Η Ρωσία, οι ΗΠΑ και η Μέση Ανατολή

Tου Zvi Magen

Καθώς ο νέος πρόεδρος Trump ετοιμάζεται να μπει στο Λευκό Οίκο, υπάρχουν αυξημένες ενδείξεις πιθανών αλλαγών στην πολιτική των ΗΠΑ σε σχέση με τη Ρωσία. Η νίκη του Trump έγινε δεκτή με ικανοποίηση από τη Μόσχα και με πολλή αισιοδοξία, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα των δηλώσεών του στη διάρκεια της εκστρατείας, για την προθυμία του να συνεργαστεί με τη Ρωσία. Με την Ρωσία να υπόκειται σε δυτικές πιέσεις, υπήρχε η πεποίθηση ότι άλλη μία Δημοκρατική κυβέρνηση στις ΗΠΑ θα αύξανε αυτή την πίεση. Φαίνεται ωστόσο, οτι ο Trump θέλει να περιορίσει την αντιπαράθεση με την Ρωσία και ίσως είναι πρόθυμος να κάνει συμβιβασμούς με την Μόσχα, υπό την προϋπόθεση ότι δεν θα περιλαμβάνει υπερβολικές παραχωρήσεις. Από την πλευρά της η Ρωσία περιμένει την άφιξη του νέου προέδρου στο Λευκό Οίκο εν τω μέσω ολοένα και περισσότερων κατηγοριών για ρωσική παρέμβαση στην προεκλογική εκστρατεία των ΗΠΑ.

Στις ΗΠΑ, όπως και στο διεθνές σύστημα γενικότερα, επικρατεί αβεβαιότητα αναφορικά με τις πιθανές εξωτερικές πολιτικές του Trump, συμπεριλαμβανομένης και αυτής έναντι της Ρωσίας. Είναι ξεκάθαρο ωστόσο ότι αυτό θα είναι ένα από τα πιο σημαντικά ζητήματα στην ατζέντα της νέας κυβέρνησης. Την ίδια στιγμή, υπάρχει αυξανόμενη ανησυχία μεταξύ εκείνων που τάσσονται υπέρ της αντιμετώπισης της ρωσικής πρόκλησης και επιλέγουν την συνέχιση της πίεσης στη Ρωσία. Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνονται η απερχόμενη κυβέρνηση Obama και οι υποστηρικτές της, πολλά μέλη του Κογκρέσου, συμπεριλαμβανομένων και Ρεπουμπλικάνων, και ευρωπαϊκές χώρες. Φαίνεται πως ορισμένες από τις ενέργειες της απερχόμενης κυβέρνησης, στόχο είχαν να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις εκείνες που θα δυσχέραιναν το έργο του trump να αλλάξει την τωρινή πολιτική απέναντι στη Ρωσία.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πολιτική της νέας κυβέρνησης έναντι της Ρωσίας θα επηρεάσει τη Μέση Ανατολή και όλες τις διαδικασίες που είναι σε εξέλιξη εκεί, συμπεριλαμβανομένης της ρωσικής συμμετοχής στη Συρία. Οι ισλαμικές ομάδες επιδιώκουν να αυξήσουν τη δύναμή τους και προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις κυβερνήσεις που είναι εξασθενημένες από τις εξεγέρσεις που πλήττουν την περιοχή. Οι εξεγέρσεις έχουν επίσης ενθαρρύνει την παρέμβαση τόσο απο περιφερειακές όσο και από διεθνείς δυνάμεις που στόχο έχουν να επηρεάσουν τις τάσεις και την ισορροπία των δυνάμεων. Όλες αυτές οι δυνάμεις θέλουν να υπαγορεύσουν τη μελλοντική περιφερειακή διάταξη και να ενισχύσουν την σχετική τους δύναμη σε αυτό το πλαίσιο. Μία από τις δυνάμεις που παίζουν βασικό ρόλο στον αγώνα για την εξουσία είναι η Ρωσία, στόχος της οποίας είναι να ενισχύσει το κύρος της στη Μέση Ανατολή.

Η ρωσική παρέμβαση στη Μέση Ανατολή αποτελεί μια απάντηση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει στις σχέσεις της με την Δύση, η οποία αντιλαμβάνεται τις ενέργειες της Ρωσίας στην περιοχή της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, ιδιαίτερα στην Ουκρανία, ως επιθετικότητα που στόχο έχει να παγιώσει την επιρροή της Μόσχας στην περιοχή. Έχουν απαντήσει στις ενέργειες της Ρωσίας ασκώντας πολιτικές πιέσεις και επιβάλλοντας οικονομικές κυρώσεις που απειλούν τη σταθερότητα της Ρωσίας. Εκτός από το να παγιώσει τη θέση της ως ένας ισχυρός παίκτης στο διεθνές θέατρο, η παρέμβαση της Ρωσίας στη Μέση Ανατολή, είναι επίσης σχεδιασμένη για να βοηθήσει στο να σπάσει ο κύκλος των πιέσεων προς τη Ρωσία, και να δημιουργήσει μόχλευση και διαπραγματευτική ισχύ εναντίον της Δύσης.

Η ρωσική παρέμβαση στη Μέση Ανατολή έχει επιδεινώσει τις ρωσό-αμερικανικές σχέσεις. Οι ΗΠΑ και οι εταίροι τους, που θεωρούν ότι οι ρωσικές φιλοδοξίες είναι εχθρικές προς τα ρωσικά συμφέροντα, μέχρι τώρα αντιδρούν στις ρωσικές ενέργειες στην περιοχή. Έχουν αποφύγει να συνεργαστούν με τη Ρωσία, ενώ αυξάνουν την πίεση μέσω παρατεταμένων οικονομικών κυρώσεων. Η ρωσική συμμετοχή στη Μέση Ανατολή, η οποία περιλαμβάνει την αναβάθμιση των σχέσεων με χώρες της περιοχής, έχει παρόλα αυτά δημιουργήσει μια νέα στρατηγική θέση στην οποία η Ρωσία ασκεί αυξημένη επιρροή.

Υπάρχουν τρία πιθανά σενάρια πολιτικής για τη νέα αμερικανική κυβέρνηση:

Συνέχιση της πολιτικής της κυβέρνησης Obama δηλαδή, τη συνέχιση, ακόμη και την όξυνση της έντασης μεταξύ Μόσχας και Ουάσιγκτον στο θέατρο της Μέσης Ανατολής
Κάποιες αλλαγές στην πολιτική της νέας κυβέρνησης προς τη Ρωσία, ενώ παράλληλα προχωρά προσεκτικά προς αμοιβαίες παραχωρήσεις. Είναι πιθανό αυτό να καθησυχάσει την ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας και επίσης να οδηγήσει σε συνεργασία μεταξύ των δύο δυνάμεων, στη Μέση Ανατολή.
Πλήρη αμερικανό-ρωσική συνεργασία σε διεθνές επίπεδο, η οποία θα έχει εκτεταμένες συνέπειες για τον σχεδιασμό της περιφερειακής τάξης στη Μέση Ανατολής.

Από αυτές τις δυνατότητες, φαίνεται ότι η δεύτερη -συγκεκριμένες κατανοήσεις και συμβιβασμοί- είναι η πιο πιθανή, καθώς αυτό προσεγγίζει καλύτερα τις δηλωμένες προθέσεις του Trump. Επιπλέον, η Ρωσία θα προτιμήσει πιθανώς συμβιβασμό με την Δύση, όσο διατηρούνται τα στρατηγικά της συμφέροντα. Είναι επομένως πιθανό αυτά τα μέτρα να ληφθούν στις αρχές της θητείας τόσο από τη Ρωσία όσο και από τις ΗΠΑ, για να μειωθεί η ένταση μεταξύ τους, συμπεριλαμβανομένων και αμοιβαίων παραχωρήσεων. Εάν συμβεί αυτό, αυτή η τάση θα αφήσει το σημάδι της στη Μέση Ανατολή.

Το σχετικό ερώτημα αφορά την σχέση της Ρωσίας με το Ισραήλ, η οποία είναι θετική. Η Ρωσία θεωρεί το Ισραήλ εταίρο και γνωρίζει τις αποτρεπτικές δυνατότητες του Ισραήλ. Το τελευταίο έτος υπήρξαν τέσσερις επισκέψεις υψηλού επιπέδου του Ισραήλ στη Ρωσία από τον πρωθυπουργό Benjamin Netanyahu και τον πρόεδρο Reuven Rivlin, και ο Ρώσος πρωθυπουργός Dmitry Medvedev επισκέφθηκε το Ισραήλ. Η ρωσική παρέμβαση στην περιοχή μπορεί επίσης να οδηγήσει σε μια πιθανότητα, αν και μικρή, η Ρωσία να προσπαθήσει να προάγει τη συνεννόηση μεταξύ Ισραήλ και των περιφερειακών παραγόντων που είναι κοντά στη Μόσχα.

Την ίδια στιγμή, οι σχέσεις μεταξύ του Ισράηλ και της Ρωσίας επηρεάζονται και από τις περιφερειακές εξελίξεις και από την ένταση μεταξύ των παγκόσμιων δυνάμεων. Η ρωσική παρουσία στη Συρία στο πλαίσιο ενός συνασπισμού των κυριότερων εχθρών του Ισράηλ -Ιράν, καθεστώς Assad, Χεζμπολαχ και οι υποστηρικτές τους- έχει θέσει το Ισραήλ αντιμέτωπο με νέους περιορισμούς. Η Ρωσία θέλει να αποφύγει να πλήξει τις σχέσεις της με το Ισραήλ και ασφαλώς να συνεχίσει να συγκρατεί κάθε πιθανότητα στρατιωτικής σύγκρουσης με το Ισραήλ. Από την πλευρά του το Ισραήλ επιδιώκει να διατηρήσει την ελευθερία δράσης του στο θέατρο της Συρίας, δεδομένων των απειλών στην ασφάλεια που προκύπτουν εκεί. Για αυτούς τους λόγους, τόσο το Ισραήλ όσο και η Ρωσία θα πρέπει να επινοήσουν μια κατάλληλη απάντηση για μια τέτοια πιθανότητα. Ο μηχανισμός συντονισμού της ασφάλειας που σχηματίστηκε από τη Μόσχα και την Ιερουσαλήμ για να αποτρέψει τις τριβές μεταξύ τους, έχει αποδειχθεί μέχρι στιγμής αξιόπιστος και αποτελεσματικός.

Την ίδια στιγμή, η Ιερουσαλήμ δεν μπορεί πάντα να θεωρεί ότι η Μόσχα θα λάβει υπόψη της τα συμφέροντα του Ισραήλ, εάν αυτά ανταγωνίζονται τα συμφέροντα της Ρωσίας. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει την πρόκληση που θέτει η ρωσική συμμαχία που επιχειρεί στη Συρία, και θεωρεί την εμπλοκή του Ιράν στη συριακή περιοχή και την στρατιωτική ενίσχυση της Χεζμπολαχ, ως σημαντικά απειλητικούς παράγοντες. Από την πλευρά της η Ρωσία απορρίπτει την ενδεχόμενη ιρανική απειλή προς το Ισραήλ, και η συνεχιζόμενη υποστήριξη για το Ιράν και την Χεζμπολάχ έχει τη δυναμική για μελλοντικές συγκρούσεις μεταξύ της Ρωσίας και του Ισράηλ.

Υπό τις παρούσες συνθήκες, φαίνεται ότι η αμοιβαία εξέταση των συμφερόντων καθενός εκ των Ρωσίας και Ισραήλ αναφορικά με τη Συρία, θα συνεχιστεί. Η Ρωσία αναμένεται να διατηρήσει τον επιχειρησιακό της συντονισμό με το Ισραήλ και μπορεί επίσης να έλθει σε συνεννόηση με το Ισραήλ γα την σταθεροποίηση στο θέατρό της. Η ρωσική παρουσία στην περιοχή ωστόσο, απαιτεί από το Ισραήλ να εποπτεύει τις ρωσικές ενέργειες άγρυπνα, καθώς και τις εξελίξεις που περιλαμβάνουν τις σχέσεις της Ρωσίας με περιφερειακές οντότητες και διεθνούς παίκτες.

INSS
Capital


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου  

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση