Το διπλωματικό σκάκι του Ταγίπ Ερντογάν

Για τους αναλυτές εξωτερικής πολιτικής της Ουάσιγκτον, οι τελευταίες εβδομάδες υπήρξαν ιδιαίτερα εφιαλτικές, σύμφωνα με τον ερευνητή του αμερικανικού Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων Στίβεν Κουκ. «Οι ημέρες ήταν γεμάτες σενάρια μιας πιθανής εισβολής της Τουρκίας στη ΒΑ Συρία και φόβους για καταστροφικές συνέπειες για τα συμφέροντα της χώρας στην περιοχή», γράφει ο Αμερικανός αναλυτής σε κείμενό του για το περιοδικό Foreign Policy.

Στις αρχές του Αυγούστου, μια βιαστική συμφωνία μεταξύ των δύο χωρών, η οποία ενεργοποίησε τις διαδικασίες για τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας στο βορειοανατολικό κομμάτι της Συρίας, φάνηκε να μετριάζει τους κινδύνους.

Ωστόσο, με τη σύναψη της συμφωνίας η Αγκυρα υποστήριξε περήφανα πως η Ουάσιγκτον μετατοπίστηκε διπλωματικά και πλέον βρίσκεται πιο κοντά στις θέσεις του Ερντογάν.

Ο Κουκ πιστεύει πως υπάρχει μια πιθανή εξήγηση πίσω από τις δηλώσεις της Τουρκίας: η απειλή του Ερντογάν για στρατιωτική εισβολή στη Συρία ήταν στην πραγματικότητα μια μπλόφα, με σκοπό να προκαλέσει σύγχυση στην Ουάσιγκτον και να ενισχύσει τη θέση της Αγκυρας στις διαπραγματεύσεις. Ο Τούρκος πρόεδρος αντιλαμβανόταν πως, απειλώντας να «σκοτώσει» τη στρατηγική συμμαχία της χώρας του με τις ΗΠΑ, θα κατάφερνε να ασκήσει ισχυρές πιέσεις στον Λευκό Οίκο. Στην ουσία, ο Ερντογάν γνωρίζει πως η στρατηγική συμμαχία είναι ήδη νεκρή και εκμεταλλεύεται τους Αμερικανούς αξιωματούχους που αρνούνται να αναγνωρίσουν αυτή την πραγματικότητα.


Η πεποίθηση της Ουάσιγκτον πως οι τουρκικές απειλές για εισβολή στη Συρία ήταν ειλικρινείς υπήρξε, εν μέρει, δικαιολογημένη. Μέσα σε ενάμιση χρόνο, ο Ερντογάν έχει προειδοποιήσει πως θα στείλει τα στρατεύματα της χώρας του στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας οκτώ φορές, ενώ στις αρχές του 2018 προχώρησε σε κατάληψη του Αφρίν. Ταυτόχρονα, τα στρατεύματα των Κούρδων της Συρίας, βασικός στόχος μιας ενδεχόμενης τουρκικής εισβολής, συνδέονται άμεσα με το PKK των Κούρδων της Τουρκίας.

Η έστω και ελάχιστη παρουσία των στρατευμάτων των ΗΠΑ στη ΒΑ Συρία ωφελεί τους Τούρκους, παρότι αρνούνται να το παραδεχτούν ανοικτά καθώς η πραγματικότητα του πολέμου της Συρίας υπερβαίνει τις δυνατότητες του τουρκικού στρατού. Επιπλέον, όπως αναλύει και ο Κουκ, μια τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία θα άφηνε την Τουρκία «τρομακτικά πιο ευάλωτη σε τρομοκρατικές επιθέσεις, δεδομένου του ασύμμετρου πολέμου που θα υιοθετούσαν οι Κούρδοι».

Η παρερμηνεία των προθέσεων της Αγκυρας έγκειται στη γενικότερη παρερμηνεία της στάσης της Τουρκίας απέναντι στις ΗΠΑ. Με τη συστηματική βοήθεια που παρείχε το καθεστώς Ερντογάν στο Ιράν για να αποφύγει τις κυρώσεις και φυσικά με την πρόσφατη υποδοχή των ρωσικών S-400 –οι οποίοι έχουν σχεδιαστεί για να καταρρίπτουν νατοϊκά αεροπλάνα–, υπάρχουν περίτρανες αποδείξεις πως η Αγκυρα δεν ενδιαφέρεται πλέον να αποτελεί στρατηγικό σύμμαχο των ΗΠΑ.

Ωστόσο, πολλοί υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής επιμένουν απελπισμένα να πιστεύουν πως αυτό δεν ισχύει και πως οι δηλώσεις της Αγκυρας είναι απλώς κινήσεις εντυπωσιασμού για εσωτερική κατανάλωση.

Κάπως έτσι, οι κακοί υπολογισμοί της Ουάσιγκτον οδήγησαν αναπόφευκτα σε μια σειρά από λανθασμένες αντιδράσεις. Η αγορά των S-400 μπορεί να οδήγησε στη λογική ακύρωση της συμμετοχής της Τουρκίας στο πρόγραμμα των F-35, ωστόσο αρκετοί νομοθέτες εξέτασαν το ενδεχόμενο προσφοράς μιας συμφωνία ελεύθερου εμπορίου προς την Αγκυρα, ως κάποιου είδους διαπραγματευτικό καρότο.

Στο μεταξύ, οι συζητήσεις για επιβολή τιμωρητικών κυρώσεων διεκόπησαν αστραπιαία με την απειλή του Ερντογάν για στρατιωτική επέμβαση στη Συρία, καθώς η Ουάσιγκτον έψαχνε απεγνωσμένα τρόπους να αποτρέψει την Τουρκία από κάτι που πιθανότατα δεν θα τολμούσε να πράξει.

Στο τέλος της ημέρας, ο Ερντογάν κατάφερε να παρατείνει την παραμονή των αμερικανικών στρατευμάτων στη Συρία και βελτίωσε σημαντικά τις πιθανότητες δημιουργίας ασφαλούς ζώνης που θα προστατεύει τα αμυντικά του συμφέροντα στην περιοχή.

Παράλληλα, το φλερτ με τη Μόσχα και οι διάφορες ατασθαλίες παραμένουν, σε μεγάλο βαθμό, ατιμώρητες. Η Τουρκία διαθέτει μια παράδοση αιώνων στο τάβλι, ωστόσο οι πρόσφατοι ελιγμοί του Ερντογάν αποδεικνύουν πως είναι ιδιαίτερα καλή και στο διπλωματικό σκάκι.

Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση