Η οικονομική κρίση γίνεται πολιτική

Όσο η οικονομική κρίση της Ευρώπης απλώνεται προς το Βορρά, το παραδοσιακό κατεστημένο στην περιοχή αναζητεί τρόπους να αντιμετωπίσει τη δημοτικότητα των εξτρεμιστικών δυνάμεων. Τα υψηλά επίπεδα ανεργίας διατηρούν αυτή την αύξηση. Η Eurostat ανακοίνωσε την Τρίτη ότι τα ποσοστά της ανεργίας στην ευρωζώνη και στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Ε.Ε.) παρέμειναν τα ίδια τον Αύγουστο, με τον Ιούλιο (12% για την ευρωζώνη και 10,9 για την Ε.Ε., όταν ένα χρόνο νωρίτερα τα ποσοστά ήταν 11,5% και 10,6% αντίστοιχα για ευρωζώνη και Ε.Ε.). Αλλά ακόμα και αν κάποια από τα μέλη του μπλοκ ξέφυγαν από την ύφεση στο δεύτερο τέταρτο του χρόνου, η υπερβολικά υψηλή ανεργία παραμένει μακράν η μεγαλύτερη πολιτική απειλή για την Ε.Ε.

ΣΕ ΜΙΑ ΤΑΣΗ, την οποία το Stratfor είχε εντοπίσει στα πρώιμα στάδια της ευρωπαϊκής κρίσης, τα προβλήματα της Ευρώπης έχουν από καιρό πάψει να είναι καθαρά οικονομικά και έχουν γίνει πολιτικά. Η υψηλή ανεργία, ειδικότερα στη μεσογειακή Ευρώπη που ωστόσο εξαπλώνεται προοδευτικά και στα βόρεια της ηπείρου, οδηγεί σε πολυάριθμες διαδηλώσεις κοινωνικής δυσαρέσκειας. Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά αυτού του φαινομένου είναι η εμφάνιση των αντισυστημικών κομμάτων. Όλα αυτά τα κόμματα επικρίνουν έντονα τον τρόπο με τον οποίο οι παραδοσιακές ελίτ διαχειρίστηκαν την κρίση. Μερικά περιλαμβάνουν στοιχεία εναντίον των μεταναστών, ενώ άλλα ασκούν κριτική στο ευρώ. Την ώρα που μερικά εκατομμύρια Ευρωπαίων έχουν είτε χάσει τις δουλειές τους είτε φοβούνται ότι θα τις χάσουν, η ρητορική που υποστηρίζει τη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, το κοινό νόμισμα, ή ακόμα τους ξένους ότι ευθύνονται για την υψηλή ανεργία, γίνεται ολοένα και πιο ελκυστική.

Η ΓΑΛΛΙΑ είναι ένα καθαρό παράδειγμα αυτής της τάσης. Την περασμένη εβδομάδα, η γαλλική αστυνομία εξουδετέρωσε ένα καταυλισμό Ρομά στη γαλλική πόλη στα βόρεια. Λίγες μέρες μετά, ο υπουργός των Εσωτερικών, Μανουέλ Βαλς, είπε ότι ήταν αδύνατο για τη Γαλλία να ενσωματώσει 20.000 Ρομά που υπολογίζεται ότι ζουν στη χώρα και κάποιοι από αυτούς πρέπει να απελαθούν. Και τα δυο επεισόδια προκάλεσαν την έντονη κριτική της ευρωπαϊκής επιτροπής και το πιο σημαντικό, των ηγετικών στελεχών της Αριστεράς και αξιωματούχων του κόμματος των Πράσινων στη γαλλική κυβέρνηση, τονίζοντας τη διάσπαση που υπάρχει στην ίδια την κυβέρνηση για το θέμα.

ΩΣΤΟΣΟ, ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ γνωρίζει ότι η ρητορική εναντίον των Ρομά είναι δημοφιλής στη Γαλλία, ακόμα και όταν η κυβέρνησή του δεν είναι. Πέρσι, το ακροδεξιό Εθνικό Μέτωπο πέτυχε ρεκόρ στις γενικές εκλογές, όταν πήρε 17,9%. Πριν από τις εκλογές, η κυβέρνηση του πρώην προέδρου Νικολά Σαρκοζί πιεζόταν από τη Δεξιά να έχει σκληρή γραμμή εναντίον των Ρομά. Ως απόδειξη της αξιοσημείωτης συνέχειας μεταξύ της σοσιαλιστικής κυβέρνησης και της συντηρητικής διάδοχης κατάστασης, το Παρίσι είναι από τις κορυφαίες φωνές που εμποδίζουν την ένταξη της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στη συνθήκη Σένγκεν, η οποία μειώνει τον έλεγχο στα σύνορα των χωρών-μελών της. Αυτό υπενθυμίζει ότι, ανεξάρτητα από την ιδεολογία, η ευρωπαϊκή κρίση υπονομεύει σοβαρά την αλληλεγγύη μεταξύ των χωρών-μελών.

Η ΒΡΕΤΑΝΙΑ βρίσκεται σε μια παρόμοια διαδικασία. Στις 30 Σεπτεμβρίου, η υπουργός Εσωτερικών, Τερέζα Μέι, ανακοίνωσε ότι το Λονδίνο σχεδιάζει ένα νέο νομοσχέδιο για το μεταναστευτικό, στοχεύοντας στη δημιουργία ενός «εχθρικού περιβάλλοντος» στους παράνομους μετανάστες στη χώρα. Μπορεί επίσης να ανακοινωθεί ότι το Λονδίνο θα διευκολύνει την απέλαση των μεταναστών. Το Λονδίνο έχει πρόσφατα πει ότι μελετά τρόπους να εμποδίσει την άφιξη των εργατών από τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία, στους οποίους νόμιμα θα επιτραπεί η εργασία στη Βρετανία το 2014.

ΑΠΟ ΤΟΤΕ που ήρθε στην εξουσία το 2010, η κυβέρνηση του Ντέιβιντ Κάμερον πιέζεται από τη δεξιά παράταξη του συντηρητικού κόμματός του να λάβει σκληρότερη στάση στα θέματα της μετανάστευσης και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτό συμβαίνει, όσο το βρετανικό Ανεξάρτητο Κόμμα, το παραδοσιακό κόμμα των ευρωσκεπτικιστών της Βρετανίας, κερδίζει έδαφος στις δημοσκοπήσεις και τις τοπικές εκλογές. Η αυξανόμενη δημοτικότητα του κόμματος της αντιπολίτευσης ανάγκασε τον Κάμερον να ανακοινώσει τον Ιανουάριο ότι η Βρετανία θα κάνει δημοψήφισμα για τη συμμετοχή στην Ε.Ε. μετά τις γενικές εκλογές το 2015.

ΤΙΣ ΚΙΝΗΣΕΙΣ της Βρετανίας θα παρακολουθούν στενά στη Βόρεια Ευρώπη, καθώς η κρίση ενισχύει το ευρωσκεπτικιστικό συναίσθημα σε χώρες όπως οι Ολλανδία, Φινλανδία, Σουηδία και Δανία. Σε αυτές τις χώρες, τα πακέτα διάσωσης προς τις χώρες του Νότου είναι συνήθως αμφιλεγόμενα και τα κόμματα εναντίον του ευρώ αντίστοιχα κερδίζουν έδαφος από τότε που ξεκίνησε η κρίση.

ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΙΑ, τα παραδοσιακά κόμματα χάνουν επίσης έδαφος. Η χώρα παραδοσιακά διοικείται από δύο κόμματα, το κεντροαριστερό Σοσιαλιστικό Δημοκρατικό Κόμμα και το κεντροδεξιό Αυστριακό Λαϊκό Κόμμα. Ωστόσο, στις γενικές εκλογές της 29ης Σεπτεμβρίου, το ευρωσκεπτικιστικό και εναντίον της μετανάστευσης Κόμμα της Ελευθερίας πήρε 21,4%, όταν το λαϊκιστικό και εναντίον του ευρώ κόμμα Στρόναχ (δημιουργήθηκε μόλις πριν από ένα χρόνο) πήρε 5,8%. Τα σκάνδαλα διαφθοράς, οι κατηγορίες για κακοδιαχείριση και ο φόβος για ένα χειρότερο μέλλον αποδυναμώνουν τις παραδοσιακές ελίτ ακόμα και στην Αυστρία, τη χώρα με το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας την Ε.Ε.

ΑΥΤΑ ΣΥΜΒΑΙΝΟΥΝ σε χώρες που θεωρούνται ότι παραδοσιακά ανήκουν στον πυρήνα της Ευρώπης -χώρες με γενικά ισχυρή οικονομία και χαμηλά επίπεδα ανεργίας. Η κρίση ξεκάθαρα επιδεινώνεται στην περιφέρεια, καθώς αποδεικνύεται από τα αυξανόμενα επεισόδια βίας που αφορούν το νεοναζιστικό κόμμα της Χρυσής Αυγής στην Ελλάδα και τη συνεχιζόμενη πολιτική παράλυση στην Ιταλία.

ΑΛΛΑ Η «ΑΝΟΔΟΣ» (της κρίσης) προς Βορρά, εκεί όπου στην πραγματικότητα λαμβάνονται οι αποφάσεις της Ε.Ε., καθιστά το γεγονός ιδιαίτερα επικίνδυνο για το μέλλον του μπλοκ. Η Ευρώπη έχει εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στα μέσα του 2014. Αυτές οι εκλογές αποτελούν ένα τεστ δημοτικότητας των κατεστημένων κυβερνήσεων. Καθώς τα μετριοπαθή κόμματα αισθάνονται την πίεση από τους εξστρεμιστές ανταγωνιστές τους, είναι πιθανό να συμπεριλάβουν στην πολιτική ατζέντα τους στοιχεία εναντίον της μετανάστευσης, της Ε.Ε. ή του ευρώ.

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΓΕΝΙΑ ίσως είναι η πρώτη μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο που δεν είναι σίγουρη ότι τα παιδιά της θα ζήσουν σε έναν καλύτερο κόσμο από αυτόν που έζησε αυτή. Οι λαοί της μεσογειακής Ευρώπης το έχουν ίσως συνειδητοποιήσει καιρό πριν. Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται τώρα στα βόρεια της Ευρώπης. Ωστόσο, εξακολουθεί να υπάρχει ακόμα ως ένα βαθμό πολιτική θέληση στις παραδοσιακές ελίτ να ενισχύσουν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, η οποία όμως δεν λύνει τα αυξανόμενα προβλήματά τους στο εσωτερικό των χωρών-μελών. Όσο η κρίση συνεχίζει να διαχέεται προς Βορρά τόσο πιο δύσκολο θα είναι από τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να βρουν λύση για το πρόβλημα της κρίσης σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Δέσποινα Συριοπούλου, στον “Τύπο της Κυριακής”

Νεότερη ανάρτηση Παλαιότερη Ανάρτηση