Απέναντι σε Βαλκάνια και Γερμανία η Ελλάδα

Παράλληλη έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων και διαβουλεύσεων Αθήνας – Σκοπίων θέλουν οι «γύρω-γύρω»
Η ευθεία ανάμειξη της Μέρκελ και η δήλωσή της περί «Μακεδονίας» προκάλεσαν προβληματισμό σε έναν κύκλο πολιτικών και διπλωματικών παραγόντων στην Αθήνα

Του Σωτήρη Σιδέρη

Μορφή χιονοστιβάδας, που απειλεί να παρασύρει την ελληνική κυβέρνηση σε εκτός ελέγχου διαπραγμάτευση, παίρνουν οι εξελίξεις γύρω από την εκκρεμότητα της ονομασίας της ΠΓΔΜ.

Για πρώτη φορά από το 1991 το σύνολο σχεδόν των χωρών της Νοτιανατολικής Ευρώπης –με τη Γερμανία και προσωπικά την Άνγκελα Μέρκελ να έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο- πιέζει συντονισμένα για την επίλυση του προβλήματος της ονομασίας και την ένταξη των Σκοπίων σε ΝΑΤΟ και Ε.Ε.

Κοινός παρονομαστής στη στάση όλων αυτών των χωρών, που αποτυπώθηκε και σε επίσημο έγγραφο στη Σύνοδο του Ντουμπρόβνικ της Κροατίας στις 15 Ιουλίου, είναι ότι προτείνουν πλέον μία διπλή διαδικασία: την παράλληλη έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων ΕΕ – ΠΓΔΜ και εντατικών διαπραγματεύσεων της Αθήνας με τα Σκόπια για να λυθεί η εκκρεμότητα της ονομασίας.

Η παράλληλη διαδικασία συζητείται εδώ και έναν χρόνο και αποτελεί πιεστό αίτημα των Σκοπίων, καθώς με την έναρξη των ενταξιακων διαπραγματεύσεων, χωρίς καμία προϋπόθεση και όρο, θα έχουν πετύχει μεγάλη διπλωματική νίκη, σε αντίθεση με τη χώρα μας, που θα οδηγηθείς ε ήττα, όπως συνέβη με την Αλβανία και με την Τουρκία.

Με έναν σμπάρο…

Η Ελληνική κυβέρνηση θα υποδεχτεί τον ειδικό μεσολαβητή του ΟΗΕ Μάθιου Νίμιτς, ο οποίος στηρίζει τη διαδικασία με τις παράλληλες διαπραγματεύσεις. Αν η θέση αυτή επικρατήσει τελικά, η Ελλάδα θα οδηγηθεί σε ήττα τακτικής, με σοβαρές επιπτώσεις στη διαπραγματευτική της βαρύτητα, διότι θα έχει υπαναχωρήσει από την θέση της, ότι πρώτα πρέπει να επιλυθεί το θέμα της ονομασίας και μετά τα Σκόπια να αρχίσουν ενταξιακές διαπραγματεύσεις. Με τις παράλληλες διαπραγματεύσεις ξεπερνιέται και ο σκόπελος της ομόφωνης απόφασης του ΝΑΤΟ στο Βουκουρέστι, σύμφωνα με την οποία πρώτα θα επιλυθεί το θέμα του ονόματος και μετά θα γίνει η ένταξη της ΠΓΣΜ στη Συμμαχία.

Προφανής στόχος φίλων, συμμάχων και εχθρών είναι να αποδυναμωθούν οι προϋποθέσεις που έθετε στο παρελθόν η Ελλάδα, ούτως ώστε να υπάρξει στο τέλος μίας διαπραγματευτικής πορείας ταυτόχρονα επίλυση της ονομασίας και ένταξη στο ΝΑΤΟ και την Ε.Ε.

Προφανώς, πλήγμα θα δεχτεί και ο Γκρούεφσκι, ο οποίος εμμένει στο συνταγματικό όνομα «Δημοκρατία της Μακεδονίας». Όμως, αυτή επ’ ουδενί θα ήταν η τελική ονομασία, πράγμα που γνώριζε πάρα πολύ καλά, δεδομένου ότι οι διαπραγματεύσεις για την ονομασία είναι υποχρέωση που απορρέει από τον ΟΗΕ και την Ενδιάμεση Συμφωνία του 1995. Ο Γκρούεφσκι ευελπιστεί, πάντως, σε διπλή ονομασία, κάτι που ίσως δεν αποκλείουν και άλλες χώρες. Με άλλα λόγια, το πρόβλημα σε μεγάλο βαθμό το έχει η Ελλάδα.

Η ευθεία ανάμιξη, βέβαια, της καγκελαρίου Μέρκελ και η δήλωσή της περί «Μακεδονίας» προκάλεσαν προβληματισμό σε έναν κύκλο πολιτικών και διπλωματικών παραγόντων στην Ελλάδα. Κι αυτό γιατί η Γερμανία δεν έχει αναγνωρίσει την ΠΓΔΜ με την συνταγματική της ονομασία, άρα ισχύει το ψήφισμα του ΟΗΕ για προσωρινή ονομασία ΠΓΔΜ, την οποία πολύ προσεκτικά χρησιμοποιούν χρόνια τώρα οι Γερμανοί.

Η αλλαγή αυτή αποτελεί εκ τούτου ηχηρό μήνυμα προς την Αθήνα. Η δήλωση Μέρκελ για συμβιβασμό Ελλάδας – «Μακεδονίας» έγινε, μάλιστα, στις 18 Ιουλίου, μία ημέρα μετά τη συνάντησή της με τον Αντώνη Σαμαρά, αποκαλύπτοντας συν τοις άλλοις ότι συζητά το θέμα της ονομασίας με τον Έλληνα πρωθυπουργό.

Μόνο που ο Έλληνας πρωθυπουργός αλλά και ο ΥΠΕΞ ουδέποτε ενημέρωσαν το Κοινοβούλιο ή τα κόμματα για το τι συζητούν. Κατά συνέπεια το ερώτημα είναι αν θα συμφωνήσουν στην έναρξη παράλληλων διαπραγματεύσεων χωρίς καμία εκ των προτέρων γραπτή δέσμευση ή παραχώρηση των Σκοπίων.

Επίσης, κυβερνητική πηγή, εξέφρασε προβληματισμό, εκτιμώντας ότι η Γερμανία δεν αποκλείεται να χρησιμοποιήσει τις διαπραγματεύσεις για την ονομασία ως μοχλό πίεσης και στη διαπραγμάτευση για το χρέος και για τη διατήρηση της Γερμανικής επιρροής στην Ελλάδα.

Στο τέλος η Ελλάδα υποχωρεί…

Αν τα πράγματα εξελιχθούν με τον τρόπο αυτό, θα πρόκειται για την τρίτη κατά σειρά υποχώρηση της χώρας μας μετά την Τουρκία και την Αλβανία, κάτι που φίλοι και αντίπαλοι καταγράφουν, με τη διαπίστωση ότι η Ελλάδα στο τέλος πάντα υποχωρεί…
Τα γεγονότα αυτά δικαιολογημένα προσδίδουν στην Ελλάδα τον χαρακτήρα χώρας που συνεχώς κάνει πίσω και δείχνει ότι η πολιτική και διπλωματική περιθωριοποίησή της δεν έχει πάτο.

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, από τον Σεπτέμβριο θα αρχίσει ένας κύκλος πολύ σκληρών αλλά και εντατικών διαπραγματεύσεων, στις οποίες θα εμπλακούν όχι μόνο οι ΗΠΑ και ο ΟΗΕ, όπως παραδοσιακά συνέβαινε, αλλά και η Γερμανία, η Γαλλία και οι χώρες της Βαλκανικής. Αυτή, άλλωστε, είναι η αποστολή του Νίμιτς. Η Ελλάδα θα βρεθεί χωρίς στρατηγικούς συμμάχους και μόνο η Βουλγαρία αναμένεται να πορευτεί μαζί της, τουλάχιστον μέχρις ενός σημείου. Η Σόφια αναγνωρίζει την ΠΓΔΜ με τη συνταγματική της ονομασία, δεν αναγνωρίζει, ωστόσο, την ύπαρξη μακεδονικής γλώσσας και έθνους.
Σε κάθε περίπτωση η έναρξη των εντατικών διαπραγματεύσεων τοποθετείται στο τρίτο δεκαήμερο του Σεπτεμβρίου, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Σημειώνεται ότι εκείνες τις ημέρες στον ίδιο χώρο αναμένεται, να προσδιοριστεί και το χρονοδιάγραμμα επίλυσης του Κυπριακού εν μέσω αφόρητων πιέσεων. Οι δυσκολίες για τη χώρα μας είναι φανερές, αλλά φανερή είναι, δυστυχώς και η υποτονική – επιεικώς- εξωτερική πολιτική της Ελλάδας.

Το στήσιμο του σκηνικού

Τα γεγονότα στα Βαλκάνια που περιλαμβάνουν ζητήματα άμεσου εθνικού ενδιαφέροντος εξελίσσονται με κινηματογραφική ταχύτητα. Μετά τη συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Ε.Ε. και των Δυτικών Βαλκανίων στην Θεσσαλονίκη, στις 8 Μαΐου, που δεν πρόσφερε τίποτε στη χώρα μας, μια και η ελληνική κυβέρνηση κινήθηκε περίπου εθιμοτυπικά και σε κοινότοπο διπλωματικό πλαίσιο, πραγματοποιούνται συνεχώς συναντήσεις που έχουν κοινό παρονομαστή την προώθηση της ευρωατλαντικής πορείας των χωρών της περιοχής, αν και πίσω από την καινοφανή αυτή ατζέντα δεν κρύβεται παρά ο γεωπολιτικός σχεδιασμός του Βερολίνου για έλεγχο των βαλκανικών χωρών.

Μετά τη Θεσσαλονίκη, λοιπόν, πραγματοποιήθηκε η συνάντηση της Αυστρίας τον προηγούμενο μήνα και στις 15 Ιουλίου 2014 έλαβε χώρα μία πολύ σημαντική σύνοδος στο Ντουμπρόβνικ της Κροατίας, στην οποία ενεργό ρόλο είχε η Άνγκελα Μέρκελ, την ίδια ώρα που το Βερολίνο προετοιμάζει πυρετωδώς τη δική του Σύνοδο με τους ηγέτες των Δυτικών Βαλκανίων στις 28 Αυγούστου.

Οι ηγέτες των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης που μετείχαν στη Σύνοδο της «Διαδικασίας Brdo-Brijuni» του ΒΝτουμπρόβνικ με το κοινό τους ανακοινωθέν ζητούν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να αποφασίσει για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της ΠΓΔΜ με την ΕΕ.

Στο κείμενο αυτό γίνεται σαφής αναφορά υπέρ της προτίμησης των παράλληλων διαπραγματεύσεων (ονομασίας και ενταξιακών), κάτι που ουδέποτε στο παρελθόν έχει διατυπωθεί σε επίσημο κείμενο.

Την ίδια ημέρα, η κυρία Μέρκελ έκανε την περίφημη δήλωση ότι η εκκρεμότητα Ελλάδας – ΠΓΔΜ για την ονομασία είναι «βάρος» και υπογράμμισε το προσωπικό της ενδιαφέρον, λέγοντας ότι η ίδια έχει ασχοληθεί με το θέμα, προκρίνοντας έναν συμβιβασμό.

Την αμέσως επόμενη ημέρα ανέφερε την ΠΓΔΜ ως «Μακεδονία».

Σημειωτέον ότι στη συνάντηση του Ντουμπρόβνικ μετείχαν οι πρόεδροι όλων των κρατών του χώρου της πρώην Γιουγκοσλαβίας, όπως και της Αλβανίας, με επίσημη προσκεκλημένη την καγκελάριο Μέρκελ. Για μεγάλο χρονικό διάστημα, από το Νοέμβριο του 2013, επισημαίναμε την ενεργό διπλωματική ανάμειξη του Βερολίνου στις βαλκανικές υποθέσεις και σε θέματα που αφορούν την Ελλάδα, όπως οι σχέσεις με την ΠΓΔΜ και την Αλβανία. Δυστυχώς, τώρα επιβεβαιώνεται πλήρως ο ρόλος αυτός. Αιχμή του δόρατος της βαλκανικής πολιτικής της Γερμανίας είναι πλέον η Κροατία.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες

Οι αμερικανοί όμως δεν έχουν καμία διάθεση να αφήσουν τη νοτιοανατολική Ευρώπη στα χέρια της Γερμανίας. Η βοηθός υφυπουργός Εξωτερικών Βικτόρια Νούλαντ, γνωστή από την ανατροπή του Γιανουκόβιτς στην Ουκρανία κα τη σύνταξη του κοινού ανακοινωθέντος Αναστασιάδη – Έρογλου στην Κύπρο, τους οποίους ανάγκασε να υπογράψουν, φαίνεται ότι αναλαμβάνει «ειδικές αποστολές».
Στο πλαίσιο αυτό, βρίσκεται πάντα στην περιοχή και πιέζει υπέρ των αμερικανικών συμφερόντων. Τη στιγμή που η Μέρκελ έκανε δηλώσεις στο Ντουμπρόβνικ για την ονομασία της ΠΓΔΜ, η Νούλαντ βρισκόταν στα Σκόπια και συναντούσε τον Νίκολα Γκρούεφσκι. Η Ουάσινγκτον είναι πιο διακριτική, με την αμερικανίδα αξιωματούχο μάλιστα, να μην παίρνει δημοσίως θέση για την ονομασία και να περιορίζεται στην επισήμανση του κινδύνου αποσταθεροποίησης εξαιτίας της έντασης μεταξύ Σλαβομακεδόνων και Αλβανών. Δεδομένου ότι η ΗΠΑ μονίμως τονίζουν το θέμα των σχέσεων των δύο εθνοτήτων της ΠΓΔΜ, προκαλεί ερωτήματα το γεγονός ότι κάθε φορά που οι ΗΠΑ ζητούν ηρεμία λίγο μετά οξύνονται οι διεθνοτικές αντιπαραθέσεις…

Προς το παρόν δεν είναι σαφές ποια θα είναι η στάση της Ουάσινγκτον στο θέμα της ονομασίας. Προφανώς, θα στηρίξει οποιαδήποτε διαπραγματευτική διαδικασία, αλλά η ΠΓΔΜ δεν πρόκειται να επιβιώσει για πολύ, αν δεν επιλυθεί η αντιπαράθεση των Σλαβομακεδόνων – Αλβανών που ήδη έχει χωρίσει τη χώρα στα δύο.
Οι ΗΠΑ με δική τους πρωτοβουλία αφαίρεσαν από την ατζέντα της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ που θα γίνει τον Σεπτέμβριο στην Ουαλία, το θέμα της διεύρυνσης της Συμμαχίας, κάτι που απογοήτευσε τα Σκόπια. Όμως, πρόσκληση μπορεί να γίνει οποιαδήποτε στιγμή.

Η ελληνική εξωτερική πολιτική στα Βαλκάνια, που αποτέλεσε υπόδειγμα προώθησης της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και στήριξης της ευρωπαϊκής, με σαφή πλεονεκτήματα και για τη χώρα μας, καθώς η στήριξη της ευρωπαϊκής προοπτικής και των δημοκρατικών αλλαγών ανέδειξε τον ρόλο της Αθήνας, πνέει πλέον τα λοίσθια. Σήμερα εκδηλώνεται ανταγωνισμός μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας, αλλά δεν είναι σαφές μέχρι που μπορεί να φτάσει. Η καθοδήγηση της Αλβανίας από το Βερολίνο ώστε να πάρει το πολυπόθητο καθεστώς της υποψήφιας χώρας, πρέπει να θεωρείται δεδομένη και στο μέλλον, παρά το γεγονός ότι η Ουάσινγκτον θεωρεί την Αλβανία δικό της υποστύλωμα.

Πάντως, όλος αυτός ο διπλωματικός αναβρασμός, που αναμένεται να οξυνθεί στο μέλλον, απομακρύνει όλο και περισσότερο την Αθήνα από τις εν δυνάμει ευρωπαϊκές της συμμαχίες και ουσιαστικά την απομονώνει.
Χρεοκοπημένη οικονομικά, περιχαρακωμένη διπλωματικά και με διαλυμένο πολιτικό σύστημα, η Ελλάδα, αν δεν αφυπνιστεί, θα βρεθεί στη δίνη νέων κρίσεων. Και, όπως διδάσκει η ιστορία, όλα αυτά πληρώνονται…

Πηγή περιοδικό «Επίκαιρα», τεύχος 249

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση