Η αντίδραση των ΗΠΑ, η μη-αντίδραση της Ευρώπης και η Ελλάδα

Πριν λίγες ώρες, οι Ρεπουμπλικάνοι και οι Δημοκρατικοί συμφώνησαν σε ένα δημοσιονομικό πακέτο μαμούθ, το μεγαλύτερο στη σύγχρονη ιστορία των ΗΠΑ, για την ενίσχυση νοικοκυριών, νοσοκομείων και επιχειρήσεων, ύψους σχεδόν 2 τρισ. δολαρίων. Η συμφωνία επιτεύχθηκε λίγες ώρες αφότου ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι οι ΗΠΑ σύντομα θα αντικαταστήσουν την Ιταλία ως το επίκεντρο της πανδημίας –ίσως κι αυτό έχει τη σημασία του.

O Λευκός Οίκος ζητούσε 500 δισ. δολάρια να τα διαχειρισθεί ο Πρόεδρος εν λευκώ, ενισχύοντας μεγάλες επιχειρήσεις χωρίς κριτήρια και διαφάνεια -μάλιστα ζητούσε να μείνει απόρρητο επί 6 μήνες ποιες επιχειρήσεις ενισχύθηκαν, δηλαδή μέχρι τις προεδρικές εκλογές του Νοεμβρίου. Το Κογκρέσο και η Γερουσία που ελέγχουν μέχρι το τελευταίο δολάριο του αμερικανικού κράτους, αρνήθηκαν να παραχωρήσουν τέτοιο δικαίωμα.

Έτσι, ο Τραμπ (που έχει επικαλεσθεί προεδρικές εξουσίες εν καιρώ πολέμου…) υποχρεώθηκε να δεχτεί έλεγχο δαπανών και, τελικά, επήλθε συμφωνία.

Πρώτο σημαντικό είναι ότι, συνυπολογίζοντας τα τρισεκατομμύρια νομισματικής τόνωσης (φρέσκο χρήμα) της Fed, οι ΗΠΑ ρίχνουν (με άλλα λόγια, κόβουν νέο και) πρακτικά άπειρο χρήμα στην οικονομία για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της επιδημίας.


Επίσης σημαντικό είναι ότι, από τη στιγμή που συνειδητοποιήθηκε το μέγεθος της επερχόμενης οικονομικής ύφεσης και υπήρξε η αρχική απόφαση να ενισχυθεί η οικονομία, όλα κινήθηκαν ταχύτατα –με ρυθμό που είναι αδιανόητος για την Ευρώπη.

Σε συνήθεις καταστάσεις, κατά κανόνα, η έγκριση κάποιας σοβαρής δαπάνης, η θέσπιση ενός νέου νόμου, είναι μια μεγάλη περιπέτεια. Γίνεται πολύ κουβέντα στις επιτροπές (Authorization και Appropriation Committees) του Κογκρέσου και της Γερουσίας, μετά στέλνονται οι ξεχωριστές αποφάσεις τους σε ειδικές επιτροπές για να προσπαθήσουν να τις συγκεράσουν, (τα λεγόμενα Conference Committees) και, τελικά, στις περισσότερες περιπτώσεις, μετά από πολλές εβδομάδες ή/και μήνες, δεν λαμβάνεται καμία απόφαση. Σπανίως θα φτάσει κάτι στο γραφείο του Προέδρου προς υπογραφή. Όταν όμως συμφωνούν να αντιμετωπίσουν μια κρίση, τότε όλα αυτά γίνονται με ταχύτητα φωτός. Όπως συνέβη τώρα, με την απόφαση να στηρίξουν την οικονομία τους.

Το αντίθετο από αυτό που γίνεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Δυστυχώς για την Ευρώπη, ούτε προχθές οι υπουργοί οικονομικών της Ένωσης ούτε χθες οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης μπόρεσαν να καταλήξουν σε κάποια συμφωνία έστω περιορισμένου βεληνεκούς –πολύ περισσότερο σε μια συμφωνία που πράγματι θα ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις.

Ακόμα και αυτή η ιδέα, να μπορεί ο ESM να ανοίγει πιστωτικές γραμμές σε όσες χώρες ζητήσουν, μέχρι ύψους 2% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος της κάθε χώρας (ύψος τελείως ανεπαρκές, που ουσιαστικά χωρίζει τις ευρωπαϊκές χώρες σε εκείνες που είναι ισχυρές και θα στηρίξουν τις κοινωνίες και τις οικονομίες τους και σε εκείνες που δεν είναι ισχυρές και δεν θα μπορέσουν να στηρίξουν τις δικές τους κοινωνίες και οικονομίες με σχετικά αποτελεσματικό τρόπο…), ακόμα κι αυτή παραπέμφθηκε στο αυριανό συμβούλιο κορυφής.

Ενώ η ιδέα ενός ευρωπαϊκού ομολόγου για τον κορωνοϊό (μια περιορισμένη εκδοχή της παλιά ιδέας για ευρωομόλογο…), παρότι έχει την υποστήριξη και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σκοντάφτει στην αδιαλλαξία της Γερμανίας (που θέλει ναι μεν εφαρμογή των δημοσιονομικών κανόνων με την «ευελιξία» που ταιριάζει στο κάθε φορά συμφέρον της, αλλά με άτεγκτο τρόπο εφαρμογή των άλλων κανόνων έναντι όλων των άλλων…) και, αν δεν κυριαρχήσει η λογική και η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, θα οδηγηθεί σε ναυάγιο.

Η Ελλάδα, σε αυτές τις συνθήκες, πρέπει να τάσσεται ανοιχτά στο πλευρό της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης και συνοχής –μαζί με την Ιταλία, Γαλλία, Ισπανία κ.ά. Στις σημερινές συνθήκες, κατά τη γνώμη μου δεν είναι ώρα να δείχνει καλή, ευγενική και πρόθυμη για ατελέσφορους συμβιβασμούς. Αφενός δικαιούται (λόγω της προσπάθειας που έχει κάνει και των αποτελεσμάτων που έχει πετύχει…) αφετέρου έχει συμφέρον (γιατί η ύφεση θα είναι μεγάλη, πυκνώνουν οι ενδείξεις ότι θα υπερβεί το 5% και βρίσκει την κοινωνία και την οικονομία σε μια πολύ δύσκολη στιγμή, με κρίσιμα προβλήματα για τα οποία δεν ευθύνεται η χώρα…) να μιλήσει καθαρά και αποφασιστικά. Νομίζω, άλλωστε, ότι σε αυτό το πνεύμα ήταν, πριν λίγες ημέρες, και το τηλεφώνημα του Κ. Μητσοτάκη στην κ. Λαγκάρντ, όταν ο πρωθυπουργός απαίτησε να περιληφθεί η Ελλάδα στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει συμφέρον να ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΠΑ, να κόψει νέο χρήμα, όσα τρισεκατομμύρια ευρώ απαιτούνται και να στηρίξει όλα τα κράτη μέλη της και δη τα πιο αδύναμα σε μια υγειονομική κρίση που γίνεται και οικονομική και κοινωνική. Η ύφεση στην Ευρώπη θα είναι βαριά, όσο ποτέ στην σύγχρονη ιστορία της –ίσως κινηθεί στην ζώνη του 20% το οκτάμηνο έως τον Σεπτέμβριο και καταλήξει στην περιοχή του 10% σε ετήσια βάση. Για να αντιμετωπιστεί μια τόσο βαθιά ύφεση, δεν αρκεί η νομισματική τόνωση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, χρειάζεται και η συντονισμένη χρηματοδοτική ενίσχυση όλων των κρατών μελών -χωρίς μεμψίμοιρους όρους και υποχρεώσεις. Αν η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν συμπεριφερθεί με αλληλεγγύη σε μια τέτοια κρίση, όπως έχει σωστά ειπωθεί, αυτή η αποτυχία της δεν θα λησμονηθεί ούτε θα συγχωρεθεί από τους ευρωπαϊκούς λαούς.

Κώστας Καλλίτσης
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση