Μια χρήσιμη επίσκεψη

Γράφει ο Άγγελος Μ. Συρίγος

Ε​​κπληξη και αμηχανία επικράτησε ανά το πανελλήνιο από την απευθείας τηλεοπτική παρουσίαση των πραγματικών απόψεων των προέδρων Παυλόπουλου και Ερντογάν. Τα όσα ακούσθηκαν ήσαν απολύτως χρήσιμα. Η αντιπαράθεση ήταν μια βαθύτατα πολιτική πράξη, που μας βγάζει από τη νιρβάνα. Η πραγματικότητα, όσο και να τη φτιασιδώνουμε, είναι ότι η Τουρκία είναι μια αναθεωρητική δύναμη που συνιστά στρατηγική απειλή για την Ελλάδα. Αυτός είναι ο Ερντογάν κι έτσι σκέφτεται και μιλάει. Συνεχίζει μια σταθερή πολιτική μισού αιώνα και με αυτόν συζητάμε, εκτός από το Αιγαίο, και την επίλυση του Κυπριακού.

Μπορεί ο Τούρκος πρόεδρος να τα έμπλεξε αρκετά, καθότι η Συνθήκη της Λωζάννης δεν αναφέρεται ούτε σε Οικουμενικό Πατριαρχείο ούτε σε αρχιμουφτή. Επιπλέον, δεν υπάρχει στο ελληνικό σύστημα η έννοια του αρχιμουφτή. Αλλά αυτά ήσαν ψιλά γράμματα για τον Ερντογάν. Δεν ζητάει αναθεώρηση της Συνθήκης της Λωζάννης για νομικούς λόγους αλλά για πολιτικούς.

Ουδέποτε αναμενόταν ότι η επίσκεψη Ερντογάν θα οδηγούσε σε μείζονες ανακατατάξεις. Τα προβλήματα είναι παλαιά και δεν λύνονται εύκολα. Επιπλέον, υπάρχει ένας παλαιός κανόνας στις ελληνοτουρκικές σχέσεις που ορίζει ότι για να γίνουν τομές, χρειάζονται ισχυρές κυβερνήσεις και στις δύο όχθες του Αιγαίου. Το προαπαιτούμενο των ισχυρών κυβερνήσεων σήμερα δεν υπάρχει. Στη μεν Ελλάδα, η κυβέρνηση είναι εγκλωβισμένη στη μέγγενη του χρέους. Στη δε Τουρκία, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει προεδρικές εκλογές το 2019. Δεν θα διακινδυνεύσει να ανοίξει καινούργια μέτωπα και να κατηγορηθεί από την αντιπολίτευση ως εθνικός μειοδότης.

Με την προηγηθείσα συνέντευξή του, ο Ερντογάν διέλυσε τις ψευδαισθήσεις που τον ήθελαν να αναζητεί μέσω της Ελλάδος διέξοδο προς τη Δύση. Η υπεροψία του δεν του επιτρέπει να δεχθεί τους Ελληνες ως διαμεσολαβητές προς οποιονδήποτε. Εξάλλου, όποτε θέλει, μιλάει απευθείας με τους μεγάλους ηγέτες του κόσμου. Η όποια επικοινωνιακή διάσταση αφορούσε αποκλειστικώς το εσωτερικό της χώρας του. Στήριζε την εικόνα του ως του μεγάλου ηγέτη που θέτει τα θέματα που ενδιαφέρουν την Τουρκία.

Επίσης με τη συνέντευξή του φρόντισε να θέσει την ατζέντα των συνομιλιών. Από όσα είπε, σημειώνουμε κάτι που πέρασε απαρατήρητο: «Το ζήτημα της οριοθέτησης των χωρικών υδάτων είναι πολύ σημαντικό (…) και αν μπορέσουμε να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις σε σχέση με τα χωρικά ύδατα, νομίζω ότι θα έχουμε αντιμετωπίσει τη διαδικασία μια για πάντα». Μπορεί να μη μας αρέσει, αλλά στο ξεχασμένο από εμάς θέμα των χωρικών υδάτων κρύβεται το «κλειδί» για τις ελληνοτουρκικές διαφορές στο Αιγαίο. Χρειάζεται σωστή και ψύχραιμη διαχείριση και όχι αγνόησή του.

Στη συνέντευξη Τύπου τα πράγματα ήσαν πιο ήρεμα. Το μήνυμα άλλωστε είχε περάσει. Κατά τη συνέντευξη, ο Ελληνας πρωθυπουργός, παραδόξως, ήταν καλός. Οι διαβεβαιώσεις που έδωσε ο Ερντογάν περί σεβασμού της εδαφικής ακεραιότητας των γειτονικών του κρατών, όμως, ουδεμία σημασία έχουν. Εκείνος εννοεί ότι δεν αμφισβητεί τα μεγάλα και ρητώς κατονομασμένα στις συνθήκες νησιά του Αιγαίου. Εξακολουθεί βέβαια να διεκδικεί όλα τα μικρότερα νησιά, που συνιστούν για την Τουρκία «γκρίζες ζώνες».

Τέλος, το τμήμα της επισκέψεως στη Θράκη έπρεπε να είχε αποτραπεί. Οχι για όσα δεν είπε τελικώς ο Τούρκος πρόεδρος, αλλά διότι είχε στείλει λίγες ημέρες νωρίτερα έναν δεδηλωμένο αλυτρωτιστή, τον αντιπρόεδρο Τσαβούσογλου, να του στρώσει τον δρόμο. Στα ελληνοτουρκικά, μπαίνει εφεξής δυναμικά και το θέμα της Θράκης.

* Ο κ. Αγγελος Μ. Συρίγος είναι αναπληρωτής καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο
Καθημερινή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση