Η χώρα ασφυκτιά πάνω στην ακυβέρνητη ευρωπαϊκή «γαλέρα»

Του Μενέλαου Γκίβαλου

Πολλές φορές η ιστορία παίζε άσχημα παιχνίδια σε εκείνους που αρνούνται να «αναγνώσουν» και να κατανοήσουν τις βαθύτερες κοινωνικοοικονομικές και πολιτισμικές διεργασίες μέσα από τις οποίες αναδύονται κάποια μείζονα ιστορικά συμβάντα. Γιατί, πράγματι, η σημερινή πολύπλευρη κρίση, η οποία «καλλιεργήθηκε» επιμελώς εδώ και χρόνια από τους κήρυκες της λιτότητας και πυροδοτήθηκε από το Προσφυγικό –μία κρίση που θέτει εν αμφιβόλω την ίδια την προοπτική της Ε.Ε.-, ούτε αιφνιδίως προέκυψε ούτε καν αποτελεί το «προϊόν» μίας ατυχούς συγκυρίας.

Το ιστορικό ιδεολογικοπολιτικό της θεμέλιο οικοδομήθηκε με την πτώση του Τείχους του Βερολίνου και την κατάρρευση των καθεστώτων του πρώην Ανατολικού Συνασπισμού.

Το «όραμα» μιας ισχυρής, ενωμένης και δημοκρατικής Ευρώπης που προβλήθηκε ως μία νέα ιστορική ρεαλιστική πραγματικότητα, αποδείχθηκε έωλο και ψευδεπίγραφο. Οι πραγματικές πολιτικοοικονομικές δυνάμεις, με Ευαγγέλιο το νεοφιλελευθερο δόγμα, με αναδυόμενη εξουσιαστική δομή το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο και με πολιτικό «εκπρόσωπο» τη γερμανική ελίτ, ανέλαβαν επίσημα την εξουσία ,με την υπογραφή της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Αυτή είναι η ιστορική «συμβολαιογραφική» πράξη, ο γενετήσιος μηχανισμός που οδήγησε την Ευρώπη στην σημερινή, υπαρξιακού χαρακτήρα κρίση.

Χωρίς ταυτότητα, χωρίς στρατηγική

Έκτοτε η Ευρώπη ως Ευρωπαϊκή Ένωση, κλείστηκε στον εαυτό της. Οικονομισμός, νεοφιλελευθερισμός κα δημοσιονομική περιστολή, αποτέλεσαν τα τυφλά δόγματα που δεν επέτρεψαν στις ευρωπαϊκές ελίτ να διαμορφώσουν αυτόνομη στρατηγική για το μέλλον της.

Η τελευταία ελπίδα γα την πολιτική συνοχή της Ε.Ε. διαλύθηκε με τη διεύρυνση της με τις χώρες του πρώην Ανατολικού Συνασπισμού. Μία διεύρυνση, την οποία επέβαλαν οι ΗΠΑ προκειμένου όχι μόνο να αποκτήσουν «πρόθυμους» συμμάχους, αλλά και να αποτρέψουν ιστορικά την πιθανότητα μίας ισχυρής, ανταγωνιστικής οικονομικά και γεωπολιτικά Ευρώπης.

Το τελικό χτύπημα στη δυνατότητα της ευρωπαϊκής ενοποίησης το επέφεραν το «ευρώ» και η δικτατορική δομή της «Ευρωζώνης», όπου ο απήνης ανταγωνισμός και η πλήρης απουσία μηχανισμού άμβλυνσης των ανισοτήτων οδήγησαν στην κοινωνικο-οικονομική περιθωριοποίηση και στην πολιτική αποικιοποίηση μια σειρά από ευρωπαϊκές χώρες και λαούς.

Οι ΗΠΑ εξαπολύουν πολέμους κα η Ευρώπη δέχεται τις συνέπειες, που τώρα πια τείνουν να αποβούν καταστροφικές. Έσπευσαν οι Ευρωπαίοι ηγέτες, με το πρώτο νεύμα των αμερικανών, να συμμετάσχουν ή και να πρωταγωνιστήσουν κάποιες φορές στους βομβαρδισμούς τη βόρειο Αφρική και στη συνέχεια στη Συρία. Ιδιαίτερο ζήλο, μάλιστα, επέδειξαν οι ηγέτες της Γαλλίας –δεν τόλμησα και δεν τολμούν να διατυπώσουν ένα «όχι» απέναντι στη γερμανική «κυριαρχία»-, νομίζοντας ότι με τον τρόπο αυτό θα αποκαταστήσουν τη χαμένη πολιτική τους «ταυτότητα».

Τώρα, μία ουσιαστικά ακυβέρνητη Ευρώπη, που διαπερνάται από έντονες ανισότητες, αντιθέσεις και διαχωρισμούς, όπου τα ακροδεξιά εθνικιστικά ρεύματα ενθυμίζουν την περίοδο του Μεσοπολέμου, στέκεται περιδεής και ανίκανη να αντιμετωπίσει τη νέα ιστορική κρίση, η επέλευση της οποίας διαφαινόταν εδώ και αρκετά χρόνια. Όμως οι ευρωπαϊκές ελίτ, χειραγωγούμενες από τα χρηματοπιστωτικά συμφέροντα και όντας πολιτικά και πνευματικά ανεπαρκείς προκειμένου να διαμορφώσουν μία ευρωπαϊκή στρατηγική, αντιμετωπίζουν σήμερα ένα πλήρες αδιέξοδο.

Ιστορικά και πολιτικά αίτια Μεταναστευτικού – Προσφυγικού

Οι ιστορικές εξελίξεις που προετοίμαζαν και σηματοδοτούσαν εδώ και χρόνια τη σημερινή κρίση είτε αγνοήθηκαν είτε υποτιμήθηκαν. Απόδειξη της πολιτικής τυφλότητας των ευρωπαϊκών ελίτ ήταν το περιεχόμενο της Συνθήκης Δουβλίνο ΙΙ, όπου ήδη από τότε οι χώρες υποδοχής των μεταναστευτικών ρευμάτων, όπως η Ελλάδα, η Ιταλία και ως έναν βαθμό η Ισπανία, προσδιορίζονταν επακριβώς ως «αποθήκες» των μεταναστών…

Ήδη, εδώ και δύο δεκαετίες ήταν φανερό ότι, με αφετηρία τους πολέμους και τις επεμβάσεις στη Μέση Ανατολή, διαμορφωνόταν, σε ιστορική διάσταση, ένα ρεύμα «προς τη Δύση», προς την Ευρώπη, όχι μόνο ως όρος επιβίωσης, αλλά με μία «ιστορική προσδοκία» για τη μετάβαση και ενσωμάτωση μιας μερίδας των πληθυσμών αυτών στο ευρωπαϊκό καταναλωτικό δημοκρατικό «κοσμοείδωλο». Την ιστορική αυτή «κίνηση» υποβοηθούσαν άρρηκτα η προϊούσα «γήρανση» των πληθυσμών των ευρωπαϊκών χωρών, η υπογεννητικότητα, ο ατομικισμός, η συρρίκνωση του ρόλου της οικογένειας.

Μία ανάλογη στις ιστορικές της διαστάσεις εξέλιξη αλλά και διακριτή στις διαφορές της υπήρξε η ραγδαία πτώση –πολλές φορές εν μία νυκτί- καθεστώτων του πρώην Ανατολικού Συνασπισμού, με απόλυτο κίνητρο την ενσωμάτωση στο δυτικό καπιταλιστικό καταναλωτικό πρότυπο. Το αποκαλούμενο σήμερα, κατά συνθήκη, «προσφυγικό ζήτημα», έχει συνεπώς μείζονες ιστορικές και γεωπολιτικές διαστάσεις. Δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί ούτε με εμβαλωματικές «λύσεις» ούτε με εκ των υστέρων –αναποτελεσματικές- παρεμβάσεις.

«Βολική» για το Plan B η Ελλάδα

Δυστυχώς, άρχισε να εφαρμόζεται σε βάρος της χώρας μας το περίφημο Plan B, που προβλέπει τη «μεταφορά» της ανθρωπιστικής κρίσης στην Ελλάδα ε την (προσωρινή) αποθήκευση ίσως και 200.000 προσφύγων και μεταναστών. Η αρχική πρόταση για «στρατόπεδα» των 400.000 που διατυπώθηκε προ μηνός, εκρίθη ως ανεφάρμοστη. Οι «αποθήκες» ψυχών και σωμάτων στο ιρακινό Κουρδιστάν, στον Λίβανο και στην Ιορδανία, έχουν τεθεί πλέον εκτός ελέγχου, ενώ επιπρόσθετα περικλείουν τον σοβαρό κίνδυνο εκδήλωσης εθνικιστικών και θρησκευτικών συγκρούσεων.

Η Ελλάδα προτιμάται ως «βολική λύση», καθόσον ο ελληνικός λαός διακρίνεται για τον κοινωνικό του πολιτισμό, τα άδολα αισθήματα συμπόνοιας, αλληλεγγύης και προσφοράς που τον διέπουν και τον συνοδεύουν στην ιστορική του διαδρομή. Όσο για κάποια «αντίστοιχα» οικονομικά ανταλλάγματα, μπορεί ασφαλώς να γίνε η σχετική διαπραγμάτευση…

Όμως, οι προϋποθέσεις για να αντέξει η χώρα μας αυτό το ασήκωτο «φορτίο» είναι όχι μόνο άδηλες, αλλά και αμφισβητήσιμες. Ο ρόλος της Τουρκίας παραμένει αδιευκρίνιστος και μάλλον σκοτεινός. Οι εκβιασμοί, τα παζάρια και η στρατηγική της «ασφυξίας» προς τη χώρα μας παραμένουν για την τουρκική ηγεσία σε υψηλή προτεραιότητα. Όσο για την παύση πυρός στη Συρία, αυτή αποτελεί μία εύθραυστη κατάσταση, που είναι δυνατόν να ανατραπεί ανά πάσα στιγμή.

Αλληλεγγύη – ανθρωπισμός, οι άγνωστες λέξεις

Όσο για τους «εταίρους» μας και τη γερμανική ελίτ, μόνο μία συγκυριακή σύμπτωση σκοπών και συμφερόντων μπορεί να μας βοηθήσει. Οι «γλώσσες» και τα «νοήματα» που απευθύνουμε σε αυτούς δεν είναι κατανοητά, αλλά μάλλον ασύμβατα, ασύμμετρα….
Οι αξίες, ο ανθρωπισμός, η αλληλεγγύη που επικαλούμαστε, αποτελούν «άγνωστους όρους» στο λεξικό της οικονομετρίας και της γερμανικής κυριαρχίας. Όσο για τις χώρες του περίφημου Βίζεγκραντ, που επιχειρούν την ανασύσταση της έννοιας «Μέση Ευρώπη», αυτές δεν μπόρεσαν καν να ανεξαρτητοποιηθούν ούτε μετά την ταταροτουρκική κυριαρχία, ούτε από την γερμανοαυστριακή ηγεμονία, καταλήγοντας στο σοβιετικό στρατόπεδο. Γι αυτό και σήμερα ο αυταρχισμός, ο εθνικισμός, ο ρατσισμός, η ακροδεξιά νοοτροπία, δεν συνιστούν παρά την απόπειρα επαναδιατύπωσης της απωλεσθείσας ιστορικά εθνικής τους ταυτότητας.

Τα κοινωνικά, οικονομικά και πολιτισμικά ρήγματα που δημιούργησαν ο νεοφιλελευθερισμός και ο αυταρχισμός διευρύνει σήμερα επικίνδυνα το Προσφυγικό. Ευρωπαϊκή Ένωση, Συνθήκη Σένγκεν, πολιτισμική κληρονομιά, ανθρωπισμός, αποβαίνουν σταδιακά φόρμες χωρίς περιεχόμενο. Η ευρωπαϊκή «συνύπαρξη» δεν είναι παρά ένας ακήρυχτος πόλεμος. «Omnes contra omnes» κατά Th. Hobbes. Και η χώρα μας να ασφυκτιά από το Προσφυγικό, αναμένοντας την «αξιολόγηση» και τις «εντάσεις» του ΔΝΤ.

Ο κ. Μενέλαος Γκίβαλος είναι αναπληρωτής καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών
Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 330



Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση