Ένα χρόνο μετά, ο ΣΥΡΙΖΑ έχει πουλήσει την ψυχή του για να παραμείνει στην εξουσία

Ένας χρόνος έχει περάσει από την εκλογή μιας αριστερής ριζοσπαστικής κυβέρνησης στην Ελλάδα. Τον περασμένο Γενάρη ο Αλέξης Τσίπρας, ο δυναμικός νέος πρωθυπουργός της χώρας, υπόσχονταν ένα αποφασιστικό χτύπημα ενάντια στη λιτότητα. Ο αντισυμβατικός υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης σύντομα κατέφτασε στο Λονδίνο και προκάλεσε αίσθηση στα μέσα ενημέρωσης. Όλα έδειχναν πως στην Ελλάδα υπήρχε μια κυβέρνηση που απέρριπτε τους πνιγηρούς αστικούς τύπους και ήταν έτοιμη για μάχη. Οι προσδοκίες ήταν υψηλές.

Ένα χρόνο μετά, ο ΣΥΡΙΖΑ εφαρμόζει πιστά τις πολιτικές λιτότητας που κάποτε επέκρινε. Έχει εκκαθαρίσει την αριστερή του πτέρυγα και ο Αλέξης Τσίπρας έχει εγκαταλείψει τον ριζοσπαστισμό του προκειμένου να παραμείνει στην εξουσία με κάθε κόστος. Η Ελλάδα έχει χάσει κάθε ελπίδα.

Γιατί όμως υπήρξε αυτή η κατάληξη; Ένας αστικός μύθος που διαδίδεται σε ορισμένους κύκλους των μέσων ενημέρωσης υποστηρίζει ότι τους ριζοσπάστες σταμάτησε ένα πραξικόπημα που σχεδίασαν συντηρητικοί πολιτικοί και ευρωπαίοι αξιωματούχοι, οι οποίοι ήταν αποφασισμένοι να εξαλείψουν κάθε κίνδυνο μετάδοσης επικίνδυνων ιδεών. Ο ΣΥΡΙΖΑ κατανικήθηκε από τα τέρατα του νεοφιλελευθερισμού και των προνομίων. Παρόλα αυτά, αγωνίστηκε καλά. Ίσως και να έσπειρε τους σπόρους της επανάστασης.

Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Ένα χρόνο πριν η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν πεπεισμένη ότι εάν απέρριπτε ένα νέο σχέδιο «διάσωσης», οι ευρωπαίοι δανειστές θα υποχωρούσαν υπό τον φόβο μιας γενικευμένης οικονομικής και πολιτικής αναταραχής. Οι κίνδυνοι για την ευρωζώνη ήταν, όπως υπέθεταν, μεγαλύτεροι από τους κινδύνους για την Ελλάδα. Εάν ο ΣΥΡΙΖΑ διαπραγματεύονταν σκληρά, θα του προσφέρονταν ένας «έντιμος συμβιβασμός» με χαλάρωση της λιτότητας και ελάφρυνση του εθνικού χρέους. Ο ιθύνων νους αυτής της στρατηγικής ήταν ο Γιάνης Βαρουφάκης, αλλά υιοθετήθηκε από τον Αλέξη Τσίπρα και την πλειοψηφία της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ.

Καλοπροαίρετοι επικριτές επεσήμαιναν επανειλημμένα ότι το ευρώ είχε από πίσω του ένα άκαμπτο σύνολο θεσμικών οργάνων με την δική τους εσωτερική λογική, που απλούστατα θα απέρριπταν κάθε αίτημα για εγκατάλειψη της λιτότητας και διαγραφή του χρέους. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ήταν έτοιμη να περιορίσει την παροχή ρευστότητας προς τις ελληνικές τράπεζες, στραγγαλίζοντας την οικονομία – και την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ μαζί της. Η Ελλάδα δεν μπορούσε να διαπραγματευτεί αποτελεσματικά χωρίς ένα εναλλακτικό σχέδιο, που θα συμπεριελάμβανε και το ενδεχόμενο εξόδου από την νομισματική ένωση, καθώς ο μόνος τρόπος να αποφύγει το αδιέξοδο της ΕΚΤ ήταν η δημιουργία της δικής της ρευστότητας. Κάτι τέτοιο μόνο εύκολο δεν θα ήταν φυσικά, αλλά τουλάχιστον θα πρόσφερε στην Ελλάδα τη δυνατότητα να αντισταθεί στις καταστροφικές στρατηγικές διάσωσης των δανειστών. Δυστυχώς, η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ δεν ήθελε ουτε καν να ακούσει κάτι τέτοιο.

Η απάντηση των ευρωπαίων πολιτικών ήταν απορία, απογοήτευση και κλιμακούμενη εχθρότητα.

Η καταστροφική φύση της στρατηγικής του ΣΥΡΙΖΑ έγινε ξεκάθαρη ήδη από την 20η Φεβρουαρίου 2015. Οι ευρωπαίοι πολιτικοί εξανάγκασαν την νέα ελληνική κυβέρνηση να αποδεχθεί νέους στόχους ως προς τα πρωτογενή πλεονάσματα, την υλοποίηση «μεταρρυθμίσεων», την πλήρη κάλυψη όλων των υποχρεώσεων του χρέους και την αποχή από την χρήση των κονδυλίων που ήδη υπήρχαν από προηγούμενα προγράμματα «διάσωσης» για οποιοδήποτε άλλο σκοπό εκτός από τη στήριξη των τραπεζών. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έκλεισε ήρεμα τη στρόφιγγα της ρευστότητας της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και αρνήθηκε να δώσει έστω και ένα ευρώ επιπρόσθετης οικονομικής βοήθειας έως ότου η Ελλάδα συμμορφωθεί.

Η απόγνωση στην χώρα αυξάνονταν ολοένα και περισσότερο, καθώς η κυβέρνηση απορροφούσε και τα τελευταία αποθέματα ρευστότητας, οι τράπεζες στέρευαν και η οικονομία κινούνταν μόλις και μετά βίας. Τον Ιούνιο η Ελλάδα αναγκάστηκε να επιβάλλει ελέγχους στις κεφαλαιακές ροές και να κηρύξει τραπεζική αργία. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιχείρησε μια τελευταία ζαριά τον Ιούλιο, όταν ο Αλέξης Τσίπρας προκήρυξε δημοψήφισμα για την έγκριση ενός νέου αυστηρού προγράμματος «διάσωσης». Προς μεγάλη κατάπληξη όλων, το 62% των Ελλήνων με μεγάλη γενναιότητα απέρριψε τις προτάσεις των δανειστών. Ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος είχε υποστηρίξει το «Όχι», κατάλαβε ότι στην πράξη το αποτέλεσμα σήμαινε την έξοδο από το ευρώ, ενδεχόμενο για το οποίο η κυβέρνησή του δεν είχε κάνει καμία σοβαρή προετοιμασία.

Ασφαλώς και υπήρξαν πρόχειρα «σχέδια» για ένα παράλληλο νόμισμα ή ένα παράλληλο τραπεζικό σύστημα, αλλά τέτοιες ερασιτεχνικές ιδέες δεν είχαν καμία χρησιμότητα στο παρά πέντε. Επιπλέον, ο ελληνικός λαός δεν ήταν προετοιμασμένος και ο ΣΥΡΙΖΑ ως πολιτικό κόμμα μόλις που στέκονταν στα πόδια του. Πάνω απ’ όλα, ο Αλέξης Τσίπρας και ο κύκλος του είχαν δεσμευτεί προσωπικά για την παραμονή στο ευρώ. Αντιμέτωπος με τα καταστροφικά αποτελέσματα της στρατηγικής του, ο Τσίπρας παραδόθηκε απόλυτα στους δανειστές.

Έκτοτε έχει υιοθετήσει μια σκληρή πολιτική πλεονασματικών προϋπολογισμών, έχει αυξήσει τη φορολογία και έχει ξεπουλήσει τις ελληνικές τράπεζες σε κερδοσκοπικά κεφάλαια, έχει ιδιωτικοποιήσει αεροδρόμια και λιμάνια και απειλεί να μειώσει τις συντάξεις. Το νέο μνημόνιο καταδίκασε την Ελλάδα σε μακροπρόθεσμη ύφεση καθώς οι προοπτικές ανάπτυξης είναι κάκιστες, η μορφωμένη νεολαία μεταναστεύει και το εθνικό χρέος αυξάνει συνεχώς.

Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το πρώτο παράδειγμα μιας κυβέρνησης της Αριστεράς, η οποία όχι μόνο απέτυχε να εκπληρώσει τις υποσχέσεις της, αλλά υιοθέτησε και το πρόγραμμα του αντιπάλου. Η αποτυχία του έχει ενδυναμώσει στην Ευρώπη την αντίληψη ότι η λιτότητα είναι ο μόνος δρόμος και τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει. Οι συνέπειες είναι σοβαρές για αρκετές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας, όπου οι Podemos χτυπούν την πόρτα της εξουσίας.

Ο ΣΥΡΙΖΑ απέτυχε όχι επειδή η λιτότητα είναι ανίκητη, ούτε επειδή η ριζοσπαστική αλλαγή είναι ανέφικτη, αλλά επειδή δυστυχώς ήταν απρόθυμος και ανέτοιμος να αμφισβητήσει ευθέως το ευρώ. Η ριζοσπαστική αλλαγή και η εγκατάλειψη της λιτότητας στην Ευρώπη απαιτούν ευθεία αντιπαράθεση με την ίδια τη νομισματική ένωση. Για τις μικρότερες χώρες αυτό σημαίνει προετοιμασία για «έξοδο». Για τις ισχυρές χώρες σημαίνει αποδοχή καθοριστικών αλλαγών στους δυσλειτουργικούς κανόνες της νομισματικής ένωσης. Αυτό έχει να αντιμετωπίσει η Ευρωπαϊκή Αριστερά. Αυτό είναι και το μοναδικό μάθημα από την πανωλεθρία του ΣΥΡΙΖΑ.

Κώστας Λαπαβίτσας


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση