O ενθουσιασμός της Γερμανίας για τον Macron δεν θα διαρκέσει

Του Clive Crook

Όταν η Γερμανίδα καγκελάριος Angela Merkel συνεχάρη τον Emmanuel Macron για την "εκπληκτική" του νίκη απέναντι στην Marine Le Pen στις γαλλικές προεδρικές εκλογές, δεν υπήρχε κανένας λόγος να αμφιβάλλει κανείς για την ειλικρίνειά της. Μια προεδρία Le Pen θα ήταν τόσο καταστροφική για την Ευρώπη που το Brexit θα φαινόταν ασήμαντο μπροστά της.

Ακόμα κι έτσι, η επιτυχία Macron και η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να εγκαταλείψει την ΕΕ φέρνουν τη Γερμανία μπροστά σε αλληλοτροφοδοτούμενα προβλήματα. Και θέτουν υπό πίεση τη γερμανική αντίληψη περί του μέλλοντος της Ευρώπης.

Ο Macron είναι υπέρ της Ευρώπης με τον παραδοσιακό γαλλικό τρόπο: Θέλει μια βαθύτερη Ευρωπαϊκή Ένωση, με έμφαση στην ενοποίηση της δημοσιονομικής πολιτικής. Η Γερμανία είναι επίσης υπέρ της ΕΕ, αλλά εν γένει προτιμά να κάνει την ένωση ευρύτερη παρά βαθύτερη. Ο στόχος της ήταν πάντα να διαδώσει ευρέως τις ευλογίες της ειρήνης και της ευημερίας, και ιδιαίτερα στα ανατολικά της, αντί να επιδιώξει με το γαλλικό ζήλο τις "Ηνωμένες Πολιτείες της Ευρώπης".

Υπό το πρίσμα αυτό, η δημιουργία του ευρώ -μια κίνηση ριζικής οικονομικής εμβάθυνσης- ήταν μεγάλο στρατηγικό λάθος της Γερμανίας. Στην πραγματικότητα, ήταν το τίμημα που πλήρωσε ο Helmut Kohl για τη γαλλική συναίνεση στην επανένωση της Γερμανίας, αλλά οι Γερμανοί ψηφοφόροι δεν ήταν ποτέ υπέρ του ενιαίου νομίσματος, καθώς δικαίως υποψιάζονταν τις συνταγματικές επιπτώσεις του. Σε περίπτωση που κάποιος χρειάζεται υπενθύμιση, ο Macron τις ανέλυσε στις διάρκεια της εκστρατείας του.

Για να λειτουργήσει καλά, ένα κοινό νόμισμα χρειάζεται μια διακριτή δημοσιονομική διάσταση. Στην Ευρωζώνη, η νομισματική πολιτική δεν μπορεί να λειτουργήσει στη βάση της κάθε χώρας και να μετριάσει τα σκαμπανεβάσματα του επιχειρηματικού κύκλου. Χωρίς στοχευμένα νομισματικά μέτρα τόνωσης, οι χώρες μπορούν να παγιδευτούν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, και ίσως επ 'αόριστον, σε αργή ανάπτυξη και υψηλή ανεργία. Η δημοσιονομική πολιτική πρέπει να παρέμβει. Ωστόσο, με την επιμονή της Γερμανίας, το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης της ΕΕ που επιβάλει ανώτατο όριο στα ελλείμματα και τα χρέη, το καθιστά δύσκολο. Και η Γερμανία αντιστέκεται σταθερά στην ιδέα μιας "ένωσης μεταβιβάσεων": ο προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται σε μόλις 1% του συνολικού εισοδήματος των 28 κρατών-μελών της.

Τώρα που υπάρχει το ευρώ, η αποσυναρμολόγησή του θα ήταν ένας οικονομικός εφιάλτης, οπότε η οικονομική λογική ευνοεί σε μεγάλο βαθμό μια πιο βαθιά ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Macron το αντιλαμβάνεται. Έχει μιλήσει για υπουργείο Προϋπολογισμού της ΕΕ και κεντρικά συντονισμένες δημόσιες επενδύσεις που θα χρηματοδοτούνται με ευρωομόλογα, πιθανώς με εγγύηση της ΕΕ. Έχει δίκιο -αλλά ακριβώς αυτό είναι που δεν θέλει η Γερμανία. Όσο εκπληκτικό και ήταν το εκλογικό αποτέλεσμα στη Γαλλία, η Merkel έσπευσε να προσθέσει ότι "η γερμανική στήριξη δεν μπορεί να αντικαταστήσει την γαλλική χάραξης πολιτικής", και οι αξιωματούχοι της δήλωσαν ότι η Γερμανία δεν θα ανακαλέσει την μακροχρόνια αντίθεσή της στα ευρωομόλογα.

Ο Macron πολέμησε την Le Pen ζητώντας περισσότερη Ευρώπη, όχι λιγότερη. Είναι αλήθεια ότι η πλειοψηφία των Γάλλων πολιτών είναι υπέρ της Ευρώπης, αλλά συγκρίνετε τη θέση του Macron με αυτή του Ολλανδού πρωθυπουργού Mark Rutte, ο οποίος αντιμετώπισε την ολλανδική έκδοση του μαχητικού λαϊκισμού κάνοντας ρητορικές παραχωρήσεις σε αυτόν. Αυτό δείχνει τη δύναμη της δέσμευσης της γαλλικής ελίτ για βαθύτερη ολοκλήρωση. Εάν η Γερμανία δεν ανησυχεί γι' αυτό, θα έπρεπε.

Όταν αντιστεκόταν σε αυτές τις πολιτικές και οικονομικές πιέσεις, η Γερμανία συνήθιζε να έχει σύμμαχό της το Ηνωμένο Βασίλειο. Όχι πια. Ο βασικός σκεπτικιστής απέναντι στη βαθύτερη ενοποίηση -τόσο επιφυλακτικός που αρνήθηκε να ενταχθεί στο ευρωσύστημα- δεν είναι πλέον εκεί για να προσφέρει κάλυψη στη γερμανική εγκράτεια και να χαλιναγωγήσει τις γαλλικές φιλοδοξίες για την ένωση. Το βάρος τώρα πέφτει σχεδόν εξ ολοκλήρου στους ώμους της Γερμανίας.

Σύντομα το δίλημμα της Μέρκελ θα γίνει εμφανές. Ο Macron, που στην καλύτερη περίπτωση θα έχει μια ασταθή κοινοβουλευτική στήριξη, θα δυσκολευτεί να περάσει το δικό του στο Παρίσι –γι αυτό θα είναι δύσκολο να υλοποιήσει τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που υποσχέθηκε και που ζητά η Merkel. Αυτό θα αυξήσει το πολιτικό διακύβευμα της μεταρρύθμισης της πολιτικής της ΕΕ: Κέρδη σε αυτόν τον τομέα θα έχουν σημασία περισσότερο για Macron, αλλά θα είναι δυσκολότερο για την Merkel να τα δικαιολογήσει στους ψηφοφόρους της. Αν όμως συνεχίσει να φέρνει αντίρρηση στις προτάσεις του Macron, θα φέρει σε δύσκολη θέση τον νέο πρόεδρο, δίνοντας περαιτέρω ώθηση στον γαλλικό ευρωσκεπτικισμό. Από την άλλη, αν είναι ελαστική, θα "ενεργοποιήσει" τους δικούς της ευρωσκεπτικιστές.

Η Μέρκελ μπορεί να μετανιώσει –αν δεν έχει μετανιώσει ήδη- την αποτυχία της να βοηθήσει πέρυσι τον Βρετανό David Cameron να προστατέψει τη φήμη του. Η προσπάθειά του να αποσπάσει περισσότερες παραχωρήσεις και ειδικές χάρες από τους εταίρους της Βρετανίας στην ΕΕ απορρίφθηκε απότομα και ο Cameron ταπεινώθηκε. Προς μεγάλη του έκπληξη, αντί να αποδεχτούν την άρνηση να γίνουν αλλαγές, οι Βρετανοί αποφάσισαν να φύγουν αφήνοντας την Merkel να μιλά κατά της βαθύτερης ολοκλήρωσης χωρίς τη βοήθειά τους. Πώς είναι στα γερμανικά το "δεν ξέρεις τι έχεις, μέχρι να το χάσεις";

Bloomberg View
Πηγή Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση