Η Δύση και η Ελλάδα μετά τις πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία

Του Αλέξανδρου Δρίβα

Η εξωτερική πολιτική, συνδέεται ολοένα και περισσότερο με την εσωτερική πολιτική κάθε κράτους, εδώ και αρκετές δεκαετίες. Μια χώρα η οποία με κάθε κυβερνητικό σχήμα τείνει να προωθεί σύγκλιση μεταξύ εσωτερικών πολιτικών εξελίξεων με τις αντίστοιχες εξωτερικές, είναι η Τουρκία. Η πολιτική μισεί το κενό αλλά ταυτόχρονα και την υπερβολή.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, αν και ακόμη δεν είναι ξεκάθαρο πώς έλαβε χώρα το πραξικόπημα, προσπαθεί να το εκμεταλλευτεί υπέρ του, όχι μόνο προκειμένου να μηδενίσει το πολιτικό κόστος στο εσωτερικό του και να προβεί σε κινήσεις αντίστοιχες με αυτές στις οποίες προέβη κατά τα έτη 2003-2005, (αναδιοργάνωση δικαιοσύνης και στρατού) αλλά και στην εξωτερική του πολιτική.

Επικίνδυνοι τακτικισμοί για την Τουρκία

Είναι βέβαιο πως ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποφασίσει να κινηθεί με όρους "all or nothing". Οι φήμες για απόπειρα πραξικοπήματος με σκοπό την ανατροπή του, έχουν ανθίσει ιδιαίτερα μετά την καταστροφική (και για τη Δύση) εμπλοκή του στη Συρία. Ειδικά μετά την απομάκρυνση του Νταβούτογλου από τη θέση του πρωθυπουργού, ο Ερντογάν έστειλε μήνυμα στη Δύση (κυρίως στην Ε.Ε που πόνταρε σε καλύτερη συνεννόηση για το προσφυγικό πάνω στο Νταβούτογλου) πως είναι ο απόλυτος κυρίαρχος του παιχνιδιού στην Τουρκία, μετά και τις εκλογές που τον έφεραν ενισχυμένο.

Λίγες βδομάδες πριν και ενώ οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Γερμανία οξύνονταν, ο Ταγίπ Ερντογάν κινήθηκε προς μια κατεύθυνση που προμήνυε μια πολιτική στροφή 180 μοιρών στην εξωτερική του πολιτική. Προσπάθησε να επαναπροσεγγίσει το Ισραήλ και να δοθεί ένα τέλος στις συνεχώς επιδεινούμενες σχέσεις με αυτό από το 2010 και μετά. Ταυτόχρονα, έστειλε απολογητική επιστολή στον Βλάντιμιρ Πούτιν για την κατάρριψη του Su-24 που έλαβε χώρα τον περασμένο Νοέμβρη.
Το πραξικόπημα όμως, αφήνει προς το παρόν, ημιτελείς αυτές τις προσπάθειες και οι εξελίξεις αυτών βρίσκονται εν εξελίξει καθώς βρισκόμαστε στις συνέπειες της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος.
Αμέσως μετά την διαφαινόμενη πάταξή του εναντίον του πραξικοπήματος, ο Ερντογάν ζήτησε να εκδοθεί από τις αμερικανικές αρχές ο Φετουλάχ Γκιουλέν με την Ουάσινγκτον να του απαντά πως πρέπει να δώσει στοιχεία γι’ αυτό. Φαίνεται πως ο Ερντογάν έχει αποφασίσει –προς το παρόν και χωρίς να έχει βέβαιο πολιτικό μέλλον- να χρησιμοποιήσει αντι-δυτική ρητορική (και ίσως πολιτική) προκειμένου να συσπειρώσει τον τουρκικό λαό υπέρ του.

Η Δύση πλέον, κοιτά σαν πρόβλημα την Τουρκία

Η αργοπορία και η διστακτικότητα της Δύσης (κυρίως της Ε.Ε) στο να αντιληφθεί τους στόχους που έχει θέσει ο Ερντογάν, την οδήγησε σε πολιτικές κατευνασμού προς τον Τούρκο ηγέτη. Στη διεθνή πολιτική, με πολύ λίγες εξαιρέσεις, η πολιτική του κατευνασμού και της "κοινωνικοποίησης", έχει καταστροφικές συνέπειες καθώς ο πόλος που υφίσταται τον κατευνασμό, τον εκλαμβάνει ως αδυναμία και έτσι προχωρά σε περισσότερες διεκδικήσεις.

Ο Bernard Lewis, κορυφαίος αναλυτής της Μέσης Ανατολή, είχε προειδοποιήσει έγκαιρα (τουλάχιστον από το 2011) πως η Τουρκία βαδίζει στα χνάρια του Ιράν (εποχής Αγιατολάχ Χομεϊνί). Το ίδιο και ο κορυφαίος στρατηγιστής Edward Luttwak ο οποίος δημοσίως, είχε χαρακτηρίσει "πολιτικά ανόητους" τους Ερντογάν και Νταβούτογλου και έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου για την αμερικανική πολιτική έναντι της Τουρκίας.

Οι εξελίξεις στο προσφυγικό, η έμμεση απειλή του Ερντογάν προς την Ε.Ε, ότι αν επικρατήσει συνακόλουθο χάος στην Τουρκία το προσφυγικό ρεύμα θα είναι ανεξέλεγκτο, καθιστά την Τουρκία πρόβλημα και για την Ε.Ε και κυρίως για τη Γερμανία στην οποία η ακροδεξιά έχει εμφανώς ενισχυθεί και η Καγκελάριος Μέρκελ έχει όλο και μικρότερο περιθώριο ελιγμών προς την υποδοχή προσφύγων και μεταναστών από τη Μέση Ανατολή.

Γεωπολιτικό (και όχι μόνο) παράθυρο για την Ελλάδα

Το συγκυριακό κέρδος στον τουριστικό τομέα για την Ελλάδα, δεν πρέπει να μονοπωλήσει τη συζήτηση εντός της χώρας μας. Η Ελλάδα, είναι βέβαιο πως θα επαναξεταστεί από ισχυρές δυνάμεις καθώς η Ανατολική Μεσόγειος, είναι σημείο ισορροπίας για τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Κίνα και φυσικά την Ε.Ε.

Με όλες τους τις διαφορές στα επιμέρους και στρατηγικά συμφέροντα, οι παραπάνω μεγάλες δυνάμεις του διεθνούς συστήματος, έχουν ένα κοινό στρατηγικό συμφέρον, που είναι η σταθερότητα στην περιοχή.
Η Ελλάδα, οφείλει (και αναμένεται) να στηριχθεί στο προσφυγικό ζήτημα από την Ε.Ε και ταυτόχρονα να εξελιχθεί σε ένα αναγκαίο και σταθερό "γεωγραφικό σύνορο" που θα οριοθετεί τη ζώνη σταθερότητας σε σχέση με μια γεωγραφική ζώνη που βαδίζει προς χαοτικές εξελίξεις.
Η Αίγυπτος και το Ισραήλ (μαζί με την Κύπρο) μπορούν να εμβαθύνουν περαιτέρω την ολοένα και αναβαθμιζόμενη σχέση τους με την Ελλάδα καθώς όποια και να είναι η εξέλιξη του μέλλοντος του ΑΚΡ και του Ερντογάν, η Τουρκία βαδίζει σε μια περίοδο μεγάλης αστάθειας, κάτι που δείχνει και ο γενικός δείκτης του χρηματιστηρίου της Κωνσταντινούπολης που έφτασε σε απώλειες της τάξης του 7%.
Το κλίμα ανασφάλειας και της πολιτικής αστάθειας στην Τουρκία, μπορεί να εξελιχθεί σε μια κοινωνικο-οικονομική καταστροφή για την Τουρκία και η Ελλάδα, ως πολύ σημαντικός οικονομικός εταίρος της Τουρκίας πρέπει να είναι προετοιμασμένη για τους οικονομικούς κινδύνους αλλά και για πιθανή "εκτόνωση" της εσωτερικής κρίσης που αντιμετωπίζει η Τουρκία, στο Αιγαίο. Παράλληλα, να εκμεταλλευτεί με σύνεση το γεωπολιτικό παράθυρο που ανοίγει.

* Ο κ. Αλέξανδρος Θ. Δρίβας είναι Συντονιστής Τομέα Ρωσίας Ευρασίας και Νοτιοανατολικής Ευρώπης στο Ινστιτούτο Διεθνών Σχέσεων και Υποψήφιος διδάκτορας Διεθνών Σχέσεων
Πηγή Capital

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση