H επόμενη μέρα στη Γερμανία

Της Θεανούς Δαμιάνας Αγαλόγλου

Το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών ήταν αναμενόμενο αλλά το ποσοστό του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU) της Angela Merkel όχι. Με πέντε-έξι μονάδες κάτω από το ποσοστό των περισσοτέρων δημοσκοπήσεων η κυβερνώσα παράταξη είναι μεν το πιο ισχυρό κόμμα στη Γερμανία αλλά έχοντας υποστεί πολιτική φθορά. Βασική αιτία είναι η στρατηγική της Merkel για το προσφυγικό που οδήγησε πολλούς Γερμανούς πολίτες να μετακινηθούν δεξιά προς το ξενοφοβικό κόμμα «Εναλλακτική για την Γερμανία» (AFD).

H επόμενη μέρα στη Γερμανία δεν είναι εύκολη καθώς απαιτείται ο σχηματισμός κυβέρνησης συνεργασίας. Αν και το ίδιο συμβαίνει τα τελευταία δώδεκα χρόνια, η διαφορά πλέον είναι πως το CDU δύσκολα θα συνεχίσει τη συνεργασία του με το κόμμα των Σοσιαλδημοκρατών (SPD). Ο επικεφαλής του τελευταίου, Martin Schulz, το απέκλεισε δημοσίως και μόνο εάν υπάρξει κίνδυνος πολιτικής αστάθειας ίσως αναθεωρήσει. Για το κόμμα του θα είναι επώδυνο να συνεχίσει να χάνει πολιτικά και γι’ αυτό ο Schulz ξεκαθάρισε πως έλαβε εντολή για αντιπολίτευση και όχι για την παραμονή του στο «Μεγάλο Συνασπισμό».

Από την άλλη πλευρά η δυσκολία του εγχειρήματος είναι ότι το CDU-λόγω της χαμηλής επίδοσής του- δεν μπορεί να αρκεστεί σε συνεργασία μόνο με τους Φιλελεύθερους Δημοκράτες (FDP), όπως είχε συζητηθεί προεκλογικά σε επανάληψη της τετραετίας 2009-2013. Για να σχηματιστεί κυβέρνηση χρειάζεται και τρίτος εταίρος που αναγκαστικά θα πρέπει να είναι οι Πράσινοι (GRU). Ωστόσο, μεταξύ FDP και GRU υπάρχουν ορισμένες πολιτικές διαφορές σε θέματα όπως η κλιματική αλλαγή και το προσφυγικό, οι οποίες δεν είναι εύκολο να γεφυρωθούν. Αν γεφυρωθούν ο συνασπισμός θα ονομαστεί «Τζαμάικα» από τα χρώματα των τριών κομμάτων, δηλαδή μαύρο, κίτρινο και πράσινο.

Υπαρκτό αλλά δύσκολο σενάριο είναι η δημιουργία κυβέρνησης μειοψηφίας στη γερμανική βουλή. Η Merkel ερωτήθηκε για αυτό κατά τη διάρκεια της συζήτησης των πολιτικών αρχηγών με δημοσιογράφους λέγοντας ότι πρόθεσή της είναι η δημιουργία κυβέρνησης συνεργασίας. Τέλος, ακραίο σενάριο είναι η πραγματοποίηση ενός δεύτερου γύρου εκλογών ώστε να ξεκαθαρίσει το πολιτικό τοπίο. Όπως όμως λέει στο liberal.gr ο ανταποκριτής της εφημερίδας Frankfurter Allgemeine Zeitung, Michael Martens, «κάτι τέτοιο θα είναι ασύνηθες για τη γερμανική πολιτική κουλτούρα».

Καθώς λοιπόν στη Γερμανία θα πραγματοποιούνται διαβουλεύσεις για το σχηματισμό της επόμενης κυβέρνησης συνεργασίας το κόμμα που θα παραμείνει σίγουρα κερδισμένο είναι το AFD που για πρώτη φορά μπαίνει στο Κοινοβούλιο. Όπως μας εξηγεί ο Tobias Bütow, Καθηγητής στο Centre International de Formation Européenne (CIFE) «το εν λόγω κόμμα ίσως δηλητηριάσει τη γερμανική βουλή». Η επιτυχία του δεν οφείλεται μόνο στον κορεσμό ορισμένων Γερμανών πολιτών με τη πολιτική της Merkel αλλά και στην αυξημένη συμμετοχή στην εκλογική διαδικασία. Σε σχέση με το 71,5% του 2013 η φετινή συμμετοχή έφτασε στο 75%. Κατά τρόπο ειρωνικό η αυξημένη συμμετοχή σε μία δημοκρατική διαδικασία συνέλαβε στην ενίσχυση ενός ξενοφοβικού ακροδεξιού κόμματος.

Για την Ελλάδα το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών δεν έχει ιδιαίτερο ουσιαστικό αντίκτυπο. Η ολοκλήρωση της τρίτης αξιολόγησης δεν σχετίζεται με τις εσωτερικές διεργασίες στη Γερμανία. Η συμμετοχή βέβαια του FDP σε μία πιθανή κυβέρνηση συνεργασίας δεν πρόκειται να μετριάσει τη συνηθισμένη γερμανική κριτική απέναντι στις ελληνικές πολιτικές επιδόσεις στην εφαρμογή του μνημονίου. Το SDP, αν και την προηγούμενη τετραετία αδυνατούσε να επιβάλει την ατζέντα του, ήταν περισσότερο φιλικό προς την Ελλάδα σε επίπεδο ρητορικής. Πλέον, η προσοχή στρέφεται στο αν ο Γερμανός Υπουργός Οικονομικών, Wolfgang Schaeuble, διατηρήσει το χαρτοφυλάκιο του, το οποίο επίσης διεκδικεί ο ηγέτης του FDP, Christian Lindner. Και ο δεύτερος όμως έχει κάνει δηλώσεις για ανάγκη εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως ο Γάλλος Πρόεδρος Emmanuel Macron αναμένεται να διατυπώσει ξεκάθαρα τις θέσεις του για την Ευρώπη καθώς στη Γερμανία θα πραγματοποιούνται πολιτικές διαβουλεύσεις. Οι προτάσεις του περιλαμβάνουν τη δημιουργία θέσης Υπουργού Οικονομικών της ευρωζώνης, ενός κοινού προϋπολογισμού της ευρωζώνης και ενός κοινοβουλίου της ευρωζώνης. Η Γερμανία συμφωνεί γενικά αλλά δεν μπορούν να γίνουν προβλέψεις πριν αναλυθούν οι λεπτομέρειες. Πάντως είναι θετικό ότι ένας συνασπισμός «Τζαμάικα» μπορεί να βρει κοινό τόπο με το Παρίσι όχι μόνο για τα θέματα της ευρωζώνης αλλά επίσης για το μεταναστευτικό και την ευρωπαϊκή άμυνα.

Πέρα από τις προτάσεις του Macron, η προσοχή πρέπει να στραφεί ίσως περισσότερο προς την πιθανή δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου. Πρόκειται για πρόταση του Schaeuble την οποία έχει δημοσίως στηρίξει η Merkel. Ωστόσο, η συζήτηση είναι εξαιρετικά πολύπλοκη. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο θα δίνει δάνεια με όρους αντίστοιχους του ΔΝΤ. Αν αυτό συμβεί, οι χώρες που θα δανείζονται θα βρίσκονται υπό καθεστώς συνεχούς εποπτείας. Επίσης, είναι αβέβαιο κατά πόσο ένα Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο θα μπορεί να στηρίζει πιθανές επενδύσεις σε χώρες του Νότου. Σε κάθε περίπτωση το υπάρχον νομικό πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν επιτρέπει τη δημιουργία ενός τέτοιου ταμείου. Αυτό σημαίνει ότι για να γίνει θα χρειαστεί αναθεώρηση των ευρωπαϊκών συνθηκών.

Παρά την επιθυμία του Macron να πιέσει δεν αναμένονται αποφασιστικά βήματα προς την κατεύθυνση της ενίσχυσης της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, τουλάχιστον μέχρι τα Χριστούγεννα, όταν θα έχουν ολοκληρωθεί οι συζητήσεις για τον σχηματισμό της επόμενης γερμανικής κυβέρνησης. Και μπορεί η Merkel να μην φαίνεται τόσο δυνατή πολιτικά όσο ήταν στο παρελθόν, όμως η επιθυμία της να αφήσει το στίγμα της στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης παραμένει εξίσου ισχυρή. Και για να αφήσει θετικό πρόσημο το 2021 θα πρέπει όχι μόνο να προχωρήσει σε ενδυνάμωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της ευρωζώνης αλλά και να μην διστάσει να δείξει συμβιβαστική διάθεση απέναντι σε ορισμένες προτάσεις του Macron.

* Η κα Θεανώ Δαμιάνα Αγαλόγλου είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Διεθνών Σχέσεων από το London School of Economics and Political Science
Πηγή Liberal


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου