Το Ισλαμικό Κράτος όπλο του ιμπεριαλισμού

Του Θέμη Τζήμα

Λίγοι όροι έχουν χρησιμοποιηθεί τόσο πολύ εξηγώντας τόσο λίγα όσο ο όρος «τρομοκρατία». Δεν πρόκειται μόνο για αναλυτικά σχεδόν άχρηστη έννοια, ιδίως σε σχέση με το Ισλαμικό Κράτος, αν και όχι μόνο. Πρόκειται και για έννοια που συσκοτίζει το φαινόμενο. Η κενότητα και η στρέβλωση της χρήσης του όρου, άλλωστε, αναδεικνύονται και μόνο από το γεγονός ότι οι δυνάμεις που κατεξοχήν μάχονται το Ισλαμικό Κράτος στο έδαφος είτε θεωρούνται από τη Δύση και τους συμμάχους της τρομοκράτες (ΡΚΚ, Χεζμπολάχ) είτε δεν αναγνωρίζονται ως νόμιμα καθεστώτα, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου φυσικά (καθεστώς Άσαντ), είτε μέχρι πρότινος ανήκαν στον περιβόητο «άξονα του κακού» και ακόμα και σήμερα θεωρούνται ως υπ’ αριθμόν ένα κίνδυνος για τους κυριότερους συμμάχους των ΗΠΑ στην περιοχή, το Ισραήλ και το Ιράν.

Το να αποκαλέσει, λοιπόν, κανείς το Ισλαμικό Κράτος τρομοκρατική οργάνωση δεν σημαίνει σχεδόν τίποτα. Πρώτον, δεν είναι μία απλή οργάνωση καθώς ελέγχει έδαφος και πληθυσμό με τρόπο που διεκδικεί την εκ των πραγμάτων ανάδειξή του σε κρατική οντότητα. Δεύτερον, δεν αποσκοπεί στο να τρομοκρατήσει απλώς ή κυρίως, αλλά στο να κατακτήσει έδαφος προκειμένου να επιβάλει μία ριζικά εχθρική προς τη διεθνή κοινότητα μορφή διεθνούς οργάνωσης. Η προπαγάνδα τρόμου δεν είναι παρά μία από τις επικοινωνιακές μεθόδους που χρησιμοποιεί. Ασχέτως όμως των –διακηρυγμένων τουλάχιστον- προθέσεων των ηγετών και συμμετεχόντων στο Ισλαμικό Κράτος, θα πρέπει κανείς, προκειμένου να προσεγγίσει το φαινόμενο, να εξετάσει τον ρόλο που αντικειμενικά διαδραματίζει.

Το 2001 οι «προφητείες» περί σύγκρουσης των πολιτισμών αναδείχθηκαν σχεδόν σε κυρίαρχη αφήγηση, ιδίως από πλευράς των νεοσυντηρητικών της διοίκησης Μπους. Ο πόλεμος κατά της τρομοκρατίας σύντομα αποδείχτηκε ότι δεν ήταν παρά η εισαγωγή σε ένα καθεστώς αυταρχικοποίησης στο εσωτερικό των δυτικών κοινωνιών και το αναγκαίο πλαίσιο προώθησης της βίαιης αλλαγής συνόρων και καθεστώτων στη Μέση Ανατολή, εξ ου και σύντομα έδωσε τη θέση του στην αφήγηση περί «άξονα του κακού».
Η λεγόμενη «ισλαμική τρομοκρατία» φούντωσε παγκοσμίως, ωστόσο, ο επανασχεδιασμός της Μέσης Ανατολής ξεκίνησε να υλοποιείται και συνεχίζεται. Στο Ιράκ εφαρμόστηκε δια των κατοχικών Αρχών όχι μόνο πολιτική μετάβαση, αλλά αφενός μία πλήρης νεοφιλελεύθερη επέλαση στην εθνική οικονομία και κοινωνία, με καταστροφικές συνέπειες και αφετέρου ένα σχέδιο εμφύλιας – θρησκευτικής σύγκρουσης, προκειμένου να εκτραπεί η ιρακινή αντίσταση στον θρησκευτικό σεχταρισμό και να διαλυθεί το κράτος.

Οι χιλιάδες θυμάτων, βεβαίως, από πλευράς ΗΠΑ σε Αφγανιστάν και Ιράκ και το τεράστιο οικονομικό κόστος αποθάρρυναν την περαιτέρω άμεσε στρατιωτική εμπλοκή των αμερικανών και των πρόθυμων συμμάχων τους, προκαλώντας ταυτόχρονα εν πολλοίς την εκλογή Ομπάμα, με διακηρυγμένο στόχο του την απεμπλοκή από τους ατελείωτους αυτούς πολέμους, ενώ, μάλιστα, και η καπιταλιστική κρίση του 2007 βρισκόταν σε εξέλιξη.

Για να γίνουν τα πράγματα ακόμα χειρότερα για τους Δυτικούς, λίγο αργότερα ξέσπασαν οι εξεγέρσεις της «Αραβικής Άνοιξης» σε Τυνησία και Αίγυπτο και αργότερα στο Μπαχρέιν, εναντίον δηλαδή των φιλοδυτικών καθεστώτων. Εξεγέρσεις στις οποίες το πολιτικό Ισλάμ διαδραμάτισε, ιδίως στην αρχή, μικρό συγκριτικά ρόλο και κατά τη διάρκεια των οποίων οι θρησκευτικές συγκρούσεις ήταν ανύπαρκτες μεταξύ των εξεγερμένων. Οι δυτικές κυβερνήσεις ταλαντεύτηκαν ως προς τα τι να πράξουν και από την υποστήριξη των φιλικών τους καθεστώτων πέρασαν σε εκκλήσεις αυτοσυγκράτησης και σεβασμού των δικαιωμάτων των εξεγερμένων μόνο όταν είδαν ότι οι εκλεκτοί τους δεν «στέκονταν».

Το έγκλημα της επιθετικότητας

Και ξαφνικά ξεσπούν τα πολύ διαφορετικά γεγονότα στη Λιβύη και έπειτα στη Συρία, που σε ύποπτα σύντομο χρόνο λαμβάνουν χαρακτήρα εσωτερικών συγκρούσεων. Είναι ένα ζήτημα να υπάρχει πράγματι αντίθεση σε ένα καθεστώς και τελείως διαφορετικό να οργανώνεται ένοπλη αντίσταση σε αυτό σε ελάχιστο χρόνο. Είναι επίσης διαφορετικό το να αποφασίζει το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ ότι πρέπει να προστατευθούν οι πολίτες από εγκλήματα για τα οποία κατηγορήθηκε το καθεστώς Καντάφι από το να πολεμά ενεργά το ΝΑΤΟ, δι αεροπορικών βομβαρδισμών και ειδικών δυνάμεων, εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης της Λιβύης και υπέρ ορισμένων δυνάμεων της αντιπολίτευσης, προκαλώντας αλλαγή καθεστώτος και τελικά διάλυση του εν λόγω κράτους.

Την ίδια ακριβώς οδό, αλλά χωρίς καμία έστω υπόνοια νομιμοποίησης από τον ΟΗΕ, ακολούθησαν τα γεγονότα στη Συρία, με αναγνώριση μίας οντότητας της αντιπολίτευσης ως νόμιμης κυβέρνησης της χώρας, με διαρκείς αποστολές από πλευράς της Δύσης και των συμμάχων της οπλισμού και χρημάτων σε ισλαμικές ομάδες που πολεμούσαν τη νόμιμη συριακή κυβέρνηση, καθώς και με αποστολή ομάδων ενόπλων από την Τουρκία στη Συρία, με πράξεις δηλαδή που συνιστούν το έγκλημα της επιθετικότητας. Είναι η μαχητικότητα του συριακού στρατού και η ανάμειξη της Ρωσίας που έχουν αποτρέψει μέχρι σήμερα την επανάληψη του σεναρίου της Λιβύης.

Κάπως έτσι, οι ανεξέλεγκτες από τη Δύση δυνάμεις της «αραβικής άνοιξης», με τον κοινωνικό χαρακτήρα τους, «απήχθησαν» υπέρ ενόπλων δυνάμεων φονταμενταλιστικού χαρακτήρα, που εξυπηρετούν πολλαπλές στοχεύσεις. Πρώτον, την αλλαγή καθεστώτων και συνόρων στην περιοχή χωρίς ανάμειξη δυτικών στρατιωτών. Ήδη Ιράκ, Συρία και Λιβύη έχουν τεμαχιστεί. Δεύτερον, αντί για εξεγέρσεις που αγκάλιασαν οι δυτικές κοινωνίες και κυρίως η νεολαία και οι οποίες θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν το προωθούμενο νεοαποικιοκρατικό και νεοφιλελεύθερο μοντέλο στην περιοχή –μείγμα αυταρχισμού και κρατισμού υπέρ του μεγάλου κεφαλαίου-, έχουμε ισλαμικές ομάδες που προκαλούν αποτροπιασμό στη Δύση, χτυπούν ανελέητα κάθε προοδευτική φωνή στο εσωτερικό των εν λόγω κοινωνιών ή δικαιολογούν –όπως έγινε στην Αίγυπτο- την εκ νέου εδραίωση του παλαιού, δυτικόφιλου καθεστώτος. Τρίτον, μια παράπλευρη συνέπεια είναι η προσφυγική κρίση, που σημαίνει ότι, χρηματοδοτώντας δύο χώρες – αποθήκες ανθρώπων (Τουρκία και Ελλάδα), οι δυτικές οικονομίες μπορούν να έχουν πρόσβαση σε φτηνό και εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό.

Εντέλει, οργανώσεις όπως το Ισλαμικό Κράτος «βγάζουν τα λεφτά τους» από την υποστήριξη που λάμβαναν μόλις μήνες πριν άμεσα από τη Δύση και σίγουρα ακόμα από τους συμμάχους της, παίζουν έξοχα το παιχνίδι του δυτικού ιμπεριαλισμού και της νεοαποικιοκρατίας στην περιοχή.
Η Δύση θεωρούσε ή ίσως θεωρεί ακόμα ότι την κρίσιμη στιγμή, που η κατάσταση θα πάει να ξεφύγει από τον έλεγχο, θα μπορέσει σχετικά εύκολα να την ελέγξει με ντόπιες δυνάμεις και εναέριους βομβαρδισμούς. Το αν θα αποδειχτεί σωστή ή λανθασμένη η πρόβλεψή της μένει να φανεί, παρότι οι ιμπεριαλιστικοί σχεδιασμοί επί χάρτου σπάνια δικαιώνονται στην εφαρμογή τους.
Σε κάθε περίπτωση, το Ισλαμικό Κράτος δεν είναι σε τελική ανάλυση παρά το καλύτερο μέχρι σήμερα όπλο του ιμπεριαλισμού στην περιοχή.

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 315


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση