάτι που συνέβη 7 χρόνια πριν, επιχειρείται ύπουλα η σπίλωση και του Κολοκοτρώνη και των Ελλήνων επαναστατών και για τη σφαγή που διέπραξαν αλλά και για τα πτώματα που άφησαν άταφα, προκαλώντας κινδύνους για τη δημόσια υγεία.

Συνοψίζοντας, όσοι ισχυρίζονται ότι ο Καποδίστριας έκλεισε το 1828 τις εκκλησίες και απαγόρευσε τις ιερές ακολουθίες και τη Θεία Λειτουργία, ψεύδονται καταφανώς. Ούτε οι εκκλησίες έκλεισαν ποτέ επί των ημερών του (τα μέτρα κατά της επιδημίας εφαρμόστηκαν σε άλλους τομείς), ενώ και η «προβληματική» νομική διάταξη του Αυγούστου του 1828 όχι μόνο δεν εφαρμόστηκε, αλλά αποτελεί θέμα προς διευρεύνηση ακόμη και το αν ψηφίστηκε και δημοσιεύθηκε καν ποτέ. Υποτιμούν μάλιστα οι εν λόγω «επιστήμονες» και τις συνθήκες εκείνης της εποχής (με μία Ελλάδα κατεστραμμένη, γεμάτη χήρες, γέροντες και ορφανά, γεμάτη αποκαΐδια κι ερείπια, χωρίς γιατρούς και νοσοκομεία και με τον στρατό του Ιμπραήμ λίγο πιο πέρα), καθώς και τη φύση της συγκεκριμένης ασθένειας, που καμία σχέση δεν έχουν με τα σημερινά δεδομένα. Και παρά ταύτα, παρότι υπό το κράτος της αδήριτης ανάγκης ο Καποδίστριας θα μπορούσε να φτάσει έως και σε ακραία μέτρα, ωστόσο δεν το έπραξε.

Τώρα κάποιοι (μεταξύ αυτών δυστυχώς και αρκετοί ρασοφόροι) τον επικαλούνται, για να μας πείσουν ότι καλώς έκλεισαν σήμερα οι ιεροί ναοί, σε μία εντελώς διαφορετική Ελλάδα και για μία όχι ασφαλώς ακίνδυνη ασθένεια, που ωστόσο καμία σχέση δεν μπορεί κανείς σοβαρά έστω και να υπαινιχθεί πως έχει με τον πάλαι ποτέ αποτρόπαιο Μαύρο Θάνατο.

Επειδή όμως η ιστορική αλήθεια είναι πάντα πιο δυνατή από τα αβάσιμα ψεύδη και κακοήθη μυθεύματα, η απόπειρά τους οδηγεί στο ακριβώς αντίθετο αποτέλεσμα εντέλει: αφού ακόμη και η φρικτή πανούκλα δεν έφερε παύση της ορθόδοξης λατρείας σε μία κατεστραμμένη μάλιστα και πλήρως εξαθλιωμένη Ελλάδα, τα γεγονότα του 1828 μας οπλίζουν στην πραγματικότητα με ένα ακόμη επιχείρημα, όταν καταγγέλουμε ως πρωτοφανή και απαράδεκτα όσα συμβαίνουν τώρα…


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση