H Ελλάδα δεν είναι μια ιστορία ηθικής

Του Mark Buchanan 

Ένα από τα πιο ανησυχητικά στοιχεία του πρόσφατος δράματος γύρω από το χρέος της Ελλάδας ήταν η επιτακτική ανάγκη πολλών να αναδείξουν ως πρόβλημα την αδυναμία του εθνικού χαρακτήρα αντί των οικονομικών της Ευρωζώνης. Η άποψη της δεξιάς, όχι μόνο στην Γερμανία αλλά σε όλο τον κόσμο, αποδίδει το πρόβλημα στην ελληνική διαφθορά και ακόμη χειρότερα στην τεμπελιά: οι κακοί Έλληνες συνταξιοδοτούνται πολύ νωρίς και παράγουν λιγότερο σε κατά κεφαλήν επίπεδο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, παρά το γεγονός ότι εργάζονται περισσότερες ώρες.

Δεν πρέπει να συμπεραίνουμε πολλά από τέτοιου είδους συγκρίσεις. Είναι μύθος το ότι με κάποιο τρόπο η οικονομική παραγωγικότητα αντικατοπτρίζει τη μέση ικανότητα των ανθρώπων να εργάζονται σκληρά. Αυτό έχει πολύ περισσότερο να κάνει με τη φύση των βιομηχανιών σε κάθε χώρα και με το πώς η τεχνολογία μετέβαλε την παραγωγικότητά τους με τον καιρό.

Σχεδόν το 20% της ελληνικής οικονομικής παραγωγής προέρχεται από τον τουρισμό, το οποίο είναι φυσικό αν αναλογιστεί κανείς την απαράμιλλη ομορφιά της χώρας. Εκτός από το διαδίκτυο που διευκολύνει τις κρατήσεις και τη διαφήμιση των ταξιδιωτικών πακέτων, ο τουρισμός παραμένει μια δραστηριότητα εντάσεων εργασίας, που δεν έχει διαφοροποιηθεί σε σχέση με τριάντα χρόνια πριν. Ο κόσμος χρησιμοποιεί αεροπλάνα και ταξί, μένει σε ξενοδοχεία, τρώει γεύματα, ακούει μουσική και κάνει εκδρομές με πλοία. Όλες αυτές οι δραστηριότητες χρειάζονται ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων να μαγειρεύουν, να σερβίρουν, να ψυχαγωγούν, να καθαρίζουν τα δωμάτια και να οδηγούν ταξί για πολλές ώρες. Η ποσότητα όλων αυτών των υπηρεσιών που μπορούν να παραχθούν ανά ώρα και ανά άτομο, δεν άλλαξε πολύ με τον καιρό.

Ας συγκρίνουμε λοιπόν αυτό με τη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία για παράδειγμα. Σύμφωνα με τα στοιχεία  της Eurostat, η συνολική παραγωγή της ευρωπαϊκής αυτοκινητοβιομηχανίας -το ήμισυ της οποίας καλύπτεται από γερμανικές εταιρείες- αυξανόταν τη δεκαετία πριν την οικονομική κρίση κατά περίπου 4,4% ετησίως. Αυτό αντιστοιχεί σε διπλασιασμό της παραγωγής στα 15 χρόνια. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ανάπτυξης προήλθε από την αύξηση της παραγωγικότητας της μεταποίησης -αξία που δημιουργείται ανά ώρα εργασίας- η οποία στη Γερμανία, σύμφωνα με τα στοιχεία του  ΟΟΣΑ, αυξήθηκε την ίδια περίοδο κατά 40%.

Με άλλα λόγια η ταχεία οικονομική ανάπτυξη στη Γερμανία και σε άλλες ταχέως αναπτυσσόμενες οικονομίες προήλθε κυρίως από τις βελτιώσεις στην αποδοτικότητα της βιομηχανίας και όχι από την ηθική υπεροχή των εργαζομένων σε αυτές τις χώρες.

Όλα αυτά συνδέονται με μια έννοια που οικονομολόγοι ονομάζουν "νόσο του κόστους Baumol" όπως είχε διατυπωθεί από τους William Baumol and William Bowen στη δεκαετία του 1960. Γιατί, αναρωτήθηκαν,  κάποια πράγματα όπως  η εκπαίδευση, η ιατρική περίθαλψη και ζωντανές μουσικές παραστάσεις  κοστίζουν περισσότερο όσο περνούν τα χρόνια και κάποια άλλα όπως τα βιομηχανικά προϊόντα, λιγότερο;

Η απάντηση είναι απλά ότι η παραγωγικότητα βελτιώνεται ταχύτερα σε μερικές βιομηχανίες από ό,τι σε άλλες. Δεδομένου ότι οι κατασκευαστές αυτοκινήτων φτιάχνουν ολοένα και καλύτερα αυτοκίνητα -γρηγορότερα και με λιγότερους εργάτες- μπορούν να τα πουλήσουν ακόμη φθηνότερα και να αυξήσουν κιόλας τους μισθούς. Αντίθετα, μια ζωντανή μουσική παράσταση χρειάζεται τον ίδιο κόπο και απαιτεί εξίσου εξειδικευμένους συντελεστές όσο δύο αιώνες πριν. Το να βρεις καλούς μουσικούς προϋποθέτει μισθούς που αυξάνονται το ίδιο γρήγορα με άλλους κλάδους της οικονομίας και έτσι οι τιμές σε "στάσιμους" κλάδους αυτού του είδους ανεβαίνουν σε σύγκριση με άλλους.

Η δυναμική αυτή συμβάλλει σημαντικά στην ανεξέλεγκτη άνοδο των ιατρικών εξόδων σε όλο τον κόσμο. Η ιατρική τεχνολογία αποτελεί αναμφίβολα τον ηγέτη της βελτίωσης της παραγωγικότητας, αλλά εξαακολουθούν να είναι απαραίτητα τα χρονοβόρα τετ α τετ γιατρών και ασθενών. Οι γιατροί δεν είναι σε θέση να παράσχουν υψηλής ποιότητας φροντίδα σε περισσότερους ασθενείς κάθε ώρα σήμερα από ό,τι μπορούσαν πριν από μερικές δεκαετίες . Οι τιμές ανεβαίνουν, αλλά όχι επειδή οι γιατροί έγιναν τεμπέληδες.

Γυρίζοντας στην Ελλάδα: Δεν αποτελεί έκπληξη ότι η κατά κεφαλήν παραγωγικότητα μιας οικονομίας που στηρίζεται κυρίως στον τουρισμό δεν έχει  συμβαδίσει με το "βιομηχανικό μεγαθήριο” της Γερμανίας. Πρόκειται για διαφορετικές οικονομίες που παρέχουν διαφορετικά είδη αγαθών. Πριν από το 2010, η ελληνική παραγωγικότητα ανά κάτοικο ήταν σταθερή σε επίπεδο περίπου 93% του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η παραγωγικότητα στην Ελλάδα κατρακύλησε μόνο μετά το 2010, ως αποτέλεσμα της επιβολής αυστηρών μέτρων λιτότητας.

Αυτή είναι η απλή, "ανήθικη” ιστορία της Ελλάδος και της Γερμανίας: η μια οικονομία ευημερεί χάρη στη ραγδαίως αναπτυσσόμενη βιομηχανική τεχνολογία, ενώ η άλλη χάρη στις πολύτιμες οικονομικές υπηρεσίες, που παράγονται  και προσφέρονται με τρόπους που απλά δεν αλλάζουν πολύ με το χρόνο. Οι Έλληνες δεν είναι τεμπέληδες και τα προβλήματα της Ευρωζώνης δεν έχουν τίποτα να κάνουν με την ηθική αδυναμία του καθενός.

Πηγή

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση