Η ελληνική στρατηγική στις προκλήσεις της Τουρκίας

Του Λευτέρη Ζαχαριά

Οδεύουμε σε μια όξυνση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Το τελευταίο επεισόδιο στα Ίμια, η ρητορική του Τούρκου προέδρου, η σύλληψη των δύο Ελλήνων στρατιωτικών και η επικείμενη έναρξη γεωτρήσεων από το τουρκικό γεωτρύπανο παρέχουν πολύ σημαντικές ενδείξεις για τον προσανατολισμό της πολιτικής της Τουρκίας.

Ας δούμε ποιες είναι οι (διαχρονικές) προθέσεις της Άγκυρας: Είναι ένας γενικευμένος πόλεμος με την Ελλάδα; Όχι: Αν αυτό επεδίωκε, θα μπορούσε να το είχε πραγματοποιήσει κατασκευάζοντας μια αφορμή όλα αυτά τα χρόνια. Όμως δεν το τολμά, γιατί ένας πόλεμος μπορεί (αν κερδηθεί) να έχει σημαντικά οφέλη, όμως το ρίσκο είναι πολύ μεγάλο. Καταστροφή της τουρκικής οικονομίας, ανάδειξη ενός νέου Κεμάλ κλπ. Έτσι τα αναμενόμενα οφέλη, αν συνυπολογίσουμε και την αβεβαιότητα, μπορεί να είναι τελικά πολύ μικρά.

Η Άγκυρα επιδιώκει ένα θερμό επεισόδιο για να κερδίσει την συνεκμετάλλευση και τελικά την εκμετάλλευση των πετρελαίων της Ελλάδας και της Κύπρου. Αν κάποιος πιστεύει πως κερδίζοντας την συνεκμετάλλευση, η Τουρκία δεν θα προχωρήσει μόνη της στην εκμετάλλευση την ελληνικών κοιτασμάτων ας μελετήσει τη διαχρονική αύξηση των διεκδικήσεών της έναντι της Ελλάδος. Η στρατηγική του θερμού επεισοδίου έχει μεγαλύτερα αναμενόμενα οφέλη, αφού το ενδεχόμενο κόστος της είναι μικρό, ενώ τα κέρδη της δεν είναι αμελητέα (βλέπε γκριζάρισμα των Ιμίων χωρίς καμιά τουρκική απώλεια!).

Ποια θα πρέπει να είναι η απάντηση της Αθήνας; Ας δούμε τις επιλογές της χώρας μας: Αν η Ελλάδα δεν απαντήσει για παράδειγμα στις επικείμενες γεωτρήσεις της Τουρκίας, και αρκεστεί στην έκδοση ανακοινώσεων για τα δίκαιά της, ακολουθώντας μια κατευναστική πολιτική, απλώς χάνει στην πράξη τα δικαιώματά της στην Ελληνική ΑΟΖ. Η Τουρκία κερδίζει χωρίς κανένα ρίσκο!

Μια άλλη προσέγγιση λέει πως όταν θα γίνει το θερμό επεισόδιο, θα προστρέξουμε στις μεγάλες δυνάμεις κι εκείνες θα "πείσουν" την Τουρκία για τα δίκαιά μας. Κι εδώ η προσέγγιση είναι λανθασμένη. Πρώτον γιατί οι μεγάλες δυνάμεις για να μας βοηθήσουν θα μας ζητήσουν ανταλλάγματα και δεύτερον και η Τουρκία θα ζητήσει ανταλλάγματα για την "υποχώρησή" της αυτή. Δηλαδή και πάλι έχει οφέλη, απλά απειλώντας την Αθήνα... Και πάλι τα αποτελέσματα της κρίσης των Ιμίων το '97 θα πρέπει να μας διδάσκουν κάτι...

Φυσικά η αναζήτηση συμμαχιών είναι πολύ σημαντική αλλά μπορεί να δράσει μόνο επικουρικά και ΠΡΙΝ από ένα θερμό επεισόδιο. Φυσικά αυτό είναι ένα πολύ καλό σενάριο και θα πρέπει να είναι η πρώτη μας επιλογή, αλλά όπως βλέπουμε, ο Ερντογάν δεν φαίνεται γενικά να ακούει τις παραινέσεις των συμμάχων.

Μια άλλη επιλογή είναι, σε μια εκδήλωση ενός θερμού επεισοδίου από την Τουρκία, να απαντήσουμε με ένα ισοδύναμο θερμό επεισόδιο. Για παράδειγμα, σε μια κατάληψη ελληνικής βραχονησίδας να καταλάβουμε μια αντίστοιχη τουρκική. Κι αυτό το σενάριο δεν είναι για πολλούς λόγους εφικτό. Η Τουρκία μπορεί να καταλάβει ένα μικρό κατοικημένο ελληνικό νησί, να χρησιμοποιήσει το πλωτό της γεωτρύπανο κλπ για τα οποία η Ελλάδα δεν μπορεί να απαντήσει με ένα ισοδύναμο. Για να μην αναφερθούμε στο γεγονός πως η Τουρκία έχει το πρώτο χέρι στη σκακιέρα των κινήσεων και είναι δυνατόν να αιφνιδιάσει την Ελλάδα με μια πρόκληση που δεν είναι αναμενόμενη (βλέπε και τη σύλληψη των δύο Ελλήνων στρατιωτικών).

Η μόνη άλλη επιλογή της Ελλάδας, αν οι παραινέσεις προς την Τουρκία για μια πολιτική σύμφωνα με τους διεθνείς κανόνες απορριφθεί, είναι να δείξει πως είναι αποφασισμένη να απαντήσει συντριπτικά σε μια τουρκική πρόκληση. Να δηλώσει εκ των προτέρων, και να είναι έτοιμη (έχοντας εκπονήσει από πριν τα κατάλληλα σχέδια) να βυθίσει το τουρκικό γεωτρύπανο εφόσον αυτό αρχίσει γεωτρήσεις στην Ελληνική και Κυπριακή ΑΟΖ. Και όχι μόνον αυτό. Η Ελλάδα θα πρέπει να δηλώσει, και να είναι έτοιμη να το κάνει, πως σε μια τέτοια περίπτωση θα ανακηρύξει άμεσα την επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 12 ν.μ. Αυτό δεν είναι τυχαίο. Ας μην ξεχνάμε πως κάτι τέτοιο αποτελεί αιτία πολέμου με την Ελλάδα για τους Τούρκους.

Με άλλα λόγια, η Αθήνα θα πρέπει να κάνει απολύτως σαφές προς όλους, πως αν η Τουρκία επιθυμεί τη συρρίκνωση της Ελληνικής και Κυπριακής (γεωγραφικής, οικονομικής κλπ) κυριαρχίας θα πρέπει να το κάνει εμπλεκόμενη σε πόλεμο.

Για να είναι αξιόπιστη η απειλή αυτή της χώρας μας, η Ελλάδα θα πρέπει να δείξει πως είναι αποφασισμένη να φτάσει στα άκρα, κάνοντας άμεσα κινήσεις που να δείχνουν πως προετοιμάζεται για το χειρότερο ενδεχόμενο με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Θα πρέπει να πάρει άμεσα μέτρα σε στρατιωτικό και πολιτικό επίπεδο: Μέτρα άμεσης απόδοσης μπορεί να είναι η αύξηση της θητείας, η άμεση παραλαβή την αναγνωριστικών-επιθετικών ελικοπτέρων αλλά και άλλου μεταχειρισμένου υλικού από τα αμερικανικά αποθέματα, η εντατικοποίηση των ασκήσεων (με προσομοιώσεις καταστροφής γεωτρύπανου), η πρόβλεψη για γρήγορη επιστράτευση εφέδρων κλπ. Τέτοια μέτρα ευτυχώς ήδη παίρνονται και θα πρέπει να ληφθούν και άλλα.

Σε πολιτικό επίπεδο, μια καλά προετοιμασμένη σύνοδος των αρχηγών των κομμάτων της βουλής μπορεί να παρέχει την ομόφωνη στήριξη όλων στο εθνικό αυτό θέμα, και να δείξει με τον καλύτερο τρόπο την αποφασιστικότητα όλης της χώρας να υπερασπιστεί τα δίκαιά της. Εδώ μπορούμε να υπογραμμίσουμε την θέληση όλου του λαού (πέρα από ιδεολογικές διαφορές) για την υπεράσπιση της χώρας, από το υψηλό φρόνημα που έδειξαν οι πολίτες της Ορεστιάδας στο θέμα της απαγωγής των δύο Ελλήνων στρατιωτικών.

Προφανώς κανείς δεν επιθυμεί έναν πόλεμο. Όσο πιο αποφασισμένη είναι η Ελλάδα να απαντήσει στις τουρκικές προκλήσεις, και όσο πιο ξεκάθαρο το κάνει αυτό προς κάθε κατεύθυνση και σε όλους τους τόνους, τόσο η πιθανότητα να συμβεί κάτι τέτοιο θα μειώνεται.

* Ο κ. Λευτέρης Ζαχαριάς είναι Επίκουρος καθηγητής, Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης, Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση