Πόσο θα αντέξει το Ισλαμικό Κράτος;

Της Nelly Lahoud

Είναι λογικό να ρωτάμε εάν το Ισλαμικό Κράτος μπορεί να επιβιώσει ως μη εδαφική οντότητα. Η οργάνωση, επίσης γνωστή ως ISIS ή ISIL, έχει ξεχωρίσει από τις άλλες τζιχαντιστικές οργανώσεις λόγω της επιτυχίας της στο να κατακτά και να κυβερνά τις περιοχές. Η ISIS υποστήριξε πως η εδαφική της δύναμη (tamkin) απέδειξε ότι είναι το νόμιμο ισλαμικό κράτος, που υποσχέθηκε ο Θεός στο Κοράνι (24:55).

Πραγματικά, τον Απρίλιο του 2014, δύο μήνες πριν από την κήρυξη του χαλιφάτου, ο εκπρόσωπος του, Abu Muhammad al-Adnani, ήταν τόσο σίγουρος για την μοίρα της οργάνωσης που δήλωσε πως εάν η οργάνωση αποδεικνυόταν ότι δεν είναι το Ισλαμικό Κράτος που υποσχέθηκε ο Θεός, θα πρέπει να την καταστρέψει και να σκοτώσει τους ηγέτες της. Στην ισλαμική θρησκεία, η πρόκληση του Adnani ισοδυναμεί με mubahala, μια δημόσια υπόδειξη που αντανακλά το Κοράνι (3:61). Η ετυμηγορία του Θεού πρέπει να αποδειχθεί μέσω πράξεων. Σε αυτή την περίπτωση, η επιτυχία του ISIS θα επιβεβαιώσει τη νομιμότητά του και η αποτυχία του στην μη νόμιμη ύπαρξη.

Εδώ και ένα χρόνο μετά το mubahala του Adnani, τα σημάδια του Θεού φαίνονται ευνοϊκά για την ISIS καθώς η οργάνωση συνέχισε να καταλαμβάνει πόλεις στο Ιράκ και στη Συρία. Τα τελευταία δύο χρόνια ωστόσο, οι ενδείξεις του Θεού ήταν διαφορετικές. Κοιτώντας μέσω θρησκευτικού πρίσματος, είτε οι υποστηρικτές της ISIS έχουν αποκλίνει από το σωστό μονοπάτι, είτε το ISIS δεν ήταν το κράτος που υποσχέθηκε ο Θεός.

Ο ηγέτης της ISIS, Abu Bakr al-Baghadi σκέπτεται διαφορετικά. Στην τελευταία του δημόσια δήλωση, που κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 2017, ο Baghdadi είπε στους υποστηρικτές του ότι οι τρέχουσες δοκιμασίες της οργάνωσης δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια ευλογία, υποστηρίζοντας ότι "η υπομονή και η σταθερότητα” είναι ο σίγουρος δρόμος για τη νίκη. Ανησυχώντας για το ηθικό των μαχητών της ISIS στη Ράκκα, τους διαβεβαίωσε ότι η σταθερότητά τους προκαλεί τέτοιο φόβο ανάμεσα στα "άπιστα έθνη” που οι ΗΠΑ, το Ιράν, η Ρωσία και η Τουρκία έχουν βάλει στην άκρη τις διαφορές τους και ένωσαν τις δυνάμεις τους για να νικήσουν το Ισλαμικό Κράτος. Οι διαβεβαιώσεις του ωστόσο, δεν απέτρεψαν την απώλεια του ελέγχου της Ράκκα.

Θα μπορέσει η ISIS να έχει και την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο; Μπορεί να υποστηρίξει κανείς πειστικά ότι και η απώλεια εδαφών και η κατάκτηση, συνιστούν νίκη; Οι υποστηρικτές της ISIS μπορεί να κάνουν λόγο για ηθική νίκη, και να προσεύχονται οι δοκιμασίες που συναντούν σε αυτό τον κόσμο να αποζημιώνονται στον άλλο. Ωστόσο, το momentum που είχε η οργάνωση στη στρατολόγηση υποστηρικτών έχει μειωθεί σημαντικά. Δεν αποτελεί έκπληξη ότι, όσον αφορά στην προσέλκυση υποστηρικτών και μαχητών, το πρόσφατο αρνητικό σερί της ISIS δεν συμβαδίζει με τις προηγούμενες νίκες.

Ωστόσο, για τους υπεύθυνους της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, η διάλυση οργανώσεων που αποκαλούνται τζιχαντιστικές, όπως η ISIS και η al-Qaeda, δεν είναι μια απλή φόρμουλα. Αυτές οι οργανώσεις δεν ήταν ποτέ πιθανό να νικήσουν, από την αρχή. Η ιδεολογική στήριξη του τζιχαντισμού δεν προσφέρεται για ρεαλισμό και οικοδόμηση συναίνεσης, ούτε διατίθεται για μη βίαιη διαφωνία.

Γιατί τότε, οι οργανώσεις που είναι προορισμένες να αποτύχουν, αποτελούν τέτοια απειλή για την παγκόσμια ασφάλεια; Η ιστορία των τζιχαντιστικών οργανώσεων έχει αρκετά παραδείγματα εσωτερικών βίαιων αντιδράσεων, και τα παρακλάδια αυτών αποδεικνύουν τα διαπιστευτήριά τους με το να είναι πιο βίαιες από ό,τι οι μητρικές τους. Πραγματικά, μέσω μιας εσωτερικής διαφωνίας προέκυψε η ISIS από την al-Qaeda. Η αποτυχία της τζιχάντ υπό αυτή την έννοια, προκαλεί πρόσθετες απειλές για την ασφάλεια.

Δεν χρειάστηκε πολύς χρόνος προτού η al-Qaeda στο Ιράκ, υπό την ηγεσία του Abu Musab al-Zarqawi (σκοτώθηκε το 2006) και των διαδόχων του, να ονομαστεί σε al-Qaeda 2. ΟΙ αναλυτές καταφεύγουν τώρα σε παρόμοια ορολογία (ISIS 2.0 ή 3.0) για να αναφερθούν στο Ισλαμικό Κράτος ως μετά-εδαφική οντότητα. Η εκδοχή 1.0 δεν ήταν νικητήρια. Οι εκδόσεις 2.0 και 3.0 είναι μια φυσική εξέλιξη και είναι, κατ’ ανάγκη, πιο ριζοσπαστικές, διότι μόνο οι μεγαλύτερες και οι πιο καινοτόμες σε βία ομάδες θα καταργήσουν την μητρική. Ως εκ τούτου, η πρόκληση των τζιχανιστών στην παγκόσμια κοινότητα δεν είναι η ικανότητά τους να νικήσουν τους εχθρούς τους. Αντιθέτως, κατά ειρωνικό τρόπο, η αποτυχία τους και η τάση που τις συνοδεύει να διασπώνται, συνιστά μια σοβαρή βραχυπρόθεσμη απειλή για την ασφάλεια.

Το τοπίο της τζιχάντ σήμερα είναι γεμάτο με υπάρχουσες και δυνητικές αντιπαλότητες. Η αποτυχία της ISIS να καταφέρει να νικήσει ολοκληρωτικά την al-Qaeda, σε συνδυασμό με τις εδαφικές της απώλειες, επιτρέπει μία πιο ισότιμη αντιπαλότητα μεταξύ των δύο οργανώσεων. Ίσως το πιο ενδιαφέρον είναι ο ανταγωνισμός που μπορεί να προκύψει μεταξύ αυτών των εδαφών που η ISIS χαρακτηρίζει ως "επαρχίες” (wilayat) και των "στρατιωτών του χαλιφάτου”. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις δύο τελευταίες δημόσιες δηλώσεις του, ο Bagjdadi δήλωσε πως αυτοί που δεν μπορούν να εκτελέσουν την μετανάστευση προς τα εδάφη του Ιράκ και του Λεβάντ, θα πρέπει να κατευθυνθούν προς το wilayat έτσι ώστε να μπορέσουν να δημιουργήσουν ένα από τα καταφύγια του Ισλάμ.

Εάν οι αποτυχίες είναι η ελπίδα του χαλιφάτου για ένα μέλλον, ο ανταγωνισμός μεταξύ των οργανώσεων που είναι επισήμως στην τροχιά της ISIS μπορεί να κάνει την εμφάνισή του. Δεν είναι σαφές για ποιον λόγο η ISIS έδωσε τον τίτλο της επαρχίας σε ορισμένες οργανώσεις (συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που δραστηριοποιούνται στην Αίγυπτο, στην Αλγερία, στην Υεμένη, στη Λιβύη, στη Σαουδική Αραβία, στο Αφγανιστάν, στο Πακιστάν και στο Μπαχρέιν), ενώ αναφέρονται σε άλλους ως στρατιώτες του χαλιφάτου (μεταξύ των οποίων η Σομαλία, η Κένυα, η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες, η κίνα και το Μπαγκλαντές). Οι διαφορετικοί τίτλοι ίσως να δίνουν μια μορφή "outbidding”, μια στρατηγική που αναπτύσσεται όταν "πολλαπλές οργανώσεις εμπλέκονται σε έναν ανταγωνισμό και χρησιμοποιούν βία για να αυξήσουν το πρεστίζ τους", όπως υποστηρίζεται από τη Mia Bloom στο Dying to Kill: The Allure of Suicide Terror, ένα βιβλίο που εξηγεί τη χρήση των επιθέσεων αυτοκτονίας από τις παλαιστινιακές οργανώσεις.

Η αξιοπιστία του Ισλαμικού Κράτους στα μάτια των υποστηρικτών του έχει υποβαθμιστεί, και η ικανότητά του να καθορίζει την πορεία της τροχιάς τους δεν θα πρέπει να υπερβάλλεται. Αλλά η απειλή που προκύπτει από ομάδες εντός της τροχιάς της ISIS και από εκείνους που εμπνέονται από το brand της, δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί. Το Ισλαμικό Κράτος μετά από το χαλιφάτο, μπορεί να εμπνεύσει ακόμη περισσότερη και αυξανόμενη βία.

Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση