Τι διακυβεύεται με την κατάληψη δύο βρετανικών τάνκερ από το Ιράν

Του Κώστα Ράπτη

Μια εβδομάδα πλήρης εντάσεων, αλλά και μυστηρίων, στον Περσικό Κόλπο οδηγήθηκε στη θεαματική της κορύφωση την Παρασκευή, οπότε οι Φρουροί της Επανάστασης του Ιράν έθεσαν υπό τον έλεγχό τους και οδήγησαν σε ιρανικούς λιμένες δύο ξένα δεξαμενόπλοια που διέσχιζαν τα Στενά του Ορμούζ, από τα οποία διακινείται το ένα πέμπτο της παγκόσμιας πετρελαϊκής παραγωγής.

Ήδη τη Δευτέρα είχαν χαθεί τα ίχνη του δεξαμενόπλοιου Riah των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων το οποίο κατόπιν έγινε γνωστό ότι καταλήφθηκε από τους Φρουρούς της Επανάστασης με την κατηγορία της λαθρεμπορίας πετρελαίου.

Την Πέμπτη, οι ΗΠΑ ανακοίνωσαν και μάλιστα δια στόματος Τραμπ ότι κατέρριψαν ιρανικό drone το οποίο φέρεται να είχε πλησιάσει επικίνδυνα το αμερικανικό αμφίβιο σκάφος USS Boxer. Ακολούθησε ένας πρωτοφανής επικοινωνιακός πόλεμος με την ιρανική πλευρά να διαψεύδει τον ισχυρισμό, δημοσιοποιώντας εικόνες βιντεοσκοπημένες από το συγκεκριμένο μη επανδρωμένο αεροσκάφος σε χρόνο μεταγενέστερο του φερόμενου αμερικανικού πλήγματος και φθάνοντας στο σημείο να ισχυρισθεί, δια του υφυπουργού Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί ότι πιθανότατα οι Αμερικανοί είχαν καταρρίψει δικό τους drone.

Χθες, πάλι, έγινε γνωστό αρχικά ότι περικυκλώθηκε από μικρά σκάφη και ελικόπτερο των Φρουρών της Επανάστασης, καταλήφθηκε και παραδόθηκε στις λιμενικές αρχές της ιρανικής επαρχίας Χορμοζγκάν το υπό βρετανική σημαία και διαχείριση δεξαμενόπλοιο Stena Impero (σουηδικών συμφερόντων, κατασκευής 2018 και χωρητικότητας 49.682 μετρικών τόνων), ενώ έπλεε από τη Φουτζάιρα των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων στο Τζουμπάιλ της Σαουδικής Αραβίας. Η ιρανική πλευρά υποστηρίζει ότι το Stena Impero παραβίαζε τους κανόνες ναυσιπλοΐας, πλέοντας σε λάθος διάδρομο και έχοντας απενεργοποιήσει το σήμα του.


Αργότερα γνωστοποιήθηκε η κατάληψη με την ίδια δικαιολογία και δεύτερου τάνκερ, του θηριώδους Medar (λιβεριανής σημαίας, βρετανικής διαχείρισης και χωρητικότητας 315.802 τόνων), το οποίο είχε ξεκινήσει από τη Λανσάν της Κίνας και έπλεε στη Ρας Τανούρα της Σαουδικής Αραβίας.

Τα νέα έγιναν αμέσως αισθητά και στις αγορές, ενώ προκάλεσαν την σύγκληση του βρετανικού κυβερνητικού συμβουλίου διαχείρισης κρίσεων (COBRA). Ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζέρεμι Χαντ έκανε λόγο και απαράδεκτες ενέργειες και τόνισε την ανάγκη να διασφαλισθεί η ελευθερία της ναυσιπλοΐας στην περιοχή.

Παρέλειψε ωστόσο οποιαδήποτε αναφορά σε ό,τι αποτελεί την προφανή αφορμή των ιρανικών αντι-βρετανικών κινήσεων: την πρόσφατη αμφιλεγόμενη κατάληψη από τις δυνάμεις της βρετανικής κτήσης του Γιβραλτάρ του ιρανικού δεξαμενόπλοιου Grace 1, με το σκεπτικό ότι το πετρέλαιο που μετέφερε προοριζόταν για τη Συρία, κατά παράβαση των κυρώσεων της Ε.Ε.

Μάλιστα χθες Παρασκευή ανακοινώθηκε η παράταση κατά ένα μήνα της καθήλωσης του Grace 1 στο Γιβραλτάρ.

Δημιουργείται έτσι το έδαφος για ένα σκληρό και δυσάρεστο για την βρετανική πλευρά παζάρι.

Από μέλος της ομάδας των "τριών μεγάλων” της Ε.Ε. που κατεξοχήν διαπραγματεύθηκαν και μέχρι σήμερα υπερασπίζονται τη διεθνή συμφωνία του 2015 για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης, η οδεύουσα προς το Brexit Βρετανία μετατρέπεται σε ουραγό αμερικανικών τυχοδιωκτισμών.

Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ έκανε λόγο για "κλιμάκωση της βίας” από πλευράς της Ισλαμικής Δημοκρατίας.

Ωστόσο, ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος ανέφερε ότι βρίσκεται σε συνεργασία με τη βρετανική πλευρά, προσέθεσε μεταξύ άλλων και κάτι πολύ ενδιαφέρον: ότι κρίνει σκόπιμη την εμπλοκή του γερουσιαστή Ραντ Πολ, libertarian αντιπάλου της επεμβατικής εξωτερικής πολιτικής και συμμάχου του Αμερικανού προέδρου, ο οποίος έχει προθυμοποιηθεί να λειτουργήσει ως άτυπος συνομιλητής από αμερικανικής πλευράς με το Ιράν. Μέχρι και την Πέμπτη ο ένοικος του Λευκού Οίκου διέψευδε ότι επιφυλάσσει στον Πολ τέτοιο ρόλο.

Είναι προφανές ότι ο Τραμπ αναζητεί τρόπους απεμπλοκής από το αδιέξοδο στο οποίο ο ίδιος οδηγήθηκε με την απόσυρση των ΗΠΑ από τη διεθνή συμφωνία του 2015 και την κλιμάκωση των κυρώσεων εναντίον της Ισλαμικής Δημοκρατίας, κατά τις παροτρύνσεις νεοσυντηρητικών συνεργατών του, όπως ο σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας Τζον Μπόλτον.

Η στρατηγική του Τραμπ βασιζόταν στην άσκηση της "μέγιστης πίεσης” έναντι του Ιράν, με την προσδοκία ότι η Ισλαμική Δημοκρατία θα προσερχόταν σε μία διαπραγμάτευση, η οποία, πέραν του πυρηνικού της προγράμματος, θα περιλάμβανε τους βαλλιστικούς της πυραύλους και την περιφερειακή της συμπεριφορά (δηλ. την στήριξη προς τον Άσαντ, τη λιβανική Χεζμπολλά, τους Χούθι της Υεμένης και τις σιιτικές πολιτοφυλακές του Ιράκ), προκειμένου να καθησυχασθούν το Ισραήλ και η Σαουδική Αραβία, προνομιακοί σύμμαχοι των ΗΠΑ στην περιοχή.

Ωστόσο, η ασύμμετρη απάντηση του Ιράν βραχυκυκλώνει το αμερικανικό σχέδιο. Η Τεχεράνη τολμά να απειλήσει με μεταφορά στο στρατιωτικό πεδίο μίας σύγκρουσης την οποία η Ουάσιγκτον φανταζόταν να διεξάγεται κυρίως με οικονομικά μέσα. Αξιοποιεί για τον λόγο αυτό το πλεονέκτημα που της δίνει η δυνατότητα αποκλεισμού του Χορμούζ (όπως λ.χ. ο Κιμ Γιονγκ Ουν εκμεταλλεύτηκε τη δυνατότητα ισοπέδωσης της Σεούλ από το βορειοκορεατικό πυροβολικό), μεταφέροντας την πίεση και σε τρίτα μέρη. Σε αντίθεση με άλλους στόχους "αλλαγής καθεστώτος” της αμερικανικής πολιτικής, το Ιράν διαθέτει μεγαλύτερο γεωγραφικό και δημογραφικό όγκο, ανεπτυγμένες υποδομές (συμπεριλαμβανομένης της εγχώριας εξοπλιστικής βιομηχανίας), μεγαλύτερη πολιτική συνοχή (λόγω της ύπαρξης και αντιπροσωπευτικών θεσμών στο πολίτευμά του) και κυρίως μια κρατική ιδεολογία (εμπνεόμενη από το σιιτικό Ισλάμ, αλλά ακόμη περισσότερο από την εθνική υπερηφάνεια ενός αρχαίου πολιτισμού και την επαναστατική κληρονομιά του 1979) που καθιστά την αντίσταση στις έξωθεν πιέσεις δυνατή.

Η δήλωση του Αμερικανού υπουργού Μάικλ Πομπέο προ μηνός ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιμες για συνομιλίες "χωρίς προϋποθέσεις”, υπονοεί ότι αυτός που διατυπώνει τη στιγμή τις προϋποθέσεις (βλ. την άρση των τελευταίων αμερικανικών κυρώσεων) είναι το Ιράν.

Καθόλου τυχαία δεν θα πρέπει επίσης να θεωρείται η χρονική σύμπτωση των ιρανικών ενεργειών με την προσπάθεια του Στέιτ Ντιπάρτμεντ να συγκροτήσει μία "συμμαχία των προθύμων” από περίπου είκοσι έθνη, για τη δημιουργία μιας ναυτικής δύναμης προστασίας και επιτήρησης της ναυσιπλοΐας στον Περσικό Κόλπο. Ωστόσο, η ριψοκίνδυνη αλλά και μη ρεαλιστική φύση του εγχειρήματος (δεδομένης της πυκνής θαλάσσιας κυκλοφορίας στα Στενά του Χορμούζ όπου το ελάχιστο πλάτος φθάνει τα 33 χιλιόμετρα) έχει οδηγήσει σε έλλειψη προθύμων τρίτων.

Την εικόνα συμπληρώνουν οι πληροφορίες ότι τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα εμφανίζονται έτοιμα να σπάσουν το μέτωπο των σουνιτικών μοναρχιών εναντίον της Τεχεράνης, αξιολογώντας ως σοβαρή την απειλή του Ιράν ότι κάθε στρατιωτικό πλήγμα εναντίον του, ακόμη και οριοθετημένο, θα απαντηθεί μαζικά, με στοχοποίηση όχι μόνο των αμερικανικών δυνάμεων, αλλά και των χωρών στη νότια ακτή του Περσικού Κόλπου που θα αποτελέσουν το εφαλτήριό τους.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση