Επικίνδυνες για την ειρήνη οι συμφωνίες Τουρκίας - Λιβύης

Απεγνωσμένες, έωλες, προκλητικές, αντιπαραγωγικές και επικίνδυνες

Υπό τον τίτλο «Newly Aggressive Turkey Forges Alliance With Libya», η ιστοσελίδα του περιοδικού εξωτερικής πολιτικής FOREIGN POLICY δημοσιεύει εκτενές άρθρο του Keith Johnson.

Αναφέρεται για τις πρόσφατες ‘απεγνωσμένες’ προσπάθειες της Τουρκίας να αναδιαμορφώσει τη θέση της στη Μεσόγειο προς όφελός της, με τις αδόκιμες, έωλες και προκλητικές συμφωνίες της με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης, οι οποίες θα έχουν μάλλον πιθανές δυσάρεστες συνέπειες τόσο για τον συνεχιζόμενο εμφύλιο πόλεμο στη Λιβύη όσο και για τη μελλοντική ενεργειακή ανάπτυξη στην ανατολική Μεσόγειο.

Το άρθρο επισημαίνει μεταξύ άλλων τα εξής:

Η ασυνήθιστη υποστήριξη της Άγκυρας προς τη διεθνώς αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης οδήγησε σε μια επίσημη συμφωνία για την παροχή στρατιωτικής υποστήριξης από πλευράς της Τουρκίας και σε μια αδόκιμη μεταξύ τους συμφωνία οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών για να μοιραστούν τις πλούσιες ενεργειακές πηγές της Αν. Μεσογείου, αποκόπτοντας την Ελλάδα και την Κύπρο.

Η διπλή κίνηση της Τουρκίας στη Λιβύη αποτελεί απάντηση στην αυξανόμενη διπλωματική της απομόνωση στην περιοχή, απέναντι σε χώρες όπως ΗΠΑ, Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ρωσία, Αίγυπτο, Ισραήλ, Ελλάδα, Κύπρο κ.α.
Από την οπτική της Άγκυρας, οι δύο συμφωνίες με τη Λιβύη ενδεχομένως της προσφέρουν έναν τρόπο να διαμορφώσει το μέλλον της περιοχής προς όφελός της ή τουλάχιστον να εμποδίσει την αύξηση επιρροής αντιπάλων όπως η Ρωσία και η Αίγυπτος στη Μεσόγειο, αποτρέποντας παράλληλα τις απαιτήσεις των άλλων μεσογειακών χωρών για τους ενεργειακούς πόρους της περιοχής.


Μέσω της συμφωνίας θαλασσίων ζωνών με την Λιβύη, η Τουρκία διεκδικεί ένα τεράστιο κομμάτι της ανατολικής Μεσογείου, με μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου που ανταγωνίζονται να εκμεταλλευθούν η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Κύπρος ακόμη και ο Λίβανος.

Η Άγκυρα φαίνεται να επείγεται για τα ενεργειακά ζητήματα στην ανατολική Μεσόγειο. Οι ΗΠΑ ψήφισαν την περασμένη εβδομάδα νομοθεσία που θα ενισχύσει τη αμερικανική στήριξη στην ενεργειακή ανάπτυξη της Αν. Μεσογείου και θα προσφέρει μεγαλύτερη βοήθεια ασφάλειας στην Ελλάδα και την Κύπρο.

Ακόμη πιο σημαντικό, η Ελλάδα, το Ισραήλ και η Κύπρος πλησιάζουν μετά από χρόνια σε μια συμφωνία για έναν αγωγό που θα μεταφέρει φυσικό αέριο μέσω αμφισβητούμενων από την Άγκυρα υδάτων, και δια μέσου της Κρήτης προς την Ελλάδα και την Ιταλία.

Την Κυριακή, οι τρεις χώρες δήλωσαν ότι προτίθενται να επισημοποιήσουν μια διακυβερνητική συμφωνία για τον αγωγό EastMed στις 2 Ιανουαρίου, αν και η Ιταλία δεν έχει ακόμη δείξει ότι θα υπογράψει τη συμφωνία. Το έργο θα είναι το αποκορύφωμα του Eastern Mediterranean Gas Forum που έχουν υπογράψει φέτος, ερήμην της Τουρκίας, η Αίγυπτος, το Ισραήλ, η Κύπρος και η Ελλάδα.

Η συμφωνία θαλασσίων ζωνών με την Λιβύη εγκυμονεί προβλήματα για την Άγκυρα. Η συμφωνία θα καταρρεύσει εάν η κυβέρνηση GNA της Τρίπολης υποκύψει στην ένοπλη προέλαση της αντιμαχόμενης πλευράς του Τομπρούκ. Επίσης δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ εάν δεν την επικυρώσει το κοινοβούλιο στο Τομπρούκ. Ωστόσο, δυνητικά μεγαλύτερο πρόβλημα τίθεται για την Τουρκία από το γεγονός ότι ειδικοί επι νομικών θεμάτων υποστηρίζουν ότι η συμφωνία είναι αντίθετη με το διεθνές δίκαιο και μάλλον δεν θα τηρηθεί από καμία άλλη χώρα της περιοχής.

Σύμφωνα με τον Yunus Emre Acikgonul, Τούρκο πρώην διπλωμάτη και εμπειρογνώμονα για το Δίκαιο της Θάλασσας, η τουρκική απαίτηση δεν ευθυγραμμίζεται με τις καθιερωμένες αρχές του διεθνούς δικαίου. Δεν αποκτάται μια θαλάσσια περιοχή με τη δημιουργία τετελεσμένου ή επειδή κάποιος έδρασε πρώτος. Υπάρχουν αρχές στο διεθνές δίκαιο και αυτή η συμφωνία είναι κατάφωρα αντίθετη με την πάγια νομολογία.

Ειδικότερα, μια διμερής συμφωνία που παραβιάζει τα δικαιώματα άλλων κρατών – στην προκειμένη περίπτωση, ουσιαστικά διαγράφοντας την Κρήτη από τον χάρτη σχεδόν εξ ολοκλήρου – έρχεται σε αντίθεση με το διεθνές δίκαιο. Τα συμβαλλόμενα μέρη δεν μπορούν να οριοθετήσουν μονομερώς σύνορα που επικαλύπτονται, εξαιρώντας άλλα κράτη που θίγονται. Η αμφισβητούμενη νομική αξίωση της τουρκικής κυβέρνησης είναι μάλλον αντιπαραγωγική. Δεν ενισχύει τη θέση της Τουρκίας, αλλά μάλλον την απομονώνει από γειτονικές χώρες και διεθνή φόρα. Η συμφωνία δείχνει επίσης ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων της Τουρκίας μετατοπίζεται προς έναν αναθεωρητικό εθνικιστικό άξονα.

Η νομική μανούβρα της Τουρκίας έχει ήδη απορριφθεί από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως ασύμβατη με το διεθνές δίκαιο και δέχεται ισχυρή αντεπίθεση από άλλες χώρες. Ο Έλληνας ΥΠΕΞ μόλις επισκέφθηκε την αντίπαλη λιβυκή ηγεσία του Τομπρούκ και εν συνεχεία την Αίγυπτο. Η Κύπρος καλεί τις χώρες του Eastern Mediterranean Gas Forum να ξεκινήσουν μια διπλωματική επίθεση εναντίον των νέων προκλήσεων της Τουρκίας και τη Δευτέρα προσεταιρίσθηκε τη βοήθεια της Ιορδανίας σε αυτή την εκστρατεία.

Το πιο πιθανό είναι να υπάρξει μια διπλωματική λύση, διότι τόσο η Τουρκία όσο και η Ελλάδα θα χάσουν σε οποιαδήποτε δικαστική διαδικασία. Η Ελλάδα έχει υπερβολικές θαλάσσιες αξιώσεις κοντά στις ακτές της Τουρκίας ενώ κάθε ετυμηγορία θα ισοδυναμούσε με την αναγνώριση της κρατικής υπόστασης της Κύπρου από την Τουρκία.

Εν μέσω των συνεχιζόμενων ανταγωνισμών για την αξιοποίηση του ενεργειακού πλούτου της Αν. Μεσογείου με την Τουρκία να συνεχίζει να στέλνει ερευνητικά σκάφη και γεωτρύπανα σε θαλάσσια τεμάχια που έχει αδειοδοτήσει η Κύπρος σε ευρωπαϊκές εταιρείες, υπάρχει πραγματικός κίνδυνος η διαμάχη για την εξαγωγή φυσικού αερίου από τον θαλάσσιο βυθό της Κύπρου να πυροδοτήσει μια πραγματική σύγκρουση μεταξύ των γειτόνων της ανατολικής Μεσογείου.

Το γεγονός ότι η κινητήρια δύναμη της Τουρκίας πίσω από την νέα συμφωνία θαλάσσιων ζωνών φαίνεται ότι δεν προέρχεται από το αποδεκατισμένο Υπουργείο Εξωτερικών αλλά από το Τουρκικό Ναυτικό υποδηλώνει ότι ο τουρκικός στρατός διαδραματίζει πλέον μεγαλύτερο ρόλο στη διαμόρφωση της πολιτικής της Άγκυρας στη Μεσόγειο.

HellasJournal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση