Υπάρχει ευρωπαϊκή διέξοδος από την παγίδα «αργού θανάτου»;

Γράφει ο Σταύρος Λυγερός

Η σχέση της Αθήνας με τους εταίρους της έχει εδώ και καιρό αλλάξει. Το τίμημα για να συμβεί αυτό ήταν βαρύ: η υπογραφή και αυστηρή εφαρμογή του 3ου Μνημονίου, με πρόσφατο κρίκο τη συμφωνία για το κλείσιμο της 2ης αξιολόγησης. Εκτός από αυτό, ωστόσο, είναι και το ευρωιερατείο που υπό το βάρος ταυτόχρονων κρίσεων-προκλήσεων πιέζεται να βάλει νερό στο κρασί του.

Η διαδικασία αυτή έχει αρχίσει από το 2016, ειδικά μετά το Brexit. Είναι ενδεικτικό ότι τότε η Ευρωζώνη δεν επέβαλε κυρώσεις εναντίον της Ισπανίας και της Πορτογαλίας για τα υψηλά δημοσιονομικά ελλείμματά τους. Η ειρωνεία της υπόθεσης είναι πως ο ίδιος ο Σόιμπλε είχε αναγκαστεί να πρωτοστατήσει σ’ εκείνη την απόφαση.
Το μέλλον της ΕΕ παραμένει το κύριο θέμα στην ατζέντα. Παρά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων είναι αμφίβολο εάν μπορούν να ληφθούν δραστικές αποφάσεις, ικανές να προσδώσουν μία νέα δυναμική στο ενοποιητικό εγχείρημα. Οι συμφωνίες στον ελάχιστο κοινό παρονομαστή το μόνο που εξασφαλίζουν είναι τη συνέχιση της χαμηλής πτήσης που συντηρεί την κρίση.

Η σαρωτική νίκη του Μακρόν και οι συχνές διακηρύξεις ότι η Ευρώπη παραμένει ενωμένη και δυνατή δεν λύνουν από μόνες τους τα προβλήματα. Οι επικείμενες βουλευτικές εκλογές στη Γαλλία και κυρίως οι εκλογές του Σεπτεμβρίου στη Γερμανία αποτρέπουν ουσιαστικές κινήσεις μέχρι το φθινόπωρο.

Πολύ περισσότερο που οι επί της ουσίας διαφορές στους κόλπους της ΕΕ μοιάζουν ολοένα και πιο αγεφύρωτες. Μπορεί στο Βερολίνο να ζητωκραύγασαν για την εκλογή του Μακρόν, αλλά είναι μπροστά η διαμόρφωση της νέας σχέσης στους κόλπους του γαλλογερμανικού άξονα.
Μέτωπο εναντίον της λιτότητας

Από πέρυσι, ο Τσίπρας είχε πρωτοστατήσει στην προσπάθεια να συγκροτηθεί ένα μέτωπο των χωρών του ευρωπαϊκού Νότου εναντίον της λιτότητας. Ο Ολάντ είχε συμπράξει, αλλά η πρωτοβουλία, αν και είχε συνέχεια, προσγειώθηκε σε χαμηλότερο επίπεδο από τις αρχικές προσδοκίες.

Η έκβαση της μάχης εναντίον της λιτότητας στην Ευρώπη θα εξαρτηθεί αφενός από τη στάση του προέδρου Μακρόν, αφετέρου από τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Ιταλία. Οι πρόσφατες ενδείξεις στη γερμανική πολιτική σκηνή δείχνουν ότι οι αρχικές προσδοκίες για την εκλογική δυναμική των Σοσιαλδημοκρατών του Σουλτς δεν επιβεβαιώνονται.

Οι εκκλήσεις προς το Βερολίνο για χαλάρωση της λιτότητας δεν έβρισκαν και πιθανότατα θα συνεχίσουν να μη βρίσκουν ανταπόκριση. Το δίδυμο Μέρκελ-Σόιμπλε έδειξε κάποιες στιγμές σημάδια ευελιξίας, αλλά στην πορεία αποδείχθηκε ότι δεν είναι διατεθειμένο να αλλάξει γραμμή πλεύσης.

Θα το πράξει μόνο εάν υποχρεωθεί. Και θα υποχρεωθεί μόνο εάν συνασπισθούν απέναντι το Παρίσι και η Ρώμη, γεγονός που θα συσπειρώσει πίσω από αυτό τον άξονα και αρκετές μικρότερες χώρες-μέλη.

Προς το παρόν, όμως, αυτό είναι μεν ένα ενδεχόμενο, αλλά όχι πολύ πιθανό. Όσο, όμως, τα πράγματα παραμένουν στις ράγες του Σόιμπλε, μεταξύ των άλλων, το Κίνημα των Πέντε Αστέρων του Γκρίλο θα εδραιώνει την πρώτη θέση στην ιταλική πολιτική σκηνή, με βάση τις δημοσκοπήσεις.
Σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο

Εάν καθίστατο δυνατή η συγκρότηση ενός μετώπου εναντίον της λιτότητας, το ελληνικό πρόβλημα θα εντασσόταν σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο. Μία τέτοια εξέλιξη, ίσως, ήταν η αρχή για να ξεφύγει πραγματικά η Ελλάδα από την παγίδα «αργού θανάτου», στην οποία έχει εγκλωβισθεί.

Ο Τσίπρας κάνει ό,τι μπορεί για να περάσει στην εγχώρια κοινή γνώμη ότι η οικονομία σταθεροποιείται και εισέρχεται σε τροχιά ανάπτυξης. Η καλλιέργεια θετικών προσδοκιών, όμως, προσκρούει στην εξαιρετικά δύσκολη πραγματικότητα που αντιμετωπίζουν τα μικρομεσαία στρώματα, από τα οποία και αντλεί ψήφους ο ΣΥΡΙΖΑ.
Στο πλαίσιο αυτό, αλλά και για ουσιαστικούς λόγους, η ελάφρυνση του ελληνικού χρέους προσλαμβάνει κρίσιμη οικονομική και πολιτική σημασία. Η βιωσιμότητα του χρέους είναι η προϋπόθεση για τη συμμετοχή του ΔΝΤ στο ελληνικό πρόγραμμα, η οποία με τη σειρά της είναι προϋπόθεση για την ένταξη της Ελλάδας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας.

Η ένταξη σ’ αυτό το πρόγραμμα δεν θα εισφέρει μόνο μερικά δισ. ευρώ. Κυρίως θα στείλει στις Αγορές και στους υποψήφιους επενδυτές το μήνυμα ότι η Ελλάδα γύρισε σελίδα και πως είναι η ώρα να κάνουν την κίνησή τους για να μεγιστοποιήσουν τα κέρδη τους. Η Ελλάδα, άλλωστε, είναι εδώ και καιρό χώρα φθηνών ευκαιριών.
Το κρίσιμο ερώτημα, ωστόσο, παραμένει: Θα συναινέσει τελικώς το ευρωιερατείο στις αναγκαίες κινήσεις για να ξεφύγει η Ελλάδα από την παγίδα «αργού θανάτου»; Προς το παρόν το μόνο που μπορεί να ειπωθεί με ασφάλεια είναι ότι η Ελλάδα δεν είναι απομονωμένη.

Αυτό, ωστόσο, είναι αναγκαία, αλλά όχι και ικανή συνθήκη για να ξεφύγει από την παγίδα. Στην πραγματικότητα, το μίγμα οικονομικού εθνικισμού και πολιτικής αδιαλλαξίας που χαρακτηρίζει τη στάση του Βερολίνου μας υποχρεώνει να κρατάμε μικρό καλάθι.

Αυτό δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις μόνο για τη δραματική κατάσταση των Ελλήνων. Ταυτοχρόνως, υποσκάπτει την πίστη των ευρωπαϊκών λαών στην ικανότητα της Ευρωζώνης να δίνει λύσεις όχι μόνο γσε ζωτικά προβλήματα των χωρών-μελών, αλλά και στο δικό της πρόβλημα επιβίωσης.

Πηγή "Σταύρος Λυγερός"


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση