Ο Ερντογάν κέρδισε, η Τουρκία έχασε…

Ο Ερντογάν "σφράγισε" το τέλος του νεο-οθωμανισμού

Η αλλαγή κατεύθυνσης του Ερντογάν και η ήττα της «ανοιχτής» Τουρκίας

Γράφει η Elmira Baysasli

Για τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν η νίκη στις τοπικές εκλογές της Κυριακής ήταν πύρρειος. Παρότι το Κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης διατήρησε τον έλεγχο στους περισσότερους δήμους, η Τουρκία, συνολικά, και ιδιαίτερα ως διεθνής παίκτης, έχει χάσει.

Η 11ετής παραμονή του Ερντογάν στην εξουσία έχει δεχθεί πλήγμα από αντικυβερνητικές διαδηλώσεις, κατηγορίες για διαφθορά και μία σκληρή αντιπαράθεση με τον ισχυρό μουσουλμάνο ιμάμη Φετουλάχ Γκιουλέν. Σε μία απέλπιδα προσπάθεια να εμποδίσει την περαιτέρω αιμορραγία της δύναμής του, ο Ερντογάν άρχισε να επιτίθεται στους εχθρούς του. Ο τούρκος πρωθυπουργός είναι τώρα τόσο απασχολημένος με την πολιτική του επιβίωση ώστε πρόσφατα αποπειράθηκε, ματαίως, να κλείσει εντελώς το twitter στη χώρα του.

Όλα αυτά απέχουν πολύ από το 2003, όταν ο Ερντογάν ανήλθε στην πρωθυπουργία και ανακοίνωσε μία αποφασιστική και δημοκρατική ατζέντα για να ενισχύσει την οικονομία και την παγκόσμια θέση της Τουρκίας.

Λίγο αργότερα τον είχα επισκεφθεί στην Άγκυρα. Μου είπε τότε: «Υπάρχουν περίπου 72 εκατομμύρια πολίτες σε αυτή τη χώρα και εκπροσωπώ τον καθένα τους».

Για να εκπροσωπήσει τον καθένα, προώθησε την θέσπιση νόμων που παρέχουν αυξημένες ελευθερίες στις μειονότητες της Τουρκίας, ιδιαίτερα των Κούρδων. Υιοθέτησε μία οικονομική πολιτική που ευνοεί τις ξένες επενδύσεις. Ταξίδεψε σε μακρινές πρωτεύουσες στην Ασία, στην Αφρική, στην Λατινική Αμερική και στη Μέση Ανατολή, ανοίγοντας περισσότερες από 12 νέες πρεσβείες και πολύ περισσότερες νέες αγορές. Εξασφάλισε ακόμα και μία θέση για την Τουρκία στο Συμβούλιο Ασφάλειας στον ΟΗΕ το 2009 και συμμετείχε στον «πόλεμο εναντίον της τρομοκρατίας» της Ουάσινγκτον.

Σχεδόν κάθε δρόμος που κατασκευάστηκε, η επέκταση των μέσων μαζικής μεταφοράς, τα νέα σχολεία και οι μεταρρυθμίσεις, έγιναν με στόχο να στηρίξουν την επέκταση της περιφερειακής και διεθνούς επιρροής της Τουρκίας.

Το 2009 ο Ερντογάν άρχισε να προωθεί την εξωτερική πολιτική των «μηδενικών προβλημάτων». Δημιούργημα του υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, η πολιτική αυτή βασιζόταν στην ιδέα ότι η Τουρκία δεν αποτελεί απλώς μία γέφυρα ή σταυροδρόμι μεταξύ Ανατολής και Δύσης, αλλά είναι ουσιαστικός παίκτης της διεθνούς διπλωματίας, της ασφάλειας και του εμπορίου. Η χώρα αναζήτησε στενότερους δεσμούς με γείτονες στα Βαλκάνια, στη Ρωσία και ειδικά στη Μέση Ανατολή, αλλά και με χώρες όπως το Ιράν και η Συρία. Κάποιοι το αποκάλεσαν «νέο-οθωμανισμό», μία προσπάθεια να αποκατασταθεί η παλιά Οθωμανική Αυτοκρατορία.

Η Τουρκία κατόρθωσε να γίνει παίκτης – κλειδί στη διεθνή σκηνή. Ο πρόεδρος Ομπάμα την επισκέφθηκε το 2009 και μίλησε για την στρατηγική σημασία της. Κατά τη διάρκεια της Αραβικής Άνοιξης, οι δυτικοί ηγέτες ανέφεραν την Τουρκία ως προοδευτικό δημοκρατικό μοντέλο μουσουλμανικής χώρας.

Αυτό το μοντέλο τώρα καταρρέει και η τολμηρή εξωτερική πολιτική που την έκανε την 16η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, έχει διαλυθεί. Η κάποτε δυναμική οικονομία έχει ατονήσει, η καταναλωτική εμπιστοσύνη περιορίζεται και η τουρκική λίρα έχει πέσει 20% τον τελευταίο χρόνο.

Λόγω της εσωτερικής κρίσης, ο Ερντογάν έστρεψε την προσοχή του στην εκλογική του βάση, στον συντηρητικό, αντιδυτικό πληθυσμό της επαρχίας. Και κατέφυγε σε μία τακτική που βρίσκει ανταπόκριση: την επιθετικότητα.

Αναφέρθηκε μα βαρείς χαρακτηρισμούς κατά των αντιπάλων του, εντός και εκτός, βάζοντας στον στόχο τον ιμάμη Γκιουλέν και τους υποστηρικτές του.

Όλα αυτά διέλυσαν την εξωτερική πολιτική που ακολουθούσε. Η κοντινή Κριμαία, προπύργιο κάποτε την Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και πατρίδα των Τατάρων, ενός τουρκόφωνου λαού, είναι χαρακτηριστική. Όταν η Ρωσία εισέβαλε και προσάρτησε αυτή τη χερσόνησο της Μαύρης Θάλασσας, ο Ερντογάν δεν πρόσφερε βοήθεια στους ομοθρήσκους του, όπως είχε κάνει στην Αίγυπτο. Μάλιστα, αφότου οι στρατιωτικοί εκδίωξαν τον ισλαμιστή πρόεδρο Μόρσι στο Κάιρο, ο Ερντογάν είχε αρνηθεί να αναγνωρίσει τη νέα κυβέρνηση και ανακάλεσε τον πρεσβευτή του. Στην Κριμαία, ο Ερντογάν περιορίστηκε σε κάποιες δηλώσεις, χωρίς αντίκρυσμα.

Μακροπρόθεσμα ο Ερντογάν πρέπει να παραδεχθεί ότι οι έντονες αντιθέσεις του έχουν απομονώσει τη χώρα του. Σε περιφερειακά θέματα, όπως η Αίγυπτος, το Ιράν και το Ιράκ, οι ΗΠΑ έχουν αφήσει στην άκρη την Τουρκία. Παλαιότερα, η ερώτηση στις δυτικές πρωτεύουσες ήταν «Ποιος άφησε την Τουρκία να χαθεί;» και οι απαντήσεις ανέφεραν τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον. Σήμερα, καθώς ο πρωθυπουργός φαίνεται ότι απομακρύνει την Τουρκία από τον δρόμο της ευημερίας και της ελευθερίας, η απάντηση είναι, ο ίδιος ο Ερντογάν.

Πηγή εφημ. «Τα Νέα»

Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου 

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση