Ντε φάκτο προσάρτηση της Βόρειας Συρίας θέλει η Τουρκία

Ο πραγματικός σκοπός της Τουρκίας, είναι να καταφέρει να εξουδετερώσει τους Κούρδους, και μετά να δημιουργήσει μια ντε φάκτο προσαρτημένη ή ντε φάκτο ελεγχόμενη από αυτήν ζώνη στη Βόρεια Συρία, προκειμένου να έχει ένα πολύ ισχυρό ρόλο στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για την επόμενη ημέρα της χώρας, δηλώνει στο liberal.gr ο Κώστας Φίλης, εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων.

Εκτιμά ότι η προέλαση της Τουρκίας θα γίνει προσεκτικά, προκειμένου η Άγκυρα να μην προκαλέσει την διεθνή κοινή γνώμη, γι’ αυτό και όπως λέει, η επέμβαση θα εξελιχθεί σε δύο φάσεις: Η πρώτη έως τις 13 Νοεμβρίου οπότε και η συνάντηση Τραμπ-Ερντογάν, και η δεύτερη μετά, αφού προηγουμένως ο Τούρκος Πρόεδρος θα έχει "μετρήσει" τις αντοχές των Αμερικάνων, των Ρώσων, των Ευρωπαίων, του καθεστώτος Άσαντ, και φυσικά των Κούρδων μαχητών.

Στο μέτωπο των προσφυγικών ροών, θεωρεί πολύ πιθανόν κάποιοι από τους Κούρδους να επιχειρήσουν, μέσω άλλων οδών, όχι από την Τουρκία, να επιχειρήσουν να έρθουν στην Ευρώπη, ενώ προσθέτει ότι ανεξάρτητα από την έκβαση των μαχών, οι μέχρι τώρα μεγάλοι κερδισμένοι στη Συρία, μετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων, είναι ο Ασαντ, μαζί με την Ρωσία και το Ιράν.

Κρούει τέλος τον κώδωνα του κινδύνου, καθώς όπως λέει με νόημα, όσο η Τουρκία θα παραβιάζει σύνορα, την συνθήκη της Λωζάνης, το διεθνές δίκαιο, με την ανοχή του διεθνούς παράγοντα, αυτό θα της ενισχύει την "αυτοπεποίθηση" ως προς τις σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο.


Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη

- Τέσσερις ημέρες μετά την έναρξη της τουρκικής επίθεσης στη Συρία, και η ανοχή από ΗΠΑ, Ρωσία και ΕΕ είναι προφανής. Έχετε πει κι εσείς ότι όσο το μήνυμα προς την Τουρκία δεν είναι ξεκάθαρο, τόσο εκείνη θα ελπίζει ότι κάτι θα κερδίσει. Σε ποιο σημείο βρισκόμαστε;

Eίμαστε σε μια κατάσταση, όπου από την μία, οι παγκόσμιες ανακατατάξεις, από την άλλη η διεθνής ρευστότητα, σε συνάρτηση με το γεγονός ότι οι ΗΠΑ έχουν αποφασίσει να αποχωρήσουν από εστίες σύγκρουσης στον πλανήτη, ειδικότερα στη Μ.Ανατολή, μαζί με την αμηχανία της ΕΕ, όλα αυτά δημιουργούν ευκαιρίες για περιφερειακές δυνάμεις, όπως η Ρωσία και η Τουρκία. Τους προσφέρουν χώρο και χρόνο για να προωθήσουν τα συμφέροντά τους με τρόπο που θεωρούν αποτελεσματικός.

- Τι να περιμένουμε επομένως από εδώ και πέρα; Βλέπετε η επέμβαση της Τουρκίας στη Συρία να καταλήγει σε ανθρωπιστική τραγωδία, με ταυτόχρονη αύξηση των προσφυγικών ροών και προς την Ευρώπη; 
Στο θέμα των προσφύγων, οι Κούρδοι δεν μπορούν και δεν επιθυμούν να καταλήξουν στην τουρκική επικράτεια. Επομένως οι προσφυγικές ροές θα κινηθούν κυρίως προς το Ιράκ, όπου υπάρχει ήδη η κουρδική μειονότητα, προς το Λίβανο και την Ιορδανία.

Το μεν Ιράκ βρίσκεται σε συνθήκες αποσταθεροποίησης, όσο για την Ιορδανία και το Λίβανο, είναι χώρες επιβαρυμένες, καθώς σε αυτές ζουν πάρα πολλοί πρόσφυγες, εδώ και χρόνια. Άρα λοιπόν η προσφυγική πίεση ναι μεν δεν θα κινηθεί προς Τουρκία ή μέσω Τουρκίας, ωστόσο οι Κούρδοι θα αναζητήσουν αλλού μια καλύτερη τύχη, εφόσον δουν ότι δεν υπάρχουν προοπτικές επιστροφής στη Συρία. Επομένως μπορεί μέσω άλλων οδών, κάποιοι απ’ αυτούς να επιχειρήσουν να έρθουν στην Ευρώπη.

Τώρα, ως προς την έκβαση της τουρκικής επέμβασης, η εκτίμησή μου είναι ότι η Άγκυρα θα προχωρήσει αργά και σταθερά. Δεν πρόκειται να εξαπολύσει μια μαζικής έκτασης επιχείρηση σε λίγες ημέρες ή εβδομάδες, παρά θα είναι προσεκτική, τόσο για να μην προκαλέσει άλλες δυνάμεις, όσο κυρίως για να προκαλέσει την κοινή γνώμη των ηγεσιών που μέχρι σήμερα έχουν επιδείξει μια εντελώς υποκριτική στάση απέναντι στον Ερντογάν.

Εκτιμώ επομένως ότι θα αποφύγει τις μαζικές επιχειρήσεις, για παράδειγμα σε πυκνοκατοικημένες περιοχές, γεγονός που θα έδινε την δυνατότητα στους Κούρδους για ανταρτοπόλεμο ή που θα μπορούσε να προκαλέσει πολύ μεγάλο αριθμό θυμάτων ανάμεσα στους αμάχους. Έχει διπλό λόγο να είναι προσεκτική η Τουρκία, καθώς εκτός των παραπάνω, επίκειται και η συνάντηση της 13ης Νοεμβρίου μεταξύ Τραμπ-Ερντογάν.

Έτσι εκτιμώ ότι θα εξελίξει την επιχείρησή της σε φάσεις: Η πρώτη θα είναι έως τις 13 Νοεμβρίου. Σε αυτό το χρονικό σημείο, ο Ερντογάν θα τεστάρει τις αντοχές των Αμερικάνων, των Ρώσων, των Ευρωπαίων, του καθεστώτος Άσαντ, και φυσικά των Κούρδων και της μαχητικότητάς τους. Όταν θα έχει σαφή εικόνα για το πως διαμορφώνονται οι ισορροπίες μετά την πρώτη φάση της επιχείρησης, τότε είναι που θα επιχειρήσει να περάσει στην δεύτερη.

- Πόσο πιθανό είναι η τουρκική επιχείρηση να στεφθεί από επιτυχία; 

Το κατά πόσο η τουρκική επίθεση θα στεφθεί από απόλυτη επιτυχία, είναι αμφίβολο αλλά όχι απίθανο. Σε ένα τέτοιο σενάριο, η Τουρκία θα επιδιώξει στο τέλος της επιχείρησης, αφενός να έχει εξουδετερώσει τους Κούρδους και τις πολιτοφυλακές τους - δηλαδή τις απειλές κατά την ίδια για την εθνική της ασφάλεια-  αφετέρου να δημιουργήσει μια ζώνη σε όλη την Βόρεια Συρία, στην οποία η Άγκυρα θα έχει πολύ ισχυρά ερείσματα.
Μιλάμε για μια ζώνη ντε φάκτο προσαρτημένη ή ντε φάκτο ελεγχόμενη από την Τουρκία στα Βόρεια της Συρίας. Αυτό θα συμβεί εφόσον η Άγκυρα τα καταφέρει να επαναπατρίσει εκεί, όπως λέει, ένα εκατομμύριο Σύριους πρόσφυγες - εγχείρημα πάντως εξαιρετικά δύσκολο.
Τα χαρακτηριστικά αυτής της ντε φάκτο προσάρτησης θα είναι τα ίδια με εκείνα της προσάρτησης το 1939 της Αλεξανδρέττας στην Αν. Μεσόγειο, επίσης συριακής επικράτειας, που τελικά πέρασε στην κατοχή της Τουρκίας.

Αν λοιπόν η Άγκυρα επιτύχει το σκοπό της, τότε ο Ερντογάν αποκτά πολύ ισχυρό ρόλο στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης για την επόμενη ημέρα της Συρίας.

Σημειωτέον ότι η Τουρκία ισχυρίζεται ότι στην περιοχή του Αφρίν, που ελέγχει, κατάφερε να επαναπατρίσει 360.000 Σύρους οι οποίοι βρίσκονταν στην Τουρκία, εγχείρημα που υλοποιήθηκε σε βάθος δύο ετών. Ακριβώς, με βάση αυτό το μοντέλο θα επιχειρήσει να επαναπατρίσει και τους Σύρους στα ανατολικά του Ευφράτη, αλλά επειδή οι αριθμοί είναι πολύ μεγαλύτεροι, θεωρώ ότι πρόκειται για ένα υπερφιλόδοξο σχέδιο.

- Εκτιμάτε ότι είμαστε κοντά σε μια μεγάλη ανθρωπιστική τραγωδία; 
Το ανθρωπιστικό ζήτημα φυσικά και είναι το βασικότερο. Η Τουρκία λειτουργεί με μια εθνική μηχανιστική. Θέλει να αλλοιώσει δημογραφικά μια περιοχή που βρίσκεται στα ανατολικά του Ευφράτη, όπου και βρίσκεται εγκατεστημένος ο κύριος όγκος των Κούρδων. Πέραν όμως από τις ανθρωπιστικές διαστάσεις και την απόπειρα δημογραφικής αλλοίωσης της περιοχής, το μείζον ερώτημα είναι γιατί οι μεγάλες δυνάμεις επέτρεψαν στην Τουρκία να προβεί σε μια ενέργεια σε μια περιοχή που επικρατούσαν συνθήκες σταθερότητας μετά και την ήττα του Ισλαμικού Κράτους.

Η απάντηση είναι ότι η κάθε μια από τις μεγάλες δυνάμεις εξυπηρετεί τα δικά της εθνικά συμφέροντα.

Οι ΗΠΑ έχουν ένα πρόεδρο που θέλει πάση θυσία να αποσύρει αμερικανικά στρατεύματα από πολεμικά μέτωπα ανά τον πλανήτη, ώστε να επιβεβαιώσει στο εσωτερικό του ότι έμεινε συνεπής στις προεκλογικές του δεσμεύσεις. Επίσης, ο Τραμπ επικαλείται το μικρότερο οικονομικό κόστος που θα έχουν οι ΗΠΑ όταν απεμπλακούν από πολέμους που ο ίδιος έχει χαρακτηρίσει ως “ατελείωτους” (endless wars).

Βέβαια η αντίφαση εδώ είναι ότι την ίδια στιγμή που συμβαίνουν τα παραπάνω, χθες οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν ότι θα αποστείλουν στρατεύματα 2.000 στη Σαουδική Αραβία, λόγω της κρίσης με το Ιράν. Ενδεχομένως δηλαδή κάποιοι απ’ αυτούς που θα αποχωρήσουν από την Συρία, να μην επιστρέψουν στις ΗΠΑ, παρά να μετεγκατασταθούν στη Σ.Αραβία. Το επιχείρημα Τραμπ επομένως μπορεί να είναι έωλο, ωστόσο έχει θετικό αντίκτυπο στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Το σκεπτικό είναι οι Αμερικανοί στρατιώτες αποχωρούν από μια εμπόλεμη ζώνη, και μετακινούνται σε μια άλλη περιοχή, τη Σ.Αραβία, όπου όμως δεν μαίνεται πόλεμος, άρα είναι ασφαλείς.

Όσο για τον Πούτιν, τρίβει τα χέρια του, και ταυτόχρονα νίπτει και τας χείρας του, καθώς βλέπει τους Αμερικανούς να αποσύρονται από την Συρία, άρα χάνοντας οι ΗΠΑ τους Κούρδους, δεν έχουν πλέον κανένα άλλο έρεισμα στη περιοχή. Βλέπει τους Τούρκους να απαιτούν την ρωσική έγκριση για να επιχειρήσουν στη Συρία, και τους Κούρδους έτοιμους - με πολύ κακούς για τους ίδιους όρους- να πέσουν στην αγκαλιά του Ασαντ και ταυτόχρονα της Ρωσίας. Τηρεί λοιπόν μια στάση αναμονής, περιμένοντας να δει πως θα καταλήξει η τουρκική επιχείριση, και ανάλογα να αποφασίσει για το επόμενο βήμα.

- Επομένως, με βάση τα μέχρι τώρα δεδομένα, μεγάλος κερδισμένος από τις εξελίξεις στη Συρία, είναι η Ρωσία και ο Άσαντ;
Ο Άσαντ έχει επανακάμψει, και αυτή την στιγμή είναι ο ισχυρότερος παίκτης στη Συρία, μαζί με την Ρωσία και το Ιράν. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία για αυτό, ότι οι τρεις παραπάνω είναι οι κερδισμένοι από τις μέχρι τώρα εξελίξεις.

Πέραν των προσφύγων, τι σημαίνει για την Ελλάδα η επίθεση της Τουρκίας στη Συρία, και αυτή η στάση ανοχής της Δύσης απέναντι Άγκυρα; Τι μηνύματα στέλνει αυτό στον Ερντογάν; 

Βραχυπρόθεσμα, επειδή το βλέμμα της Άγκυρας είναι στραμμένο στη Συρία, τα νέα μπορεί να είναι καλά για την Ελλάδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι η Άγκυρα θα απέχει από αυτά που η ίδια θεωρεί ότι είναι τα δικαιώματά της στην Αν.Μεσόγειο.

Αλλά, όπως είπα, για ένα βραχύ χρονικό διάστημα, μπορεί να έχουμε μια σχετική νηνεμία, σε επίπεδο ενεργειών, όχι δηλώσεων.

Αυτό όμως που πρέπει να μας απασχολεί περισσότερο είναι το τι θα συμβεί μεσομακροπρόθεσμα, με δεδομένο ότι η Τουρκία παραβιάζει σύνορα, την συνθήκη της Λωζάνης, το διεθνές δίκαιο, και παρ’ όλα αυτά ο διεθνής παράγοντας δεν την επαναφέρει σε μια υπεύθυνη νόρμα συμπεριφοράς.

Στην ουσία, όλ' αυτά δημιουργούν μια κατάσταση, βάσει της οποίας, η Άγκυρα, πολλώ δε μάλλον, αν τα καταφέρει στη Συρία, μπορεί να δει με ακόμη μεγαλύτερη "αυτοπεποίθηση" τις σχέσεις της με την Ελλάδα και την Κύπρο.
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση