Γιατί η Λιβύη είναι «χρήσιμη» για την Ευρώπη;

Από την ανατροπή του καθεστώτος του Μουαμάρ Καντάφι το 2011 η Λιβύη σπαράσσεται από από τη βία και τις συγκρούσεις για την εξουσία, με μεγάλες δυνάμεις να επιχειρούν να παίξουν ηγετικό ρόλο και να διαμορφώσουν κατά τα συμφέροντά τους τις εξελίξεις στη βορειοαφρικανική χώρα και την ευρύτερη περιοχή.

Από την πλευρά της η ΕΕ η οποία περιοριζόταν μέχρι σήμερα στην προσπάθεια για περιορισμό των μεταναστευτικών ροών, θεωρεί σύμφωνα με τις πρόσφατες δηλώσεις του Ύπατου Εκπροσώπου για την Εξωτερική Πολιτική Γιοσεπ Μπορέλ την χώρα ως «προτεραιότητα» της εξωτερικής της πολιτικής. Πρόκειται για μια θέση απολύτως λογική, καθώς η ύπαρξη μεγάλων κοιτασμάτων πετρελαίου, σε συνδυασμό με την απειλή των προσφυγικών ροών (των οποίων η Λιβύη αποτελεί σημαντικό ενδιάμεσο κόμβο) και της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας αποτελούν εκ των πραγμάτων «καυτά θέματα» για τους Ευρωπαίους.


Φυσικός πλούτος

Πριν την ανατροπή του καθεστώτος Καντάφι, η Λιβύη παρήγαγε 1,6 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, όντας ο τέταρτος μεγαλύτερος εξαγωγός προς την Ευρώπη μετά τη Ρωσία, τη Νορβηγία και τη Σαουδική Αραβία, καθώς το 85% περίπου της παραγωγής είχε
προορισμό τις αγορές της Ευρώπης. Συγκεκριμένα, το 2010 οι λιβυκές εξαγωγές πετρελαίου κάλυπταν το 25% των ιταλικών, το 16% των γαλλικών, το 15% των ελληνικών, και το 13% των ισπανικών αναγκών, ενώ η Ιταλία κάλυπτε μέσω του υποθαλάσσιου αγωγού Green Stream έως και το 12% της τελικής κατανάλωσης φυσικού αερίου.

Σήμερα, η Λιβύη είναι στην έβδομη θέση των χωρών οι οποίες προμηθεύουν με πετρέλαιο την Ευρώπη με το μερίδιό της (5,3%) να είναι αρκετά κοντά με αυτά του Ιράκ, του Καζακστάν, της Σαουδικής Αραβίας και της Νιγηρίας. Ωστόσο, οι δυνατότητες της είναι πολύ μεγαλύτερες, αφού είναι 8η στον πλανήτη από την άποψη των αποδεδειγμένων αποθεμάτων. Στο πλαίσιο αυτό σημειώνεται ότι ο μεγαλύτερος «παίκτης» στη βιομηχανία πετρελαίου της Λιβύης είναι ο ιταλικός κολοσσός Eni SpA, την ώρα που σημαντικό μερίδιο διεκδικεί και η γαλλική Total – κάτι που εξηγεί, σε μεγάλο βαθμό, το γεγονός ότι Παρίσι και Ρώμη υποστηρίζουν πρακτικά αντίπαλα στρατόπεδα στον εμφύλιο.

Κόμβος στο προσφυγικό

Από τη στιγμή που χιλιάδες πρόσφυγες και μετανάστες άρχισαν να επιβιβάζονται σε πλοιάρια και φουσκωτές λέμβους σε λιβυκά λιμάνια, στην προσπάθειά τους να φτάσουν στην Ευρώπη μέσω Ιταλίας (κυρίως μετά τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, το 2016), το θέμα άρχισε να λαμβάνει
ανησυχητικές διαστάσεις. Στο κείμενο συμπερασμάτων της άτυπης συνόδου της ΕΕ για το θέμα αυτό, που πραγματοποιήθηκε στην Μάλτα το 2017, γινόταν λόγος για «9 στους 10 Αφρικανούς μετανάστες που προσπαθούν να φτάσουν στην Ιταλία μέσω της Λιβύης». Σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ του αμερικανικού δικτύου MSNBC, στη Λιβύη φτάνουν πρόσφυγες και μετανάστες μέσω τριών βασικών οδών: Από τη Δυτική Αφρική (Σενεγάλη, Γκάμπια, Μάλι, Ακτή Ελεφαντοστού), από την Κεντρική Αφρική και τη Ζώνη του Σαχέλ (Τσάντ, Μπουρκίνα Φάσο,
Νίγηρας) και από την Ανατολική Αφρική (Σομαλία, Κένυα, Ερυθραία).

Το 2019, σύμφωνα με στοιχεία ΜΚΟ και οργανώσεων αρωγής, στα κέντρα κράτησης της Λιβύης 5.000 με 6.000 πρόσφυγες και μετανάστες από χώρες όπως η Ερυθραία, η Σομαλία, η Αιθιοπία και το Σουδάν κρατούνταν αυθαίρετα κάτω από άθλιες συνθήκες, περιμένοντας την
ευκαιρία για να διασχίσουν τη Μεσόγειο. Ανεπίσημοι υπολογισμοί του United States Institute of Peace κάνουν λόγο για τουλάχιστον 500,000 πρόσφυγες που βρίσκονται στην χώρα, ήτοι 12,5% του συνολικού πληθυσμού. Πάντως, σύμφωνα με το ιταλικό υπουργείο Εσωτερικών, από
τις αρχές του 2019 καταγράφηκαν 7.900 αφίξεις έναντι 181.000 αφίξεων το 2016. Αυτό οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στο μπλόκο που είχε επιβάλλει η ιταλική κυβέρνηση επί θητείας του Ματέο Σαλβίνι στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Ως γνωστόν το προσφυγικό ζήτημα αποτελεί μια από τις βασικές προτεραιότητες-προβλήματα για την κυβέρνησης της Γερμανίας με αποκορύφωμα την κρίση που ξέσπασε τον Σεπτέμβριο του 2018, ανάμεσα στο Χριστιανοδημοκρατικό κόμμα και τους Βαβαρούς συμμάχους του. Εκτός αυτού σε μια πρόσφατη συνάντηση πολλοί αρχηγοί κρατών της ζώνης του Σαχέλ (Μαυριτανία, Σενεγάλη, Γκάμπια, Μπουρκίνα Φάσο και Νίγηρας) έκαναν στη Ανγκέλα Μέρκελ σαφές ότι χωρίς λύση του προβλήματος στη Λιβύη είναι αδύνατον να επιτύχουν σταθερότητα μέσα στις χώρες τους.

Ισλαμικό Κράτος και τρομοκρατία

Tο Ισλαμικό Κράτος μετά τις αλλεπάλληλες ήττες που άρχισε να υφίσταται από το 2015 και μετά σε Συρία και Ιράκ, ανασυντάχθηκε μέσω τοπικών και γειτονικών θυλάκων στη Λιβύη. Από τους 200 μαχητές, το τοπικό παρακλάδι του έφτασε κάποια στιγμή να έχει 5.000 μέλη, σύμφωνα με την Wall Street Journal. Η πρώτη επίσημη εμφάνιση του Isis στη Λιβύη σημειώθηκε στην πόλη Ντέρνα τον Οκτώβριο του 2014, όταν ισλαμιστές μαχητές που ήταν ως τότε συνδεδεμένοι με την Αλ Κάιντα διακήρυξαν την πίστη τους στον (μακαρίτη πια...) αλ Μπαγκντάτι. Στο απόγειο της ισχύος του, έλεγχε στα λιβυκά παράλια επτά μεγάλες πόλεις, ανάμεσα στις οποίες ξεχωρίζουν η
Σύρτη (γενέτειρα του Καντάφι), η Ντέρνα (ακριβώς απέναντι από τις κρητικές ακτές) και μεγάλο
μέρος της Βεγγάζης.

Εν τούτοις, το 2016, η Σύρτη και σταδιακά άλλες πόλεις χάθηκαν από τον έλεγχο των τζιχαντιστών, οι οποίοι πια περιορίζονται σε μικρά χωριά στην νοτιοδυτική έρημο της χώρας. Παρ' όλα αυτά, οι Ευρωπαίοι παραμένουν ανήσυχοι για τους κινδύνους που ελλοχεύουν.. Μην
ξεχνάμε, άλλωστε, ότι ο άνθρωπος που σκόρπισε το θάνατο το Μάιο του 2017 σε μια μουσική συναυλία της Αριάνα Γκράντε, στο Μάντσεστερ, σκοτώνοντας συνολικά 22 άτομα, είχε καταφέρει να διαφύγει μαζί με το μικρότερο αδερφό του, τον Χασέμ και άλλους περίπου 100
Βρετανούς πολίτες από την πρωτεύουσα της Λιβύης, Τρίπολη, τον Αύγουστο του 2014. Στο πλαίσιο, αυτό, βαρύνουσα γεωστρατηγική σημασία έχουν και τα νότια σύνορα της Λιβύης, δεδομένου ότι συνορεύει με πρώην γαλλικές αποικίες, τον Νίγηρα και το Τσαντ, όπου δρα το
τοπικό παρακλάδι της Αλ Κάιντα και άλλες τζιχαντιστικές οργανώσεις.

Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση