Το μεταναστευτικό ζήτημα απειλή της εθνικής ασφάλειας

Του Δημήτρη Τσαϊλά

Η μετανάστευση μεγάλου αριθμού ανθρώπων είναι ένα παγκόσμιο πρόβλημα, καθώς μπορεί να γίνει αντιληπτό ακόμη και με μια φευγαλέα ματιά στην πρόσφατη διεθνή επικαιρότητα. Θα διαπιστώσουμε ότι εκατοντάδες χιλιάδες χριστιανοί εγκατέλειψαν το Σουδάν, από τη Συρία φεύγουν προς όλες τις κατευθύνσεις, από το Ιράκ και τη Λιβύη επίσης, και οι μεταναστευτικές ιστορίες συνεχίζουν με τους μουσουλμάνους μετανάστες Κούρδους, Πακιστανούς, Αφγανούς, Αφρικανούς και Ασιάτες στην Ευρώπη.

Εδώ στην Ελλάδα, υπάρχουν αρκετές φωνές που έχουν την τάση να δείχνουν συμπάθεια για τα δεινά των μεταναστών, ενώ υπάρχουν και πολλοί που εκφράζουνε έντονη ανησυχία και σκεπτικισμό. Είναι δίκαιο να πούμε ότι αυτή η σύγκρουση για το θέμα της μετανάστευσης, δημιουργεί μια τάση σε ορισμένους κύκλους να υπερτονίζουν τα δικαιώματα της εθνικής κοινότητας προκειμένου να αποκλείσουν τους νεοεισερχόμενους. Κύριο σημείο μου σε αυτό το άρθρο δεν είναι η σύγκρουση, που είναι απολύτως κατανοητή, αλλά η τάση να τονίσει τη δύναμη του κράτους και η πολιτική βούληση για λήψη μέτρων για τον έλεγχο της μετανάστευσης.

Στην Ευρώπη, μια συνολική κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση στην κρίση των προσφύγων και μεταναστών αυτή φαίνεται απαραίτητη όμως είναι δύσκολο να επιτευχθεί, παρόλο που η Τουρκία εκβιάζει με τη μη τήρηση της συμφωνίας. Ο έλεγχος των συνόρων, η ασφάλεια και η εναρμονισμένη διαχείριση των προσφύγων είναι προφανή δημόσια αγαθά τόσο για την Ελλάδα ως πύλη εισόδου παράνομων μεταναστών όσο και για την περιοχή της ΕΕ. Είναι εντελώς απίθανο οι εθνικοί παράγοντες να ενεργούν ανεξάρτητα και να προσφέρουν αυτά τα δημόσια αγαθά αποτελεσματικά. Οι διαφορές μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών όσον αφορά τις πολιτικές τους για την υποδοχή και ένταξη των προσφύγων το αποδεικνύει αυτό περίτρανα.


Σε μια κοινή ευρωπαϊκή προσέγγιση, οι χώρες της ΕΕ αποφάσισαν τουλάχιστον στα χαρτιά, να μοιραστούν τα βάρη του μεταναστευτικού προβλήματος. Αυτός είναι προφανώς ένας πολύ δύσκολος στόχος και δεν πρόκειται να τον επιτύχουμε στο σύνολό του στην παρούσα φάση της ευρωπαϊκής μας ολοκλήρωσης. Ωστόσο, παραλείποντας την παραδοχή της στήριξης αυτών των δημοσίων αγαθών, θα αποδυναμωθεί η κοινωνική συνοχή και η γενική πολιτική συναίνεση πίσω από το ευρωπαϊκό εγχείρημα. Αυτός είναι και ο κύριος λόγος που πρέπει να επιδιωχθούν περαιτέρω προσπάθειες για να μοιραστεί το βάρος των εισροών των προσφύγων μεταξύ των χωρών της ΕΕ.

Από τα παραπάνω προκύπτουν οι βασικές παράγοντες του θέματος:
• Η επαρκής συναίνεση για την αναθεώρηση του κανονισμού του Δουβλίνου,
• Η συναίνεση σχετικά με τη μετεγκατάσταση των προσφύγων σε όλη την ΕΕ,
• Η επαρκής οικονομική υποστήριξη στις χώρες πρώτης εισόδου, για την ενίσχυση τόσο των πολιτικών υποδοχής όσο και την ένταξή τους.

Αφού αναφέραμε τους παράγοντες ας εξετάσουμε τις προϋποθέσεις του ζητήματος:
• Ο άνθρωπος είναι ένα κοινωνικό ζώο που ζει, αναπτύσσεται και ευημερεί μέσα σε κοινότητες. Αυτές οι κοινότητες έχουν το φυσικό δικαίωμα να καθιερώσουν ένα κοινό σκοπό, την προστασία και την προώθηση του κοινού καλού, με τρόπους που δεν θα ενοχλούν τις δραστηριότητες των υπολοίπων.
• Μια κοινότητα εντός ορισμένης γεωγραφικής περιοχής θεωρεί τον εαυτό της ως τη μόνη που πραγματικά διαθέτει την απεριόριστη εξουσία πάνω στο έδαφος, και μπορεί να αποκλείσει τους άλλους. Δεν υπάρχει βέβαια φυσικό δικαίωμα κανενός προσώπου ή ομάδας προσώπων, να ελέγχει μια συγκεκριμένη περιοχή, ως μοναδικοί κληρονόμοι αυτής. Αυτό σημαίνει σεβασμός των κοινοτήτων και όλων μαζί στη νόμιμη κυβέρνηση του κράτους.
• Αυτό είναι το “αξίωμα κρατικής εξουσίας” και δεν είναι ούτε παράλογο ούτε και επικίνδυνο. Οι νόμιμοι μετανάστες μπορούν να έχουν το βασικό δικαίωμα της ελεύθερης κυκλοφορίας, να μοιράζονται τη ζωή της κοινότητας, να βρουν τρόπους για τον εαυτό τους και τις οικογένειες τους να ευημερήσουν, αλλά και να υποχρεούνται στη κείμενη νομοθεσία του κράτους που φιλοξενούνται.

Εξέταση του προβλήματος

Η χώρα μας αντιμετωπίζει μια δυσανάλογη με τις δυνατότητες της εισροή παρανόμων μεταναστών και προσφύγων, πολλοί θα εισηγούντο ακόμη και τη χρησιμοποίηση των ενόπλων δυνάμεων εκτελώντας επιχειρήσεις απαγόρευσης για να ανακόψουν αυτή τη ροή. Από την πρώτη στιγμή που έγινε ορατό το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης σε πολλές περιπτώσεις, αρχικά κυρίως λόγω έλλειψης μέσων από τους αρμοδίους φορείς, τα στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων (ΕΔ), που έχουν εκπαιδευτεί μόνο για τις παραδοσιακές στρατιωτικές συγκρούσεις, βρέθηκαν αντιμέτωποι με το αναφερόμενο πρόβλημα ασφαλείας και συνέδραμαν με όλες τις δυνατότητες διοικητικής μέριμνας.

Ωστόσο οι αποστολές εκείνες είχαν καθαρά βοηθητικό χαρακτήρα και από κοινού μαζί με την αστυνομία και το λιμενικό σώμα ενεπλάκησαν σε περιπολίες, τόσο σε χερσαίες όσο και θαλάσσιες περιοχές για την αναχαίτιση και καταστολή της παράνομης μετανάστευσης και περισυλλογής προσφύγων. Σήμερα ο “κόμπος έφτασε στο κτένι”, οι τάσεις δείχνουν τη δραματική εθνική αλλοίωση που έχει υποστεί η χώρα μας και πλέον είναι γνωστό “στους παροικούντες στην Ιερουσαλήμ”, το εντεινόμενο πρόβλημα της διεθνούς μετανάστευσης.

Η αυξανόμενη εξάρτηση από τις ένοπλες δυνάμεις από πολλές κυβερνήσεις που αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της μετανάστευσης ή των προσφύγων προτείνουν μέτρα έκτακτης ανάγκης και θεμελιώδεις αλλαγές για την πιθανότητα χρησιμοποίησης των ένοπλων δυνάμεων τους κατά τις επόμενες δεκαετίες.

Με την πρώτη ματιά η μετανάστευση, μπορεί να θεωρηθεί ως φαινόμενο κοινωνικό ή οικονομικό, όμως προβάλλεται ολοένα και περισσότερο από πολλά έθνη που τα αφορούν ως πρόβλημα ασφάλειας, χαρακτηρίζοντας την παράνομη μετανάστευση, η οποία είναι και μαζική ως τρέχουσα ή εν δυνάμει απειλή για την εθνική ασφάλεια.

Ας παρατηρήσουμε το τι γίνεται εκτός των συνόρων μας. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, επίσημα το Στέιτ Ντιπάρτμεντ και η ακτοφυλακή έχουν δηλώσει, ότι ενδεχόμενη μαζική μετανάστευση από το Μεξικό, την Κούβα ή η διακίνηση λαθρομεταναστών από την Καραϊβική, συνιστά απειλή για την εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ. Επίσης, κέντρα λήψεως αποφάσεων στη Δυτική Ευρώπη, εν τω μεταξύ, έχουν αναφέρει ότι η μαζική μετανάστευση από τη Βόρεια Αφρική θα μπορούσε να αποσταθεροποιήσει την περιφέρειά τους.

Ως αποτέλεσμα, πολλά κράτη αναπτύσσουν στρατιωτικές δυνάμεις για να αποτρέψουν τους μετανάστες και τους πρόσφυγες, πριν από την άφιξή τους.

Για παράδειγμα, στη Μαλαισία, δόθηκαν στο στρατό περιορισμένες αστυνομικές εξουσίες να περιπολούν παραμεθόριες περιοχές της χώρας για να καταπολεμήσουν το πρόβλημα των παράνομων μεταναστών. Η Ιταλία έχει αναπτύξει στρατεύματα κατά μήκος της ακτογραμμής της Αδριατικής για να αποφευχθεί η εισροή των παράνομων μεταναστών. Ομοίως, η Νότιος Αφρική έχει τοποθετήσει εκατοντάδες στρατιώτες στα σύνορα με τη Μοζαμβίκη και τη Ζιμπάμπουε για να εξουδετερώσει την παράνομη είσοδο στη χώρα.

Αλλά εκτός από τη χρήση των ΕΔ για την καταπολέμηση των λαθρομεταναστών στα σύνορα, πολλές χώρες στηρίζονται στα στρατιωτικά μέσα για τον επαναπατρισμό των μεταναστών.

Η Γαλλία και η Ισπανία παλινόστησαν διάφορες ομάδες παράνομων μεταναστών με τη χρήση στρατιωτικών αεροσκαφών. Η κυβέρνηση της Μαλαισίας απέλασε βιετναμέζους πρόσφυγες, με χρήση πολεμικών πλοίων. Πιο πρόσφατα, η Τανζανία έχει αποστείλει στρατιωτικές δυνάμεις για να οδηγήσουν πρόσφυγες από τη Ρουάντα πίσω στην πατρίδα τους.

Επίσης να επισημάνουμε τον κίνδυνο της επόμενης γενιάς μαχητών τζιχάντ που προέρχονται από το στρατόπεδο Al-Hawl της Συρίας, όπου κρατούνται 73.000 γυναίκες και παιδιά μαχητών του ISIS. Ούτε οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις που διαχειρίζονται το στρατόπεδο ούτε οι ΗΠΑ έχουν επαρκείς πόρους για να διαχειριστούν αυτή την απειλή. Άλλωστε ο Πρόεδρος των ΗΠΑ τελευταία απείλησε ότι θα απελευθερώσει τους κρατούμενους και θα τους στείλει στην Ευρώπη.

Εκτιμήσεις - Συμπεράσματα

Στην πατρίδα μας εκτιμώ ότι δικαιολογείτε πλέον η χρήση των ΕΔ σε θέματα μετανάστευσης και προσφύγων λόγω της υλικοτεχνικής γνώσεως που συνεπάγεται τη διαχείριση μεγάλων ομάδων ατόμων, κατόπιν εξασκήσεως αυτών σε μεθόδους αντιμετώπισης μετανάστευσης. Ισχυρίζομαι, ότι μπορούν οι ΕΔ οικονομικότερα και δραστικότερα, να δημιουργήσουν σε μια ικανοποιητική κλίμακα και με ρυθμό που δεν είναι δυνατό να δημιουργηθούν από άλλους κυβερνητικούς οργανισμούς, τα κέντρα υποδοχής και κράτησης παράνομων μεταναστών τα οποία η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων τα θεωρεί απαραίτητα. Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι επιλύουν από μόνα τους το πρόβλημα της παράνομης μετανάστευσης στην χώρα.

Επιπλέον, επειδή η διαδικασία απόδοσης ασύλου στην Ελλάδα, ώστε να επαναπροωθούνται άμεσα εκείνοι που δεν δικαιούνται άσυλο, εξακολουθεί να είναι εξαιρετικά χρονοβόρα και αναποτελεσματική, με τη συνεχή παρουσία τους τα στελέχη των ΕΔ μπορούν να παράσχουν την αποτροπή της εκρηκτικής κατάστασης της παρανόμου εισόδου από τα σύνορά μας, καθώς η παρουσία των ενόπλων στρατιωτών θα εμποδίσει τις κινήσεις των λαθρεμπόρων και θα τους στερήσει από τη δυνατότητα εκφοβισμού ή και σωματικής βαναυσότητας κατά των μεταναστών.

Είναι σαφές ότι η στρατιωτική ανάμειξη σε θέματα μετανάστευσης και προσφύγων είναι μια υπόθεση εργασίας, πολύπλοκη. Όσο όμως μεγαλώνει το μέγεθος της διεθνούς μετανάστευσης στον κόσμο, το οποίο οφείλεται σε παράγοντες όπως η αύξηση του πληθυσμού, η ανεργία από τις χώρες προέλευσης οι αυξανόμενες οικονομικές διαφορές μεταξύ των κρατών και οι ένοπλες συρράξεις, έχουμε προκληθεί λόγω της αυξανόμενης πίεσης να "κάνουμε κάτι".

Σκέφτομαι κυρίως την αδυναμία του έλεγχου αυτών των μαζικών μεταναστεύσεων, που οι γεωπολιτικές αλλαγές τείνουν να τις κάνουν αναπόφευκτες. Το κράτος μας πρέπει με κάποιο τρόπο να έχει πλήρη εξουσία για το θέμα. Ας ρίξουμε μια ματιά πίσω στο χρόνο, όχι πολύ μακριά αλλά λίγο πιο πέρα από την τρέχουσα πολιτιστική μυωπία μας. Τελικά είναι απαραίτητο να ληφθούν δομικής φύσεως μέτρα τα οποία να συνδυαστούν με μια ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική για την μετανάστευση αφού πλέον το πρόβλημα έχει πάρει διαστάσεις εθνικής ασφαλείας.

Αντί να αντιμετωπίσουμε αυτή τη δυσάρεστη κατάσταση, εμείς οι ίδιοι πρέπει να προβούμε σε επανακαθορισμό της μεταναστευτικής στρατηγικής αποκλείοντας πρώτα απ’ όλα τη σχετική ευκολία δράσεως στο Αιγαίο με την πλήρη αξιοποίηση του κέντρου θαλάσσιας ασφάλειας το οποίο να είναι συνδεδεμένο με τα κέντρα επιχειρήσεων των Ενόπλων Δυνάμεων, και με τη συμμετοχή πόρων (ανθρώπινων και υλικών) των Ενόπλων Δυνάμεων σε συνεργασία με την Ακτοφυλακή. Δεν μιλάω για μια αναλαμπή που θα μετακινήσει τον έλεγχο του Αιγαίου με το μοντέλο του ισχυρού όψιμου ηγέτη σε έρευνα διάσωση, που θα έχει ως αποτέλεσμα τον ανταγωνισμό με τα αντίπαλα ναυτικά, αλλά για μια ευρωπαϊκή εφαρμογή ελέγχου με προοπτική στην ευρωπαϊκή ασφάλεια.

Η διασφάλιση της μακροπρόθεσμης χρηματοδότησης είναι ζωτικής σημασίας ιδιαίτερα για τις χώρες που αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα, όπως είναι η Ελλάδα. Με βάση το παράδειγμα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, ένα Ευρωπαϊκό Ταμείο Ένταξης θα μπορούσε να δημιουργηθεί με επαρκή κεφάλαια για την προώθηση της πλήρους ενσωμάτωσης των ατόμων και των οικογενειών που γίνονται δεκτοί ως πρόσφυγες από τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Επίσης οι πολιτικές ένταξης θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τα χαρακτηριστικά των προσφύγων όσον αφορά τις δεξιότητες, την εκπαίδευση και τα γενικότερα πολιτιστικά χαρακτηριστικά, γιατί αυτοί οι παράγοντες επηρεάζουν επίσης το κόστος των πολιτικών ένταξης.

Τέλος, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι δυσκολίες στην αντιμετώπιση της κρίσης των προσφύγων έχουν να κάνουν περισσότερο με την πολιτική και ιδεολογική αντίσταση παρά με τους πόρους. Υπάρχει ήδη μια δημόσια αντίσταση στη μετανάστευση, εντός και εκτός της ΕΕ, και λιγότερη προθυμία να αποδεχθούμε περαιτέρω ροές των μεταναστών, οι οποίοι έχουν διαφορετικά πολιτισμικά χαρακτηριστικά από τους ντόπιους πολίτες. Αυτό ασκεί πίεση στις κυβερνήσεις, ιδίως σε χώρες όπου υπάρχει ήδη πολύ μικρή αποδοχή της μετανάστευσης. Υπάρχει μάλλον περιορισμένο περιθώριο ελιγμών στον τομέα αυτό. Αντί να προσπαθούν να μεταφέρουν τους πρόσφυγες σε αυτές τις χώρες, είναι μάλλον πιο ρεαλιστικό να ζητηθεί αποζημίωση από τις χώρες που δεν θέλουν πρόσφυγες.

* Ο κ. Δημήτρης Τσαϊλάς είναι Υποναυάρχος ε.α. ΠΝ
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση