Τουρκία: Από το νεο-οθωμανισμό στον ισλαμο-εθνικισμό
Tου Γιάννη Κωνσταντόπουλου*
Ο Νεο-οθωμανισμός στην Τουρκία, είναι φανερό πως μετατρέπεται σε ένα είδος ισλαμοεθνικισμού, που μπορεί να λάβει εκρηκτικό χαρακτήρα καθώς η χώρα ακολουθεί πια έναν δρόμο ανεξαρτησίας από την Δύση, που είναι απαραίτητος ώστε να στεφτεί από επιτυχία η δική της πολιτική. Επόμενο είναι όμως έτσι να δημιουργείται αντιαμερικανικό και αντιδυτικό κλίμα γενικότερα, που επηρεάζει τους πολιτικούς και την επίσημη γραμμή της χώρας. Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα αντιφατικά χαρακτηριστικά της πολίτικης του Νεο-οθωμανισμού, γίνεται κατανοητό γιατί για την Τουρκία είναι αναγκαίο να αποκτήσει ερείσματα στον περίγυρο της. Η πολιτική της επικεντρώνεται ιδίως στο Ιράν και στο Παλαιστινιακό ζήτημα, με απώτερο σκοπό τον περιορισμό του Κουρδικού παράγοντα σε συνεργασία με το Ιράν.
Ειδικά το Ιράν, μπορεί από παραδοσιακός αντίπαλος της Τουρκίας ενδεχομένως να μετατραπεί σε φίλο και εταίρο της, ενώ δεν είναι λίγες οι φορές που η Τουρκική ηγεσία έχει αναφερθεί στην άδικη στοχοποίηση του Ιράν από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ. Η Άγκυρα είναι ο μεγαλύτερος εισαγωγέας Ιρανικού φυσικού αερίου, πληρώνοντας την Τεχεράνη με Τουρκικές λίρες για την εισαγωγή φυσικού αερίου αλλά και πετρελαίου, καθώς οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί στην χώρα για το πυρηνικό της πρόγραμμα, απαγορεύουν την πληρωμή σε δολάρια ή ευρώ.
Οι Ιρανοί από την πλευρά τους, αγοράζουν χρυσό στην Τουρκία και το μεταφέρουν σε ράβδους αξίας εκατομμυρίων δολαρίων στο Ντουμπάι, όπου και τα πωλούν ώστε να αγοράσουν ξένο συνάλλαγμα, εξοργίζοντας τους Αμερικανούς. Πάντως το Ιράν είναι ακόμα εχθρός της Δύσης εξαιτίας του πυρηνικού προγράμματός του, της ενίσχυσης της Λιβανέζικης Χεσμπολάχ και άλλων εξτρεμιστικών κινημάτων της περιοχής κάνοντας την χώρα δημοφιλή στους μουσουλμάνους ανά την υφήλιο, ενώ το Παλαιστινιακό είναι ένα ζήτημα που εκθέτει τους Δυτικούς λόγω της μονομέρειας τους προς το Ισραήλ στα μάτια όλου του κόσμου.
Σε μια περίοδο που τα συμφέροντα της Τουρκίας δεν ταυτίζονται με αυτά των Αμερικανών και το Ισλαμικό στοιχείο επιβάλει έστω και για τα προσχήματα εχθρική ρητορική απέναντι στην Δύση, η τωρινή ρήξη με το Ισραήλ και η δυσφορία των ΗΠΑ δεν εκπλήσσει, και εδώ λοιπόν παρουσιάζεται, εξαιτίας της Τουρκικής αφερεγγυότητας, μια ευκαιρία που πρέπει να εκμεταλλευτεί η Ελλάδα ώστε να προωθήσει τα δικά της συμφέροντα στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο Νεο-οθωμανισμός μέσα από τις αντιφάσεις του φανερώνει το πρακτικά ανεφάρμοστο της πολίτικης αυτής, αφού παρόλα τα πρόσκαιρα κέρδη της η Τουρκία απέχει παρασάγγας από τους επιδιωκόμενους στόχους της γιατί είναι υπερφιλόδοξο εγχείρημα για μια μη Αραβική χωρά, να καταφέρει να ηγηθεί των Αράβων και κατ' επέκταση να κυριαρχήσει σε όλη την Μέση Ανατολή χωρίς να υπάρξει αντίδραση.
Ο Ισλαμικός κόσμος δεν είναι ενιαίος, διότι πέρα από τον κλασσικό διαχωρισμό μεταξύ Σουνίτων και Σιιτών υπάρχουν άλλες θρησκευτικές ομάδες (πχ. Χαριζίτες, Ισμαηλίτες) και αιρέσεις (πχ. Αχμαντίγια). Ενώ οι λαοί του Ισλάμ έχουν έριδες ανάμεσα τους, όχι μόνο λόγω των δογματικών διαφορών αλλά και των πολιτισμικών αντιθέσεων. Επιπλέον το ακραίο Ισλάμ είναι αντίθετο με τον εθνισμό των μουσουλμανικών λαών, καθώς πιστεύει στην ένωση τους κάτω από τη θρησκεία, συγκροτώντας το έθνος του Ισλάμ, δηλαδή ένα υπερεθνικό χαλιφάτο.
Ο Νεο-οθωμανικός Ισλαμισμός δεν μπορεί, ούτε να ενώσει τους μουσουλμανικούς λαούς υπό την Τουρκία, ούτε καν να της επιτρέψει να ασκήσει σημαντική επιρροή σε αυτούς. Άλλωστε μπορούμε να πούμε με σχετική ασφάλεια πως ειδικά οι πληθυσμοί της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων δεν είναι δεκτικοί σε τέτοιου είδους προπαγάνδα αφού δεν έχουν ξεχάσει το καταπιεστικό παρελθόν της Οθωμανικής αυτοκρατορίας ούτε το γεγονός ότι η Τουρκία ήταν ταυτισμένη με τις ΗΠΑ και εξακολουθεί να είναι σε μεγάλο βαθμό παρόλη την πολιτική του Νεο-οθωμανισμού. Συν τοις άλλοις η Νεο-οθωμανική Τουρκία φάσκει και αντιφάσκει στην προώθηση της Νεο-οθωμανικής πολιτικής της αφού η ''Αραβική Άνοιξη'' φέρνει την Τουρκία αντιμέτωπη με τις χώρες που προσπαθεί να πλευρίσει. Επί πρωθυπουργίας Ερντογάν, η Τουρκία ενίσχυε τους οικονομικούς και στρατιωτικούς δεσμούς της με την Συρία, πλέον όμως είναι η βάση των αντικαθεστωτικών που πολεμούν το πάλαι ποτέ φιλικό προς αυτήν καθεστώς του Μπασάρ αλ Άσαντ. Με αυτόν τον τρόπο παραλίγο να έρθει σε σύρραξη με την Συρία, αφού δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν γίνει ανταλλαγές πυρών από τους στρατούς των δυο κρατών στην μεταξύ τους μεθόριο.
Ακόμα, επιδεινώθηκαν και οι σχέσεις της με το Ιράν, όχι μόνο γιατί είναι στενός σύμμαχος του Μπααθικού καθεστώτος της Αραβικής χώρας, αλλά και γιατί ο Ερντογάν αποδέχτηκε την εγκατάσταση ραντάρ μακράς εμβέλειας, μέρος της Αμερικανονατοϊκής αντιβαλλιστικής ασπίδας, στην Μαλάτια στα Νοτιοανατολικά της χώρας (επισήμως η αντιβαλλιστική ασπίδα είναι ένα προληπτικό μετρό κατά των πυρηνικών φιλοδοξιών του Ιράν, αλλά ουσιαστικά στρέφεται κατά της Ρωσίας, λειτουργώντας σαν μέσο ανάσχεσης της πυρηνικής ισχύος της). Ερχόμενη αντιμέτωπη άμεσα με την Συρία και έμμεσα με το Ιράν, η Άγκυρα χάνει τα στηρίγματα που τόσο χρειάζεται στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, αλλά χάνει και δυναμική στην Νεο-οθωμανικής διάστασης εξωτερική της πολιτική...
* Πολιτικός επιστήμων, διεθνολόγος, συνεργάτης ΕΛ.Κ.Ε.Δ.Α.
Οι απόψεις του ιστολογίου μπορεί να μην συμπίπτουν με τα περιεχόμενα του άρθρου
Αναρτήσεις
Γράψτε τα δικά σας σχόλια
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Θα σας παρακαλούσα να είστε κόσμιοι στους χαρακτηρισμούς σας, επειδή είναι δυνατόν επισκέπτες του ιστολογίου να είναι και ανήλικοι.
Τα σχόλια στα blogs υπάρχουν για να συνεισφέρουν οι αναγνώστες στο διάλογο. Η ευθύνη των σχολίων (αστική και ποινική) βαρύνει τους σχολιαστές.
Τα σχόλια θα εγκρίνονται μόνο όταν είναι σχετικά με το θέμα, δεν αναφέρουν προσωπικούς, προσβλητικούς χαρακτηρισμούς, καθώς επίσης και τα σχόλια που δεν περιέχουν συνδέσμους.
Επίσης, όταν μας αποστέλλονται κείμενα (μέσω σχολίων ή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου), παρακαλείσθε να αναγράφετε τυχούσα πηγή τους σε περίπτωση που δεν είναι δικά σας. Ευχαριστούμε για την κατανόησή σας...