Εθνικό συμφέρον και εθνική στρατηγική

Γράφει ο Παναγιώτης Ήφαιστος

Ο πιο απλός και περιεκτικός και ταυτόχρονα ευρύς ορισμός της εθνικής στρατηγικής ενός κράτους είναι η χρήση των μέσων που διαθέτει ένα κράτος για την εκπλήρωση των εθνικών σκοπών.

Εναλλακτικός συνδυασμός των συντελεστών ισχύος ενός έθνους αποσκοπεί στην βέλτιστη και μέγιστη απόκτηση ισχύος, θέσης και ρόλου που αναλογεί στην έσχατη λογική της εθνικής ασφάλειας.

Στον κρατοκεντρικό κόσμο που ζούμε τους τελευταίους αιώνες το εθνικό συμφέρον είναι ιεραρχημένο και στην κορυφή των ιεραρχήσεων τίθεται η έσχατη λογική της εθνικής ασφάλειας (ο Στάλιν πχ το κατάλαβε έγκαιρα και προσάρμοσε έγκαιρα την στρατηγική της Σοβιετικής Ένωσης συγκρουόμενος με τον Τρόσκι).

Η συνδυαστική αλλά και χαλαρή χρήση των όρων «κρατικό» και «εθνικό» απορρέει όχι μόνο από την χαλαρότητα των συνόρων στην πολιτική και επιστημονική ορολογία αλλά επίσης από το γεγονός ότι οι εθνικοί συντελεστές ισχύος εκτείνονται πέραν της κρατικής κυριαρχίας ενώ συχνά ένα κράτος είναι υποχρεωμένο για να είναι αξιόπιστο να επιχειρεί πέραν των συνόρων για να υπερασπιστεί τους πολίτες του.

Στην στρατηγική ανάλυση συνηθίζεται να λέμε ότι στρατηγικά αξιόπιστο είναι εκείνο το κράτος το οποίο θεωρεί την ασφάλεια ακόμη και ενός πολίτη αιτία πολέμου. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Εντέμπε όταν οι Ισραηλινοί διέσωσαν μερικούς Εβραίους όμηρους και των Βρετανών όταν εκστράτευσαν στις Μαλβίνες νήσους.

Για τους νεοέλληνες βέβαια εκατομμύρια ομοεθνείς τους θεωρούνται ότι βρίσκονται μακριά και ότι ως εκ τούτου έχουν το «δικαίωμα της ευθανασίας» ενώ το ίδιο «δικαίωμα» σταδιακά εκτείνεται στην Θράκη και στο Αιγαίο, και βλέπουμε.

Μωραίνει κύριος ον βούλεται απολέσαι…

Διπλωματία, συμμαχίες και αλλαγές συμμαχιών

Το ζήτημα των συμμαχιών είναι κεντρικό ζήτημα στην επιστημονική μελέτη της διεθνούς πολιτικής. Αφιερώθηκαν πολλά κεφάλαια πολλών βιβλίων. Εδώ παραθέτω ένα πίνακα από το βιβλίο "Ο πόλεμος και τα αίτιά του" και ένα απόσπασμα από το βιβλίο του Κονδύλη ισχύς και απόφαση που ενέπνευσε αυτό τον πίνακα: Παναγιώτης Κονδύλης: «Η έσχατη πραγματικότητα συνίσταται από υπάρξεις, άτομα ή ομάδες που αγωνίζονται για την αυτοσυντήρησή τους και μαζί αναγκαστικά, για τη διεύρυνση της ισχύος τους. Γι’ αυτό συναντώνται ως φίλοι ή ως εχθροί και αλλάζουν φίλους και εχθρούς ανάλογα με τις ανάγκες του αγώνα για την αυτοσυντήρησή τους και τη διεύρυνση της ισχύος τους» (Κονδύλης Ισχύς και απόφαση 1991, σ. 213).

Τα κράτη πρέπει να είναι ευέλικτα συνάμα και (εξαιρετικά) προσεκτικά, ιδιαίτερα όταν είναι μικρά ή μεσαία και εξαρτημένα. Πρώτιστο μέλημα είναι το εθνικό συμφέρον και το πως αυτό εξυπηρετείται. Οι χειρισμοί στην εξωτερική πολιτική, εξάλλου, αποτελούν κάτι σαν βάδισμα μέσα σε ναρκοπέδιο.

Επιπλέον, στην ανελέητη πάλη για κατανομή ισχύος οι ηγεμονικές δυνάμεις δεν γνωρίζουν φίλους ή εχθρούς αλλά αναλώσιμα λιγότερο ισχυρά κράτη στον βωμό των στρατηγικών ελέγχου της κατανομής ισχύος. Για μερικές τακτικές και στρατηγικές προσεγγίσεις υπό αυτό το πρίσμα:

Μεταφορά βαρών: Προσπάθεια ανάληψης αναχαίτισης από τρίτο όχι κατ’ ανάγκη «σύμμαχο», ενώ το ίδιο φαινομενικά παραμένει θεατής.

Εξισορρόπηση: Δέσμευση αναχαίτισης επιτιθέμενου αντιπάλου κατόπιν διακρατικής συμμαχίας και εμπράκτων μέτρων και δεσμεύσεων.

Εκβιασμός: Απειλή χρήσης βίας (μπλόφα ή μέτρα για κόστος κατά μικρών και αδυνάμων).

Πρόκληση πολέμου για κατατριβή τρίτων: Εξασθένιση «εχθρών» και/ή «φίλων» με πρόκληση μακροχρόνιων συρράξεων και πολέμων ή τα εκλεκτικά χτυπήματα με ή χωρίς την κάλυψη του ΟΗΕ για να σμικρύνει κάποιους στο επιθυμητό επίπεδο.

Μέριμνα ούτως ώστε η εμπλοκή κάποιου αντιπάλου ή «φίλιου» κράτους σε αντιπαράθεση ή πόλεμο με κάποιο άλλο θα οδηγήσει σε μακροχρόνια κατατριβή και αποδυνάμωση (ή και το αντίστροφο) με συγκεκριμένο και προσεκτικά υπολογισμένο τρόπο.

Αποτροπή περιφερειακής ηγεμονίας άλλων μεγάλων δυνάμεων με υπερπόντιες εξισορροπήσεις, όπως δεκάδες φορές γίναμε μάρτυρες τις τελευταίες δεκαετίες αλλά και στις μέρες μας.

Πολιτικοοικονομικές μεθοδεύσεις μεγιστοποίησης του ελεγχόμενου πλούτου και των αναπτυξιακών πόρων, καθότι όπως όλοι γνωρίζουμε η οικονομική δύναμη είναι η βάση της στρατιωτικής δύναμης.

Παρεμπόδιση άλλων μεγάλων δυνάμεων από το να έχουν πρόσβαση σε πλουτοπαραγωγικούς πόρους.

Απόκτηση ισχύος ευθέως με δικό τους παρεμβατικό πόλεμο εάν άλλες μέθοδοι καταστούν ατελέσφορες ή εξαιρετικά δύσκολες και αβέβαιες ως προς την εκπλήρωση των σκοπών.

Διευκόλυνση διείσδυσης με αποδυνάμωση του φρονήματος άλλων κοινωνιών και της πίστης των πολιτών στην εθνική ανεξαρτησία, στις εθνικές κοσμοθεωρίες και στους κρατικούς σκοπούς. Εδώ υπογραμμίζω, έχουμε μια εξαιρετικά σημαντική ενότητα στο βιβλίο η οποία ακόμη και οι άπιστοι Θωμάδες θα καταλάβουν τι σημαίνει «κριτικοί κονστρουκτιβιστές» (ή καθ’ ημάς εθνομηδενιστές), τύποι όπως ο Σόρος και τα στηριζόμενα από αυτόν ιδρύματα, σαπουνόφουσκες περί μετά-εθνικής εποχής (να θυμίσω υψιτενή «φιλοσοφική» θεώρηση η οποία το 2003 δικαιολόγησε το φασιστικό σχέδιο Ανάν ως προάγγελο της… μετά-εθνικής εποχής).

Προσωρινή παραχώρηση ισχύος σε αυριανούς εχθρούς για να ρυθμιστεί η κατανομή ισχύος.

Κατάκτηση και προσωρινός κατασταλτικός έλεγχος πόρων μέχρι να δημιουργηθούν και παγιωθούν πολιτικοοικονομικές δομές έμμεσου ελέγχου και προσπορισμού των πόρων άλλων κρατών και περιφερειών.

Προσπάθεια κατάκτησης θέσης τεχνολογικής υπεροχής και ίσως και πυρηνικής υπεροχής.

Ως προς το τελευταίο, οι μεγάλες δυνάμεις γνωρίζουν –ή έτσι νομίζουν– ότι ένας τρόπος να αισθανθούν απόλυτα ασφαλείς είναι να αποκτήσουν απόλυτη πυρηνική υπεροχή. Ο σκοπός αυτός, θα συμφωνήσουν οι περισσότεροι στρατηγικοί αναλυτές, είναι κάτι περισσότερο από ψευδαίσθηση, πολύ υψηλού μάλιστα κινδύνου.

Το νόημα των πιο πάνω σε αναφορά με την παρούσα συγκυρία είναι πασίδηλο. Υπογραμμίζεται, εν τούτοις, ότι για ένα κράτος μέλος της ΕΕ ανεξάρτητα μεγέθους ή ισχύος τα περιθώρια άσκησης διπλωματίας στο κατακερματισμένο στρατηγικό πεδίο της ΕΕ και ευρύτερα της Ευρώπης είναι ανεξάντλητα. Απαιτεί ικανή πολιτική ηγεσία στο διπλωματικό πεδίο, οργανωμένο κράτος και υποστηρικτικό πολιτικό σύστημα. Το πρώτο ισχύει. Για τα δύο άλλα δυστυχώς όχι.

Πηγή


Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση