Η απάντηση-απειλή Ερντογάν στον Τσίπρα είναι στρατηγική επιλογή!

Του Χρήστου Μηνάγια 

Με αφορμή τις πρόσφατες δηλώσεις του Πρωθυπουργού κ. Αλέξη Τσίπρα σχετικά με την παρεμπόδιση κάθε τουρκικής ενέργειας στο Καστελόριζο και στην απάντηση-απειλή Ερντογάν ότι ανεξαρτήτως του τι λέει ο Τσίπρας εμείς θα κάνουμε αυτό που έχουμε σχεδιάσει επισημαίνεται για μία ακόμα φορά ότι αυτό αποτελεί στρατηγική επιλογή της Άγκυρας.

Σύμφωνα με την Άγκυρα, η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο δεν εκλαμβάνεται απλώς ως μια νομική διαδικασία, αλλά ως ένα θέμα που έχει πολιτικές διαστάσεις, οικονομικές διαστάσεις, καθώς επίσης διαστάσεις ασφάλειας. Με την ίδια διαδικασία κ. σκέψης, η Τουρκία θεωρεί ότι, η στρατιωτική ισχύς αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα για τη διαμόρφωση των ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο και κατά συνέπεια των Συμφωνιών οριοθέτησης των θαλασσίων περιοχών που θα υπογραφούν.

Ας σημειωθεί ακόμη ότι, η Τουρκία δεν αρκείται στην αποτρεπτικότητα που θεωρεί ότι της παρέχει το «casus belli». Απεναντίας, αφενός επιδιώκει να αποκτήσει έτι περαιτέρω την πρωτοβουλία των κινήσεων και τη δημιουργία τετελεσμένων για μελλοντικές διεκδικήσεις, αφετέρου οι τουρκικοί χειρισμοί στον τομέα της ενέργειας στηρίζονται σε μια διαχρονική στρατηγική, η οποία επικαιροποιείται όταν κριθεί αναγκαίο. Εν προκειμένω αναφερόμαστε στα εξής:

α. Στο Στρατηγικό Σχεδιασμό 2015-2019 του τουρκικού υπουργείου Ενέργειας και Φυσικών Πόρων που επικαιροποιήθηκε το 2017 όπου αναγράφηκε ότι, θα πραγματοποιηθούν δύο γεωτρήσεις σε βαθιά θαλάσσια ύδατα στη Ανατολική Μεσόγειο: η πρώτη το 2018 στα ανοικτά της Antalya και η δεύτερη το 2019 στα ανοικτά της Finike. Επιπλέον, κατά τις συνεδριάσεις του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας της Τουρκίας στις 27-11-2018 και στις 30-01-2019, με απόφαση του Ταyyip Erdoğan άρχισε ο σχεδιασμός της πραγματοποίησης και τρίτης γεώτρησης (σ.σ. πιθανόν η εξαγγελθείσα ανατολικά της Κύπρου). Επιπρόσθετα, οι δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων ότι, τα πλοία Fatih και Yavuz έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιούν τέσσερις γεωτρήσεις ετησίως, συνηγορούν υπέρ της άποψης ότι η προσοχή θα πρέπει να εστιασθεί σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νοτίως του Καστελλόριζου μετά τις αρχές Σεπτεμβρίου και εφόσον το Yavuz στην παρούσα Φάση μεταβεί ανατολικά της Κύπρου.

β. Στις 15-09-2014, το υπουργικό συμβούλιο της Τουρκίας ενέκρινε την Εθνική Στρατηγική Θαλασσίων Ερευνών ύστερα από πρόταση που υποβλήθηκε από το υπουργείο Εθνικής Άμυνας στις 15-07-2014.

γ. Στις 19-05-2015 δημοσιεύθηκε το δόγμα χρησιμοποίησης της τουρκικής ναυτικής ισχύος, στο οποίο μεταξύ άλλων περιλαμβάνονται τα εξής: πρώτον, οι τουρκικές ναυτικές δυνάμεις θα συμβάλλουν στην αναβάθμιση της συνεργασίας και του συντονισμού σε εθνικό επίπεδο προκειμένου να υλοποιηθούν οι εθνικοί στόχοι που καθορίζονται στην Εθνική Στρατηγική Θαλασσίων Ερευνών της Τουρκίας. Δεύτερον, θα υφίσταται τήρηση ετοιμότητας ταχείας αντίδρασης σε περιπτώσεις παραβίασης των θαλασσίων ζωνών, στις οποίες η Τουρκία έχει κυριαρχικά δικαιώματα που πηγάζουν από τις Διεθνείς Συμφωνίες και το Διεθνές Δίκαιο. Τρίτον, θα αναχαιτισθούν (παρεμποδισθούν) οι δραστηριότητες ερευνών και γεωτρήσεων που θα πραγματοποιηθούν χωρίς άδεια σε θαλάσσιες περιοχές, οι οποίες, είτε γνωστοποιήθηκαν στη διεθνή κοινή γνώμη ότι ανήκουν στην Τουρκία, είτε αυτές ανήκουν εν δυνάμει στην τουρκική δικαιοδοσία. Και τέταρτον, εφόσον απαιτηθεί, θα παρασχεθεί υποστήριξη σε δραστηριότητες ερευνών και γεωτρήσεων που θα πραγματοποιηθούν βάσει αδειών που εκδόθηκαν από την Τουρκία.

δ. Σύμφωνα με την τουρκική αντίληψη, η ενημέρωση που πραγματοποιήθηκε από το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στους πρέσβεις ξένων χωρών στην Άγκυρα στις 10-05-2019 έχει την έννοια ότι η Άγκυρα βρίσκεται στο τελικό στάδιο για να ανακηρύξει Α.Ο.Ζ. στην Ανατολική Μεσόγειο. Πέραν τούτου, κρίνεται σκόπιμο να επισημανθούν τα παρασκηνιακά παιχνίδια της Τουρκίας με τη Λιβύη (Τρίπολη) με τελικό αντικειμενικό σκοπό την υπογραφή Συμφωνίας οριοθέτησης των θαλασσίων ζωνών νοτίως της Κρήτης.

ε. Θα συνεχισθεί η δέσμευση θαλάσσιων περιοχών για διεξαγωγή ασκήσεων και εκτέλεσης πυρών. Τούτο αποσκοπεί αφενός στην προβολή της τουρκικής ναυτικής ισχύος, αφετέρου στην απαγόρευση πρόσβασης σε θαλάσσιες περιοχές ιδιαιτέρου ενδιαφέροντος για την Άγκυρα.

στ. Στο πλαίσιο δημιουργίας φοβικών συνδρόμων στην ελληνική πλευρά, θα συνεχισθεί η προβολή των δυνατοτήτων των οπλικών συστημάτων τουρκικής κατασκευής, καθώς επίσης η δημοσιοποίηση μέρους των νέων οπλικών συστημάτων τα οποία τηρούντο ως απόρρητα (πυραυλικά συστήματα, μη επανδρωμένα αεροσκάφη κ.λπ.).

ζ. Θα πρέπει να υπάρξει ετοιμότητα αντιμετώπισης επεισοδίων είτε με μετανάστες είτε με ελληνικά αλιευτικά στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο.

η. Θα συνεχισθεί η χρησιμοποίηση πλοίων επιστημονικών ερευνών για έρευνες στις περιοχές που η Άγκυρα θεωρεί ότι ανήκουν στη θαλάσσια δικαιοδοσία της Τουρκίας και του ψευδοκράτους.

θ. Βρίσκεται σε εξέλιξη η συστράτευση των τουρκικών ΜΜΕ και χρηματοδοτούμενων από την Τουρκία ΜΜΕ του εξωτερικού στον εθνικό σκοπό, προκειμένου αυτά να δημοσιοποιούν και να προβάλουν τη στρατιωτική ισχύ, καθώς επίσης την επιχειρηματολογία της Άγκυρας (Συμφωνίες, Συνθήκες κ.λπ.) βάσει της οποίας οι τουρκικές θέσεις χαρακτηρίζονται νόμιμες, νομότυπες ή νομιμοφανείς. Ενδεικτικό παράδειγμα αποτελεί η δημοσιοποίηση της τουρκικής επιχειρηματολογίας αναφορικά με τα εντάλματα σύλληψης για το πλήρωμα το γεωτρύπανου Fatih, η οποία εστιάζεται: στο άρθρο 32 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (που δεν το έχει υπογράψει η Τουρκία), περί ασυλίας πολεμικών πλοίων και άλλων κρατικών πλοίων που χρησιμοποιούνται για μη εμπορικούς σκοπούς. Και στο άρθρο 3 του Καταστατικού της Interpol αναφορικά με την ουδετερότητα της και την αποφυγή χρησιμοποίησης της για πολιτικούς σκοπούς.

ι. Θα δημοσιευθούν από την Άγκυρα ακαδημαϊκές αναλύσεις μεταφρασμένες σε ξένες γλώσσες προκειμένου να πεισθεί η διεθνής κοινότητα για τα δικαιώματα της Τουρκίας στις θαλάσσιες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου και του Αιγαίου.

ια. Σχεδιάζεται η δημιουργία μιας αεροπορικής και μιας ναυτικής βάσης στην κατεχόμενη Κύπρο. Σύμφωνα με την Άγκυρα, η ενέργεια αυτή αποτελεί το πρώτο βήμα ώστε στη συνέχεια να δρομολογηθούν οι διαδικασίες ενσωμάτωσης του ψευδοκράτους στην Τουρκία, βάσει ενός μοντέλου όπου η Τουρκία θα επιφορτισθεί την εξωτερική πολιτική και την άμυνα του ψευδοκράτους, ενώ το ψευδοκράτος θα τηρεί την «αυτονομία» του για θέματα που αφορούν στην ενάσκηση της εσωτερικής του πολιτικής.

ιβ. Η Άγκυρα «απαιτεί» από την Ελλάδα να τεθούν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων όλα τα προβλήματα που αφορούν στο Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο. Τούτο προκύπτει από δημοσίευμα της ερντογανικής εφημερίδας Yeni Şafak βάσει του οποίου, ο Τούρκος υπουργός Εθνικής Άμυνας στρατηγός Χουλουσί Ακάρ έδωσε σχετική οδηγία στην τουρκική αντιπροσωπεία πριν την άφιξη της στην Ελλάδα για τη συζήτηση των Μέτρων Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης από 21 έως 24 Μαΐου 2019.

ιγ. Η Άγκυρα απειλεί την Ευρωπαϊκή Ένωση σε θέματα που αφορούν στην τρομοκρατία, τη μετανάστευση και τη θαλάσσια ασφάλεια, σε περίπτωση που συνεχισθεί «η μεροληπτική συμπεριφορά της» υπέρ της Κυπριακής Δημοκρατίας.

ιδ. Βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις της Τουρκίας με την Κίνα, προκειμένου οι Κινέζοι να πραγματοποιήσουν επενδύσεις στα τουρκικά λιμάνια της Μεσογείου.

ιε. Η Τουρκία σχεδιάζει να καλύψει προσωρινά το κενό που θα δημιουργήσει η μη παραλαβή των F-35 με την κατασκευή βαλλιστικών πυραύλων. Σημειωτέον ότι, δεν θα πρέπει να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο αντίστοιχης συμφωνίας με την Κίνα (σ.σ. εκτιμάται ότι πιθανόν έχουν ξεκινήσει οι διαπραγματεύσεις).

ιστ. Υπάρχουν πληροφορίες ότι, η παραλαβή των S-400 πιθανόν να πραγματοποιηθεί στις 15 Ιουλίου (ημέρα μνήμης του πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου 2016). Η επιλογή της ημερομηνίας προφανώς θα έχει δύο αποδέκτες: τους γκιουλενιστές για το πραξικόπημα και τις Ηνωμένες Πολιτείες για τους S-400.

Μια τελική επισήμανση που κρίνεται σκόπιμο είναι αυτή που προκύπτει αβίαστα από τα εξής: «Ιστορικά, οι πολιτικές και στρατιωτικές ηγεσίες έδωσαν μεγάλη βαρύτητα στους τομείς της έγκαιρης προειδοποίησης και της προετοιμασίας αντιμετώπισης απειλών, για να περιορίσουν την αβεβαιότητα και να εξασφαλίσουν πλεονεκτήματα από τις αποφάσεις που επρόκειτο να λάβουν. Συγκεκριμένα, οι εν λόγω ηγεσίες συγκρότησαν μηχανισμούς με βασικό σκοπό αυτοί να υποβάλλουν αναλύσεις και μια ολοκληρωμένη στρατηγική αντίληψη προκειμένου: αφενός, να αποφευχθούν οι αιφνιδιασμοί και οι εκπλήξεις. Αφετέρου, να καθορισθεί η ορθότερη στρατηγική, αναφορικά με τα εθνικά συμφέροντα και την ασφάλεια της χώρας. Ενισχυτικό της άποψης αυτής είναι ότι, η κρίση δεν έχει πάντα την έννοια της καταστροφής. Αντίθετα, με τη λήψη και υλοποίηση των σωστών αποφάσεων, αυτή μπορεί να μετατραπεί σε ευκαιρία προώθησης των εθνικών συμφερόντων».

* Ο Χρήστος Μηνάγιας είναι ταξίαρχος ε.α., γεωστρατηγικός αναλυτής και συγγραφέας, καθώς επίσης πρόσφατα κυκλοφόρησε το έκτο βιβλίο του με τίτλο «ΤΟΥΡΚΙΑ, Αναθεωρητισμός και Συγκρούσεις»
Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση