Συρία: Ομοσπονδία ή ενιαίο κράτος;

Εντατικές διεργασίες για το αύριο της Συρίας και τη θέση των Κούρδων: Ομοσπονδία ή ενιαίο κράτος;

Του Σωτήρη Δημόπουλου

Συνάντηση στη Μόσχα Αράβων, Κούρδων και Ρώσων εμπειρογνωμόνων

Η Μόσχα διατηρεί πολύ στενές σχέσεις με τους Κούρδους της Συρίας, καθώς αυτοί έχουν αναδειχθεί σε σημαντική στρατιωτικο-πολιτική δύναμη, αλλά αντιμετωπίζει με επιφυλακτικότητα την ανακήρυξη της κουρδικής αυτονομίας. Την ίδια ώρα τόσο η Δαμασκός όσο και η Άγκυρα αντιμετωπίζουν εχθρικά αυτό το ενδεχόμενο. Απεικόνιση αυτών των διαφωνιών καταγράφηκε σε συνδιάσκεψη που διεξήχθη σε ουδέτερο έδαφος, και συγκεκριμένα στη Μόσχα, με τη συμμετοχή Αράβων, Κούρδων και Ρώσων εμπειρογνωμόνων.

«Η Μόσχα βρίσκεται σε συνεχή επαφή με τους Κούρδους της Συρίας, και παράλληλα παραμένει σταθερή στην αρχή της ενότητας της Συρίας», δήλωσε ο υφυπουργός εξωτερικών της Ρωσίας Μιχαήλ Μπογκντάνωφ, σύμφωνα με το RIA-NOVOSTI. «Με τους Κούρδους έχουμε καλές επαφές. Είμαστε σε επικοινωνία μαζί τους, και μάλιστα όχι μόνον με το κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης, αλλά και με κάποιες άλλες οργανώσεις, ανεξάρτητες προσωπικότητες, ακόμη και με Κούρδους από τη Δαμασκό».
Σύμφωνα τον υφυπουργό «μεταξύ των διαφόρων αντιπροσωπειών υπάρχουν διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις, και το καθήκον μας συνίσταται ακριβώς στο να βοηθήσουμε να βρεθεί κοινή γλώσσα, κοινοί παρανομαστές». Σημειώνουμε ότι Ρωσία και Ηνωμένες Πολιτείες συμφώνησαν να εντείνουν τις προσπάθειές τους για να συμπεριληφθούν οι Κούρδοι της Συρίας στις συνομιλίες της Γενεύης μεταξύ της Δαμασκού και της αντιπολίτευσης, όπως δήλωσε ο Σεργκέι Λαβρώφ. Αυτό είναι ένα από τα συμπεράσματα των συνομιλιών της ρωσικής ηγεσίας με τον Αμερικανό ΥΠΕΞ, Τζων Κέρρυ. «Τα γενικά συμφέροντα της Συρίας πρέπει να επικρατήσουν επί των στενά κομματικών ή των εθνοθρησκευτικων. Η Συρία είναι μία χώρα και δεν πρέπει να την κόψουμε σε κομμάτια, αυτό θα είναι κακό και για τους ίδιους τους Σύρους και για όλη την περιφέρεια», τόνισε ο Μπογκάντωφ.

Ωστόσο, είναι σαφές, ότι διάφορες πολιτικές (και εθνοπολιτικές) δυνάμεις της Συρίας –ακόμη κι αν βρίσκονται στην ίδια γραμμή του μετώπου στον πόλεμο κατά του Ισλαμικού Κράτους- αντιλαμβάνονται την ενότητα της χώρας με διαφορετικό τρόπο. Η επιδίωξη των Σύρων Κούρδων να κερδίσουν την αυτοδιοίκησή τους σε μια ομοσπονδία, την ετοιμότητά τους ήδη «εδώ και τώρα» να ανακηρύξουν την αυτονομία τους, στη Δαμασκό την αντιλαμβάνονται ως σχεδόν κάλεσμα για το διαμελισμό της ενιαίας και αδιαίρετης Συρίας. Από την άλλη πλευρά, ο εκπρόσωπος των εμπνευστών της αυτονόμησης, του κουρδικού κόμματος της Δημοκρατικής Ένωσης, Αμπντ Σαλάμ Αλί δήλωσε πρόσφατα: «Ελπίζουμε ότι το παράδειγμά μας θα είναι χρήσιμο και για τις άλλες εθνότητες και τις θρησκείες, που κατοικούν στη Συρία. Η εμπειρία μας μπορεί να είναι χρήσιμοι για τους Αλεβίτες και τους Σουνίτες. Μπορεί ακριβώς σε αυτό να βρίσκεται και το κλειδί για την ειρήνευση τη χώρα μας».

«Βρέθηκαν θαμμένοι ζωντανοί»

Τι επέβαλε στους Κούρδους της Συρίας να προχωρήσουν στη δημιουργία της ομοσπονδιακής περιφέρειας στη βόρεια Συρία; Αποτέλεσε ένα είδος απάντησης στο ότι οι Κούρδοι δεν προσκλήθηκαν στις συνομιλίες της Γενεύης; Ποιο βαθμό ανεξαρτησίας και σε ποια ζητήματα έχουν πετύχει οι Κούρδοι της Συρίας; Σε αυτά τα ζητήματα προσπάθησαν να απαντήσουν σε στρογγυλό τραπέζι που διοργανώθηκε στο Διεθνές Κέντρο Τύπου MIA «Η Ρωσία σήμερα», με θέμα «Το συριακό Κουρδιστάν: ομοσπονδοποίηση και πολιτικές συνέπειες». Η συζήτηση διεξήχθη σε φορτισμένο συναισθηματικά κλίμα και με αντεγκλήσεις μεταξύ των εισηγητών –Αράβων και Κούρδων.

«Όλα τα γεγονότα της ιστορίας των Κούρδων αποδεικνύουν ότι ήταν περιθωριοποιημένοι από τη Δαμασκό Όπως το εξέφρασε ένας δυτικός οριενταλιστής, οι Κούρδοι της Συρίας βρέθηκαν ζωντανοί θαμμένοι» τόνισε ο πρόεδρος του «Ινστιτούτου Τύπου και Ποιοτικής Ανάλυσης» (Αρμπίλ, Ιρακινό Κουρδστάν) Ραντβάν Μπαντνί. «Είναι φυσικό, με την πρώτη ευκαιρία να ξεσηκωθούν εναντίον των καταπιεστών τους. Η απόφαση των Κούρδων της Συρίας είναι κρίσιμη κα ζωτικής σημασίας. Δυστυχώς τρεις προσπάθειες του προέδρου του Ιρακινού Κουρδιστάν Μασούντ Μπαρζανί για ενότητα των Κούρδων δεν έδωσαν κάποιο σοβαρό αποτέλεσμα. Τώρα αποφασίζεται η μοίρα των Κούρδων της Συρίας. Θα επιστρέψουν στην προεπαναστατική κατάσταση, όταν δεν είχαν κανένα δικαίωμα, ή η κατάσταση θα αλλάξει;», αναρωτήθηκε.

«Για ποια καταπίεση μιλάτε;!»

Τον εμπειρογνώμονα από το Ιράκ υποστήριξε ο Ρώσος συνάδελφός του, ανώτατος επιστημονικός συνεργάτης του Ινστιτούτου Διεθνούς Οικονομίας και Διεθνών Σχέσεων της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, εμπειρογνώμων για το Κουρδιστάν, Στανισλάβ Ιβανώφ. Ο Ιβανώφ σημείωσε ότι «τους Ιρακινούς Κούρδους από την γενοκτονία τους έσωσε μόνο το ότι εγκαίρως ανακήρυξαν την αυτονομία τους. Οι Κούρδοι της Συρίας λένε ότι είναι έτοιμοι να συνεργαστούν με όλες τις κυβερνήσεις στη Δαμασκό, εάν ληφθούν υπόψη τα δικαιώματά τους. Αλλά προς ώρας, ούτε ο Άσαντ ούτε η αντιπολίτευση δεν το κάνουν. Αυτό ώθησε τους Κούρδους σε τέτοιες αποφάσεις. Αν εμείς δεν λύσουμε τώρα το κουρδικό πρόβλημα, τότε θα πάρει τέτοιο χαρακτήρα που θα αναταράξει όλη την Ανατολή».

Και συνέχισε ότι «πρέπει να αναγνωρίσουμε πως η Συρία που υπήρχε πλέον δεν υφίσταται. Οι Κούρδοι ανακήρυξαν την ομοσπονδοποίηση όχι επειδή περνούσαν καλά. Τους Κούρδους τους διαμέλισαν ζωντανούς. Εδώ υφιστανται προβλήματα χωρισμένων οικογενειών, φυλών και εθνών. Όταν οι αποικιοκράτες χώρισαν τα σύνορα της Συρίας και των γειτονικών χωρών, αγνόησαν ολωσδιόλου τα συμφέροντα του κουρδικού λαού. Από οικονομικής απόψεως οι περιοχές που ζούσαν οι Κούρδοι ήταν λιγότερο αναπτυγμένες. Οι Κούρδοι εκδιώχθηκαν, δεν τους επέτρεψαν να αναπτυχθούν, απαγόρευσαν τη γλώσσα τους και τίποτε θετικό δεν κέρδισαν από την διακυβέρνηση του Μπααθ (Κόμμα Αραβικής Σοσιαλιστικής Αναγέννησης, που κυβερνά τη Συρία από τα μισά της δεκαετίας του 1960). Τους Κούρδους τους μετέτρεψαν σε ανθρώπους δεύτερης κατηγορίας».

Περιέργως, η εισήγηση του Ρώσου ειδικού ήταν αυτή που προκάλεσε και την πιο έντονη αντίδραση των Αράβων της Συρίας, οι οποίοι συμμετείχαν στη συνάντηση. Κατά την άποψή τους, η Δαμασκός ποτέ δεν καταπίεσε τους Κούρδους. «Οι Κούρδοι είχαν τους δικούς τους βουλευτές και υπουργούς. Για ποια καταπίεση μιλάμε;» φώναζαν οι Άραβες. Η κατάσταση ξέφυγε σε τέτοιο βαθμό που ο συντονιστής της συζήτησης χρειάστηκε να παρέμβει για να κατευνάσει τα πνεύματα, ιδίως αυτά των Αράβων. «Στην πραγματικότητα η Συρία είναι ήδη διαχωρισμένη σε αρκετούς θύλακες», δήλωσε ο Ιβανώφ και υπέδειξε το προφανές γεγονός: «εντός της σημερινής Συρίας υπάρχει το έδαφος που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος, της ισλαμικής αντιπολίτευσης, και υπάρχουν επίσης αλεβιτικές και μπααθικές ζώνες. Η μπααθική ζώνη επιβιώνει χάρη στο Ιράν, την Χεζμπολλάχ και τη ρωσική αεροπορία».

Τα μαθήματα του Οτσαλάν

Επόμενος ομιλητής ήταν ο πρόεδρος του «Ρωσικού Συνδέσμου Αλληλεγγύης και Συνεργασίας με τον Κουρδικό λαό», Γιούρι Ναμπίγιεφ. Ο Ναμπίγιεφ, πολύ πειστικά και με επιστημονική επιχειρηματολογία, προσπάθησε να επεξηγήσει τα κοινωνικο-πολιτικά κίνητρα της ομοσπονδοποίησης. Κάλεσε τους παρευρισκόμενους να μην υπερβάλλουν με τις διακηρύξεις για την ομοσπονδοποίηση και να δώσουν την προσοχή τους στις πηγές από τις οποίες καθοδηγούνται οι Κούρδοι της Συρίας. Έθιξε το ιδεολογικό μέρος της επίλυσης των Κούρδων και διέλυσε κάποιους μύθους, οι οποίοι βρίθουν στα διεθνή ΜΜΕ. «Για να κατανοήσουμε ποιοι Κούρδοι ανακήρυξαν την ομοσπονδία και ποιόν δεν προσκάλεσαν στην Γενεύη πρέπει να στραφούμε στην ιδεολογία του Αμπντουλλάχ Οτσαλάν. Στα χρόνια της φυλάκισής του, οι ιδέες του υπέστησαν μεγάλη μεταμόρφωση. Αρχικώς ο Οτσαλάν υπεράσπιζε τη θέση της ένωσης και των τεσσάρων τμημάτων του μεγάλου Κουρδιστάν. Έπειτα, οι απόψεις του, υπό την επιρροή αναρχικών φιλοσόφων, έχουν υποστεί σοβαρές αλλαγές. Με τη σειρά του το κύριο κόμμα του Κουρδιστάν της Συρίας, Κόμμα της Δημοκρατικής Ένωσης (PYD), και ο ηγέτης του Σαλέχ Μουσλίμ, τονίζει ότι στην πράξη καθοδηγείται από την ιδεολογία του Οτσαλάν.
Σας συμβουλεύω, όποιος ενδιαφέρεται να εμβαθύνει σε αυτή τη θεματική, να διαβάσει τα βιβλία του Οτσαλάν. Αν δώσετε προσοχή, θα διακρίνετε ότι ακόμη και στις ονομασίες των κουρδικών κομμάτων δεν υπάρχουν οι λέξεις Κούρδος ή Κουρδιστάν. Αυτό που έχουν ανακοινώσει ως πρόγραμμα είναι ένα αναρχικό σχέδιο για τη δημιουργία και την ανάπτυξη των κοινοτήτων. Στη Συρία αυτές ονομάζονται καντόνια. Αρχικώς οι κοινότητες, μετά η Δημοκρατική Συνομοσπονδία των Λαών. Αυτά είναι ιδέες του Οτσαλάν», όπως είπε ο Ναμπίγιεφ και επέστησε την προσοχή στον διεθνιστικό χαρακτήρα των Κουρδικών οργανώσεων στη Συρία. Επιπλέον, ο Γιούρι Ναμπίγιεφ έδειξε την διακήρυξη των Κούρδων της Συρίας για την ανακήρυξη της Ομοσπονδίας. Τόνισε ότι στο έγγραφο δεν υπάρχει η λέξη Κούρδοι ούτε Κουρδιστάν.

«Δεν θα πυροδοτήσει εξελίξεις;»

Ο επικεφαλής του «Τομέα Διεθνούς Συνεργασίας και Πολιτιστικών Ανταλλαγών» της «Αυτοκρατορικής Ορθόδοξης Εταιρείας της Παλαιστίνης», οριενταλιστής Όλεγκ Φόμιν, απηύθυνε μια ερώτησή στους Κούρδους. «Υπάρχει κάποια ανησυχία στους φίλους της Συρίας και των Κούρδων, η οποία συνδυάστηκε με την ανακήρυξη της Ομοσπονδίας. Δεν νομίζετε ότι η δημιουργία μιας αυτόνομης περιοχής δεν θα ξεκινήσει τη διαδικασία του διαμελισμού της Συρίας, στόχος της οποίας ήταν και η εξωτερική παρέμβαση. Κάποιος άλλος θα φτιάξει τη δική του αυτόνομη περιοχή, ας πούμε στη Ντεράα ή στο Χαλέπι. Δεν θα πυροδοτήσει αυτό εξελίξεις.

Ο Στανισλάβ Ιβανώφ σημείωσε ότι υπάρχουν δύο γνώμες επί του θέματος. «Ορισμένοι πιστεύουν ότι η ομοσπονδοποίηση θα διαλύσει τη Συρία. Άλλοι είναι πεπεισμένοι ότι αυτή θα σώσει τη Συρία. Αν μιλούμε για τους Κούρδους της Συρίας, προς τα πού να πάνε; Από την μια πλευρά η εχθρική Τουρκία, από την άλλη το εχθρικό Ισλαμικό Κράτος. Δεν έχουν καμία διέξοδο».

Ο Γιουρι Ναμπίγιεφ με τη σειρά του, υποστήριξε ότι «η απόλυτη πλειοψηφία των κρατών ζει στο πλαίσιο ενός ομοσπονδιακού συστήματος». Και πρόσθεσε ότι «οι οπαδοί του Κόμματος της Δημοκρατικής Ένωσης, με βάση την ιδεολογία τους, απορρίπτουν τον κράτος ως τέτοιο».

Τελικώς, κάθε συμμετέχων της στρογγυλής τράπεζας επέμεινε στην άποψή του. Έχουν τα δίκια τους τόσο οι Κούρδοι της Συρίας, όσο και οι Άραβες. Το σημαντικότερο, όμως, όπως σημείωσαν οι συμμετέχοντες της συνάντησης, είναι το ζήτημα της μελλοντικής Συρίας να επιλυθεί δια της διπλωματικής οδού και της κοινής δράσης κατά των τρομοκρατών του Ισλαμικού Κράτους.

«Δυστυχώς, η υποστήριξη του πολιτισμένου κόσμου αποδείχθηκε ότι δεν ήταν αρκετή. Μπροστά την πίεση της Τουρκίας πολλές χώρες μείωσαν τη στήριξή τους προς τους Κούρδους της Συρίας. Και ακριβώς λόγω των τουρκικών πιέσεων οι Κούρδοι μένουν εκτός παιχνιδιού στην κυριότερη συνδιάσκεψη, στη Γενεύη-3. Μπορούμε με σιγουριά να πούμε ότι η κουρδική ομοσπονδία στη Συρία δεν πρέπει να προκαλέσει προβλήματα στους Άραβες» σημείωσε ο Ραντβάν Μπάντι.

Συνεργασία ή «μηδενική ανοχή»;

Περισσότεροι από 2,5 εκ. Κούρδοι της Συρίας, που συμπαγώς κατοικούν στις βόρειες και βορειο-ανατολικές περιοχές της χώρας (με την κουρδική ονομασία Ροτζάβα, που στην κυριολεξία σημαίνει «Δύση», δηλαδή οι δυτικές περιοχές του Κουρδιστάν) σε αντίθεση με τους Κούρδους του Ιράκ, δεν είχαν και δεν έχουν τη δική τους νομίμως αναγνωρισμένη αυτονομία. Αλλά κατά τη διάρκεια του συριακού εμφυλίου, που εξερράγη το 2011, το Συριακό Κουρδιστάν κέρδισε ντε φάκτο την ανεξαρτησία του, και η πολιτοφυλακή των κουρδικών κομμάτων αναδείχθηκε σε σημαντική στρατιωτική δύναμη. Η δημιουργία μιας αυτοδιοικούμενης περιοχής στο βορρά, κατά τους Κούρδους ηγέτες, έχει ως στόχο την ένωση των ασυντόνιστων εθνικών κοινοτήτων για τον κοινό τους αγώνα ενάντια στις τρομοκρατικές οργανώσεις.

Το Ανώτατο Κουρδικό Συμβούλιο, στο οποίο ηγείται ο ηγέτης του κόμματος της «Δημοκρατικής Ένωσης» Σαλέχ Μουσλίμ Μουχάμμαντ, βρίσκεται σε συμμαχία με τον Μπασάρ Άσαντ, αλλά προφανώς επιδιώκει και τους δικούς του στόχους, οι οποίοι μπορεί και να μη συμπίπτουν με τους στόχους της Δαμασκού. Η κυβέρνηση ήδη δήλωσε ότι η δημιουργία ομοσπονδιακής περιοχής από τους Κούρδους συνιστά μια παράνομη ενέργεια. Σύμφωνα με τις αρχές, αυτή η διαδικασία μπορεί μόνον να προβάλει προσκόμματα στον πόλεμο με τους τρομοκράτες αλλά και να διαιρέσει τη Συρία. Έτσι ο πρέσβης της Συρίας στον ΟΗΕ, και προσωπικότητα με μεγάλη επιρροή στη συριακή κυβέρνηση, Μπασάρ Ντζαφάρι, προειδοποίησε για μια πολιτική «μηδενικής ανοχής» προς τους Κούρδους, εάν θελήσουν ομοσπονδία ή και απόσχιση από το συριακό κράτος.
Η συριακή αντιπολίτευση, επίσης, υποστήριξε ανάλογη θέση, καλώντας όλους τους κατοίκους της χώρας σε ενότητα. Ο συντονιστής της Ανώτατης Επιτροπής για τις συνομιλίες, που στηρίζεται από τη Σαουδική Αραβία, Ριάντ Χιντζάμπ, δήλωσε ότι η επιτροπή απορρίπτει την ιδέα της δημιουργίας ενός ομοσπονδιακού συστήματος στη Συρία.
Κάποιοι εμπειρογνώμονες και ειδικοί επί του συριακού θεωρούν ότι εναντίον της ομοσπονδοποίησης του Κουρδιστάν είναι πιθανόν να εκδηλωθούν και οι Ιρανοί, οι οποίοι θέλουν να δουν μια ενιαία Συρία στο ρόλο του συμμάχου τους. Για το απαράδεκτο παρόμοιων μονομερών ενεργειών προειδοποίησαν οι ΗΠΑ και η Τουρκία (η οποία δοκιμάζει τεράστια προβλήματα με τον κουρδικό πληθυσμό στα νοτιο-ανατολικά της).
Στη Μόσχα θεωρούν ότι ανάλογα ζητήματα πρέπει να λυθούν με συναίνεση, στο πλαίσιο ενός νέου συντάγματος της Συρίας, και όχι με μονομερείς ενέργειες. Αντιθέσεις εκδηλώνονται και ανάμεσα στους Κούρδους. Έτσι, ανεξάρτητα κουρδικά κόμματα έχουν εξοργιστεί με την απόφαση των κουρδικών οργανώσεων που ανακήρυξαν την ομοσπονδοποίηση της Συρίας, όπως δήλωσε και ο Γενικός Γραμματέας της Κόμματος Νεολαίας της Δικαιοσύνης και της Ανάπτυξης του συριακού Κουρδιστάν Μπαρούιν Ιμπραχίμ.

Μετάφραση - Απόδοση Σωτήρης Δημόπουλος
Πηγή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση